Ново истражување од Универзитетот во Сиднеј дава можен одговор за тоа како коронавирусите се појавуваат кај популациите на лилјаци, фокусирајќи се на младите лилјаци како жаришта на инфекција и коинфекција што може да ја поттикне вирусната еволуција.

Анализирајќи илјадници примероци во текот на три години, научниците откриле дека младите лилјаци често се домаќини на повеќе коронавируси истовремено – обезбедувајќи увид во реално време за тоа како може да се појават нови соеви „Саенс Дејли“ Science Daily.

Младите лилјаци заразени со повеќе вируси би можеле да бидат природни инкубатори за идните варијанти на коронавирусот.

Овие откритија, заедно со вирусите што не ги инфицираат луѓето, обезбедуваат моќен модел за предвидување колку опасните варијанти на крајот би можеле да се префрлат кај луѓето, особено бидејќи притисоците во животната средина ги доближуваат лилјаците до човечките живеалишта.

Лилјаците се корисни за нашите екосистеми и економии, но – како што уништувањето на живеалиштата и притисоците во животната средина го намалуваат нивното растојание од луѓето – тие можат да претставуваат ризик од болести.

Истражувањето нуди пристап кон предвидување на појавата на коронавируси. Откриено е дека младите лилјаци имаат поголема веројатност да бидат заразени и би можеле да бидат главен извор на вирусот што преминува на други видови. Студијата, исто така, ја открива динамиката на коронавирусите што циркулираат меѓу австралиските лилјаци кои не претставуваат позната закана за луѓето.

Ендемски за популациите на лилјаци, повеќето коронавируси не ги инфицираат луѓето. Кога тоа ќе се случи, како во случајот со САРС, Ковид-19 и МЕРС, тие обично се пренесуваат од лилјаци преку посредник животински домаќин.

„Коронавирусите генерално не се голем проблем за лилјаците. Сепак, тие можат да се однесуваат поинаку ако преминат на нов вид“, вели д-р Алисон Пил од Факултетот за ветеринарни науки.

Истражувачите собрале повеќе од 2.500 примероци од измет од лилјаци, преку кој лилјаците исфрлаат коронавируси, во текот на три години. Примероците биле земени на пет локации низ источниот брег на Австралија.

Тестирањето покажало дека коронавирусите биле најраспространети кај младите лилјаци помеѓу март и јули, додека се приближувале кон зрелост. Ова откритие било конзистентно во текот на тригодишната студија. Особено беше забележлив високиот процент на лилјаци заразени со повеќе коронавируси истовремено.

„Бевме изненадени од високата стапка на коинфекција помеѓу млади и речиси возрасни лилјаци“, вели д-р Пил. „Коинфекцијата дава можност една клетка да се зарази со повеќе вируси, што е важен природен претходник за генерирање на нови соеви.“

Шест од откриените коронавируси беа нобековируси, подкласа на вируси кои не ги инфицираат луѓето. Три беа нови. Тие беа корисни за анализата бидејќи претставуваат минимален ризик за луѓето, но се еволутивни роднини на сарбековирусите, вируси слични на САРС кои имаат поголема веројатност да преминат на други видови.

„Безбедно следевме како и кога коронавирусите циркулирале природно во популациите на лилјаци. Користевме геномика за да ги следиме инфекциите кај поединечни животни“, велат научниците. „Резултатите даваат модел за разбирање на појавата на коронавируси и идните ризици кај популациите на лилјаци низ целиот свет.

„Потребни се понатамошни истражувања за да се разбере зошто младите лилјаци се поподложни на инфекција и коинфекција. Ова може да биде затоа што нивниот имунолошки систем сè уште не е целосно развиен или затоа што се под стрес од наоѓање партнер за прв пат“, вели д-р Пил.

Промената во животната средина може да биде и фактор. Претходните истражувања за други вируси покажаа дека губењето на живеалиштата поради човечката популација и недостатокот на храна може да предизвика стрес кај лилјаците што го нарушува нивниот имунолошки систем и ги прави подложни на инфекција.

Истражувањето започна во 2020 година, за време на пандемијата Ковид 19. Се темели на претходната работа за ширењето на вирусот Хендра, кој исто така доаѓа од лилјаците.

Собирањето примероци од поединечни лилјаци и под нивните живеалишта, како и следењето на поединечни соеви на повеќе локации и години, обезбедува силна основа за истражување на улогата на стресот од животната средина во развојот на коронавирусите.