Дефицитот на детските млечни формули е една од главните теми во САД. Администрацијата на претседателот Бајден дури беше принудена да го активира Законот за одбранбено производство, кој му дава на претседателот моќ да ја води индустријата во земјата за да ги заштити националните интереси. Во последниве денови, американската војска дури беше вклучена и во доставување млечни формули за бебиња во САД од Европа, со воени авиони.

Во просек, 40 проценти од резервите на детска формула се исцрпени, во некои држави повеќе од половина, а во некои продавници се целосно исцрпени. Тоа значи дека купувањето е тешко и понекогаш треба да посетите неколку продавници, често со автомобил, за да можете да ја купите оваа исклучително важна храна.

Стапката на недостиг на акции за млечни формули за бебиња се движеше помеѓу 2 и 8 проценти во првата половина на 2021 година, но почна нагло да расте минатиот јули. Помеѓу ноември 2021 година и почетокот на април 2022 година, стапката на недостиг на залихи скокна на 31%. Се зголеми на 40 до 50 проценти во текот на април.

Најпогодени се сиромашните, кои имаат помалку можности да патуваат на долги растојанија во потрага по формули, ниту пак финансиска можност да платат повисоки цени. Некои родители станаа толку очајни па ги разредуваат формулите за да можат да траат подолго, па се појави практиката на правење домашни формули, базирани на рецепти од Втората светска војна.

Големите американски аптеки и малопродажни синџири како што се Target, Walmart, CVS и Walgreens веќе го ограничија количеството на млечни формули за бебиња што може да се купат. Педијатрите предупредуваат дека недостигот може многу негативно да се одрази на развојот на новороденчињата и бебињата, што ќе има несогледливи последици во иднина, но дека разредувањето не е добро решение, а особено укажаа на опасноста од домашните адаптирани млечни производи.

Како дојде до тоа САД да немаат доволно храна за новороденчиња?

Постојат неколку причини зошто најсилната економија во светот не може да ги нахрани своите најранливи, новороденчиња и бебиња. Дел од тоа е едноставно за лоша среќа, но главната причина е политичка, т.е. лошите владини политики беа најпогодни за создавање недостиг.

Предизвикувачот за недостигот дефинитивно е доброволното повлекување на формулите од производителот Abbott Nutrition, најголемиот во САД, откако неколку новороденчиња беа хоспитализирани поради бактериска инфекција, а сите беа хранети со формулата на тој производител. Ја затворија нивната главна фабрика, воедно и најголема во САД.

Приближно 90% од производството во САД го заземаат само четири корпорации: Abbott Nutrition, Reckitt Benckiser, Nestle USA и Perrigo. Прашање е зошто понудата на пазарот од 330 милиони луѓе е оставена во рацете на само четири корпорации. Уште побизарно, зошто формулите на ЕУ не можат лесно да се воведат, особено со оглед на големите трговски врски меѓу САД и ЕУ.

Главната причина се вештачки поставените регулаторни бариери што ги поставува државата, т.е. Агенцијата за храна и лекови на САД (ФДА). Овие прописи се воспоставени за да се заштитат потрошувачите и да се регулира здравјето на производите, но тие поставуваат и бариери за влез на пазарот.

Државната бирократија создаде услови за катастрофа

Одобрувањето на производ, спроведено од Администрацијата за храна и лекови на САД, е многу долг, бирократски и скап процес. Сега се добива впечаток дека ова не е само за заштита на потрошувачите, во случајов новороденчињата и бебињата, туку и за заштита на големите корпорации.

Навистина е бизарно што во САД под исти услови не може да се продаваат млечни адаптирани формули за бебиња од ЕУ, чие производство е строго регулирано со здравството. Некои да, но и формули кои веќе се тестирани од здравствените регулатори во ЕУ треба повторно да го поминат целиот процес со американската Агенција за храна и лекови.

Стандардите меѓу здравствените регулатори во ЕУ од една страна и здравствените регулатори во САД од друга страна не се усогласени. Еден производ може да биде совршено здрав во ЕУ и прогласен за неисправен во САД.

За големи количини, данокот за увоз на формулата з може да надмине 17 проценти. За време на претседателот Доналд Трамп, Соединетите држави потпишаа нов северноамерикански трговски договор кој активно го обесхрабрува увозот на формули од Канада.

Со тоа се зачувува олигополот на големите корпорации во САД, без разлика дали се нови производители од САД или увезени производи од ЕУ. Чувар на корпоративниот олигопол е федералната влада во САД, поточно самата Агенција за храна и лекови (ФДА).

Затворањето на најголемата фабрика за детска формула за бебиња, одговорна за половина од вкупното производство на најголемиот производител во земјава, е сериозен шок дури и во најдобрите времиња. Но, тоа само по себе немаше да доведе до недостиг доколку пазарот не беше претерано регулиран за да се заштитат четирите корпорации, кои сочинуваат 90% од производството.

Пандемијата на Ковид-19 ја зголеми веројатноста за катастрофа

Се разбира, пандемијата, исто така, придонесе за недостигот, нарушувајќи ги традиционалните трговски синџири на снабдување. Поради воведените политики за спречување на ширењето на болеста, затворени се цели сектори на економијата, успорен транспортот, а трговските и транспортните процеси генерално се во застој.

Рамнотежата помеѓу понудата и побарувачката беше нагло нарушена неколку пати. Прво, луѓето ги фаќаше паника па купуваа млечни производи поради страв од недостиг, на што производителите мораа да одговорат со зголемено производство за да ја задоволат побарувачката, проследено со нагло опаѓање на набавките на вештачко млеко кога луѓето сфатија дека нема да има недостиг поради ковид-19.

На совршен пазар, на таквите ненадејни промени во понудата и побарувачката би се одговорило со пораст и пад на цените, но пазарот на детска формула е далеку од совршен. Составот на формулите е строго регулиран, што може да се оправда од здравствена гледна точка заради поголема заштита на новороденчињата и бебињата, но добар дел од прописите постојат исклучиво за да се отежнат влезот на новите производители на пазарот и со што ќе се заштити олигополот на четири корпорации.

Се креваат воени авиони за да се спречи катастрофа

На крајот, истрагата на американската Агенција за храна и лекови откри недозволени бактерии во затворена фабрика, најголема во САД. Но, пронајдените бактерии не се истите бактерии одговорни за хоспитализација и смрт на доенчиња, што сугерира дека овие случаи не се поврзани со формулата за бебиња на Abbott Corporation.

Фабриката сепак ќе биде темелно исчистена пред да го рестартира производството, но ќе поминат неколку недели пред да се најдат производи од неа на полиците на продавниците, со што би се намалил недостигот.

Претседателот Џо Бајден го потпиша Законот за пристап до формули за бебиња, кој беше поддржан од двете партии во Конгресот, и се обидува да ги заштити жените, доенчињата и децата да можат да продолжат да примаат млечни формули за бебиња дури и во време на недостиг според Специјалната програма за дополнителна исхрана за жени, доенчиња и деца.

Околу половина од формулите во САД се купуваат преку таа програма за социјална помош, но програмата е многу рестриктивна во смисла дека се одобрува само купувањето формули со брендови од неколку производители. Поточно, 89 проценти од формулите што се продаваат преку таа програма се со еден бренд, претходно споменатиот Abbott Nutrition.

Започна и „Операцијата Fly Formula“, која ги овласти Министерството за здравство и Министерството за земјоделство да користат транспортни авиони на Министерството за одбрана за итен увоз на млечни бебешки формули во САД. Во неделата, на 22 мај, слета првиот авион, со 137 палети со формули произведени во Швајцарија, од каде товарот со камион беше префрлен во Германија, каде што беше испратен во САД со воено-транспортни авиони Ц-17.

Вториот авион слета во САД неколку дена по првиот, со 114 палети со млечни формули за бебиња. До крајот на првата фаза од „Операција Fly Formula“ се очекува да бидат испратени 1,5 милиони дози бебешка формула до воените авиони од ЕУ во САД. Се проценува дека тоа ќе биде доволно за да се одложи катастрофата додека не започне повторно производството во најголемата фабрика во САД која беше затворена.

Прекумерните државни регулативи создадоа услови за катастрофа

Иако на почетокот се чини дека ова е неуспех на слободниот пазар да обезбеди производство и снабдување со многу важни производи, сè се заснова на разни државни регулативи кои го ограничуваат слободниот пазар. Секако, не постои совршен слободен пазар, но постои голема разлика помеѓу неопходните регулативи за заштита на потрошувачите, во овој случај новороденчињата и бебињата, и прекумерните регулативи кои ги ограничуваат влезот на нови производители на пазарот, ги штитат големите корпорации и ограничувањето на меѓународната трговија за да се заштити домашното производство.

Пропишување непотребни прописи, преоптоварување со бирократски прописи, наплата за дозволи, сертификати и други „хартии“ се индиректни форми на ограничување на функционирањето на пазарот, наречени „црвена лента“. Излишни, непотребни, па дури и штетни регулативи често се користат за заштита на постоечките компании на сметка на новите компании. Ова создава бариери за влез и ги штити големите, на сметка на малите и цената на општеството како целина.

Ваквиот начин на функционирање на државните органи секогаш се оправдува со заштита на клиентите, заштита на работните места и заштита на домашната индустрија. Сепак, тие на крајот не штитат ништо од горенаведеното, туку имаат за цел да ги заштитат големите компании и корпорации кои преку политика ги штитат сопствените финансиски интереси, на штета на целото општество.