Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ) ако не се трансформира и прими академици Албанци нема друго чаре туку ќе формираме паралелна – албанска академија на науките и уметностите, вели во изјава за „Слободен печат“ Авзи Мустафа еден од основачите на Академско здружение за наука и уметност на Албанците -Тетово или како што го промовира коалицијата Вреди „Албанска академија на науките и уметностите“.

Рок да се отвори МАНУ за aлбански академици не даваат, вели Мустафа зашто Академијата ги потрошила сите рокови и сега највисоката научна институција е на потег.

МАНУ е децидна дека во Македонија, како и во земјите од регионот и насекаде во светот, постои само една национална академија која ја претставува државата во европската и во други меѓународни асоцијации на академии. Од Академијата велат дека се отворени за сите граѓани кои ги исполнуваат високите научни и уметнички критериуми за членство во неа, независно од етничката, верската и каква било друга припадност и дека за политичките партии и нивните влијанија никогаш немало место во неа.

– МАНУ треба да се трансформира и да не примаат само лекари и економисти, туку да ги примат навистина тие што заслужуваат, а еден од тие сум јас. Имам конкурирано, но не ме примија. Сакам Академијата да се отвори и сите коишто заслужуваат да бидат примени зашто науката не се дели на етникуми и на партии, но ако МАНУ не се отвори, нема друг начин освен да се формира паралелна академија. Друго чаре нема – вели Мустафа за „Слободен печат“.

Тој потенцира дека кога конкурирал во 2012 година барале да се отвори лингвистички и лексикографски сектор, но дека за тоа во Академијата немало расположение.

– Имаше неколку состаноци, но после се откажаа и не се формира лексикографски сектор. Ние не сакаме академици по астрономија каде немаме кадар, но имаме истакнати кадри кои заслужуваат да бидат академици. Рокот им истече сега на потег е Академијата. Јас сум за една Академија, но таа да се трансформира. Ако МАНУ не се отвори и ако вака тера веројатно ќе се формира албанска академија – вели Мустафа.

На забелешката дека во МАНУ има академици Албанци, тој вели дека починатиот академик
Луан Старова бил примен како македонски писател, Алајдин Абази иако зборува албански, примен е како Турчин и дека само Абдулменаф Беџети е примен како академик Албанец.

Коалицијата Вреди застана не само зад иницијативата за формирање на албанска академија, туку најави и дека финансиски ќе ја поддржи прво со општински, а подоцна и со пари од државниот буџет.
Од Вреди велат дека се уште ги разгледуваат модалитетите како ќе го финансираат Здружението за да прерасне во академија. Засега во финансирањето ќе учествуваат четири општини и тоа кои се под раководство на Вреди и тоа Тетово, Гостивар, Чаир и Желино. Неофицијално се разгледува можноста во годишната програма за работа, општините да предвидат ставка за финансирање на академијата, односно тоа да биде одредено во општинскиот буџет.

Давитковски: Некој да бара Бадентер во МАНУ е далеку од памет

Професорот по управно право Борче Давитковски за „Слободен печат“ вели дека во првата фаза односно на локално ниво нема начин да се спречи финансирање на Здружението. Според него, битна е втората фаза дали Владата односно Собранието ќе донесе закон зашто само со закон може се основа и финансира академија.

-Тие со одлука на совет ќе распишат конкурс за помагање на здружение. Овие ќе се јават и ќе ги финансираат. Но академија е многу сериозна работа, не е здружение на граѓани, здружењние на љубители на цвеќе на Попова Шапка. Така што ова во старт е многу смешна идеја. Македонија има една Академија во која има застапени и Албанци и знаеме дека тешко се влегува, со лобирање со критериуми, но како што тоа е тешко за Македонците и за другите етнички заедници, тешко е и за Албанците. Некој да бара Бадентер, да бара 24, 5 отсто членови во МАНУ е далеку од памет, бидејќи за таму се бараат други услови, објавени трудови, истакнати експерти – вели Давитковски.

Професорот предупредува дека идејата е да се направи паралелна академија која ќе може да се финансира од државата.

-А за тоа мора да се донесе закон за албанска академија. Тоа значи ако има волја во Владата која е предлагач на закони, а колку што гледам сега нема волја, но ако се испазарат, Собранието треба да донесе закон. Во Македонија се е можно. Ние имаме Стопанска комора на Северозападна Македонија, паралелни институции веќе се формираат и егзистираат, иако коморите исто како здруженијата се финансираат на приватна основа, но стануваат рамноправен партнер и чинител во државата. Тој паралелизам е многу опасен за една унитарна држава. Така што на првото ниво нема пречка општинските совети да донесат одлука да финансираат здружение на граѓани, но на второто ниво е многу опасно. Впрочем така беше и со Тетовскиот универзитет. Прво беше илегална форма, па го направија здружение и на крај се донесе закон и се формира како државен универзитет на товар на буџетот. Очигледно таа практика на барање, инсистирање и лобирањре пали во Македонија. Од другите политички чинители зависи дали ќе водат сметка за унитарниот карактер на државата или не – вели Давитковски.

Освен МАНУ сите парламентарни партии ја отфрлија иницијативата на Вреди за формирање паралелна академија и порачаа дека науката не може да се етницира.

Муртезани: Перцепција е дека во МАНУ нема пристап за други заедници

Министерот за европски прашања Орхан Муртезани повтори дека формирање на албанска академија е  изборно ветување на коалицијата Вреди и додаде дека на тој проект не треба да се гледа како на тенденциозен, односно проект што е насочен кон одредена етничка заедница.

-Станува збор за проект што треба да создаде одреден простор за развој на науката, културата. . . Но останува да се види како тој проект, односно тоа ветување може да се реализира во рамки на законската регулатива – вели Муртезани.

Како што беше објаснето од претседателите на коалицијата „Вреди“, вели Муртезани, сегашната структура на МАНУ мислам дека е доволна основа да дојдеме до заклучокот дека таму етничката припадност е клучниот фактор за пристап, а не стручноста и науката.

– Јас само ќе споделам дел од перцепцијата на мнозинството Албанци. Перцепцијата е таква дека во МАНУ нема пристап за научници од другите етнички заедници. Но, немам конкретна информација бидејќи не работам во МАНУ и не можам да тврдам дали е така или не – оцени Муртезани.