Во последните години разликите во цените на одредени производи меѓу земјите членки на Европската Унија станаа видливи за секојдневните потрошувачи. Австриските граѓани често патуваат во соседна Германија за да го наполнат автомобилот со намирници и производи за хигиена, бидејќи тоа во граничните области се покажува како значително поевтино. Дел од оваа разлика се објаснува со повисоки плати и кирија на помалиот австриски пазар, како и со густата мрежа на маркети и акцентот на био и регионални производи. Сепак, Европската комисија посочува уште еден фактор што ја зголемува цената, а тоа се територијалните ограничувања во испораката.

Според комисијата, овие ограничувања наметнуваат дополнителен трошок од милијарди евра годишно за потрошувачите во Унијата. Производителите нудат различни цени по држави и им забрануваат на трговците да купуваат по поволни услови од други пазари. Како образложение често се наведуваат различни стандарди за пакување или рецептура. Критичарите тврдат дека станува збор за вештачки пречки. ЕУ во минатото изрече казни на неколку големи компании поради вакви практики, меѓу кои и познатиот производител на чоколади и бисквити Монделез, кој беше казнет со над 300 милиони евра за ограничување на испораките и спречување пад на цените.

Различни позиции во рамки на Унијата

Европската комисија најави дека до 2026 година ќе изработи закон за да се укинат ваквите ограничувања и да им се овозможи на трговците слободно да купуваат во рамки на пазарот на Унијата. Неколку држави како Белгија, Холандија, Хрватска и Германија ја поддржуваат оваа мерка. Интересно е што Австрија, иако е една од најпогодените земји од вакви практики, на состанокот на работната група за конкуренција побара воздржаност и предупреди дека нема универзално решение. Наместо нови регулативи, австриските претставници предложија идеја за воспоставување служба за жалби.

Овој став изненади многумина, бидејќи дел од австриските трговски ланци активно лобираат во Брисел за укинување на ограничувањата. Критичарите сметаат дека позицијата на австриската влада е под влијание на големите домашни производители кои стравуваат дека либерализацијата би им го намалила приходот. Министерството за економија во Виена пак јавно тврди дека е потребно Комисијата да донесе прецизни правила за да се спречат неосновани ограничувања, додавајќи дека одложувањето на процесот е неприфатливо.

Последици за потрошувачите и индустријата

Поддржувачите на укинувањето на територијалните ограничувања велат дека тоа би донело пониски цени за потрошувачите, бидејќи трговците би можеле да набавуваат поевтино од странство. Се тврди дека свежите производи како млеко и јајца не би биле засегнати, туку главно брендови од категоријата на слатки, пијалаци или козметика. Од друга страна, производителите предупредуваат дека отворањето на пазарот може да доведе до намалување на производството во Австрија ако домашните трговци почнат да купуваат од странство, што би се одразило врз земјоделците и работните места.

Економските аналитичари посочуваат дека проблемот нема едноставно решение. Дури и со слободна трговија, националните прописи за пакување и состојки би можеле да го ограничат увозот. Дополнително, поголемите казни за компаниите кои ги кршат правилата, какви што се разгледуваат во ЕУ, би можеле да влијаат врз целата индустрија. Некои претставници на бизнисот предупредуваат дека зголемувањето на санкциите до седум проценти од прометот може да ги доведе фирмите до финансиски колапс.

Трговците сметаат дека решението лежи во јасна и строга законска рамка што би ги укинала сите неосновани ограничувања. Според нив, токму тоа е единствениот начин да се спречи вештачкото одржување на високите цени и да се создаде вистински конкурентен пазар во интерес на потрошувачите.