За само 10 дена, побрзо отколку што Русија, Иран и Хезболах успеаја да дојдат на помош, 53-годишната Сириска Арапска Република се распадна. Поголемиот дел од муницијата се чини дека е испукана во воздух во знак на прослава кога паднаа Алепо, Хама, Хомс и конечно главниот град Дамаск.

Се чини дека, дека за време на бранот на „арапската пролет“ кога незадоволството на сунитското население ескалираше во есента 2011 година со масовен бунт, добро поттикнат и финансиран од САД и монархиите од Персискиот залив, државата на Асад практично тогаш успеа да застане сама и се одбрани скоро четири години додека не дојде напомош руската интервенција.

Корупцијата го сруши системот на Асад како кула од карти

Затоа сега е неверувањето дека системот таму се сруши како куќа од карти. Многу луѓе запознаени со внатрешната ситуација во Сирија велат дека кланот на Асад и неговата околина се толку потопени во корупција што дури и христијаните и алавитите ги мразеле, така што дури и тие немале мотивација да се борат за системот што го персонифицирале.

Без разлика на општиот став и крајно поедноставеното толкување, тој е блиску до вистината. Може да се каже дека тоа го потврдуваат и сцените на уривањето на споменикот на генералот Хафез ал Асад во Латакија и Тартус, региони каде алавитското, христијанското и шиитското население сочинуваат повеќе од три четвртини од населението.

Сирија се соочува со тешки времиња во кои корупцијата, омразата и бруталноста на режимот на Асад брзо ќе бидат заборавени и мнозинството, без разлика на верската и етничката припадност, веројатно ќе сака враќање на старите начини.

Второ раѓање на Исламската држава?

Трагедиите на Либија и Ирак по интервенциите на НАТО најверојатно ќе бидат поблага верзија на она што ја очекува Сирија. Бунтот што започна пред 13 години создаде неколку крвави екстремистички сунитски групи.

Потоа, тука е сириската национална армија, создадена со обединувањето на протурските милиции кои, благодарение на поддршката на Анкара, станаа респектабилна воена сила. Некои руски извори тврдат дека во Алепо веќе има редовна турска војска и дека лирата е платежно средство.

Курдите живеат во западниот дел на земјата, на левиот брег на реката Еуфрат во делови од провинциите Рака и Дер ез-Зора, заколнати непријатели на Турција и радикални исламисти. Во градот Манбиџ, на границата на Рака и Алепо, во тек се жестоки борби меѓу протурската СНА и курдските милиции поддржани од САД.

Сириската Арапска Република беше изградена како длабоко милитаризирано општество. Режимот на семејството Асад, исто така, се потпираше на моќни вооружени сили за регионалните услови. Сега, по секоја веројатност, арсенал помоќен и поопасен од кога било досега би можел да падне во рацете на екстремистичките групи. Армијата на Асад имаше околу 150 борбени авиони од руско и советско производство (Мигови 21/23/25/29 и Сухој Су-22/24), потоа 61 авион за обука Л-39 од чешко производство, околу 100 хеликоптери од советско и француско производство.

Воената машинерија има и сериозни средства за воздушна одбрана, вклучувајќи околу 100 системи С-300, БУК-М2 и Панцир С1. Овие системи, кои најверојатно биле напуштени од екипажот, биле цел на израелски авиони на денот на падот на режимот на Асад. Поради леснотијата на користење, важен плен за екстремистите би можеле да бидат илјадници ракети за противвоздушна одбрана „стрела“ и „игла“.

Која беше причината за падот на сириската армија

Имајќи го предвид моќниот арсенал со кој располага сириската арапска армија, би било навистина погрешно да се каже дека Асад е „напуштен од неговите сојузници“ Иран и Русија. Причината за нејзиниот пад е неподготвеноста дури и на оние кои го понесоа најголемиот товар од неодамнешната граѓанска војна да се борат за режимот. Слично беше и со проамериканскиот режим на Ашраф Гани во Авганистан.

Меѓутоа, за разлика од Русите во Сирија, американските и НАТО силите ставија крај на дводецениската окупација на Авганистан неколку месеци пред падот на тамошниот режим.  Русите се уште се во Сирија и засега нема информации дека нивните единици се судриле со екстремисти во контролните пунктови. Се чини дека Русите се обидуваат да ги групираат сите свои сили во зоната Латакија, каде се наоѓа воздухопловната база Хмеимим и пристаништето Тартус, кое постои уште од времето на СССР.

Што изгуби Русија со падот на Асад во Сирија

Крајот на режимот на Башар ал Асад е тешка геостратешка загуба за Русија. Меѓутоа, сега штетата е помала отколку ако се случеше пред десет години, кога Германија беше главен надворешно трговски партнер на Русија. Сирија и Асад беа важни за Русија во тоа време за да го спречат преминувањето на гасоводот од Катар кон Европа. Бидејќи по војната со Украина, „Северниот тек“ беше разнесен и беа воведени економски санкции, изгледите за обновување на поранешните врски со Западот станаа неверојатни, а гасоводот од Катар повеќе не претставува фатална закана за геостратешките интереси на Русија.

Особено што ќе бидат потребни години за да се стабилизира ситуацијата и да се помират крвавите екстремистички фракции, а не е реално гасоводот од Катар да започне пред крајот на следната деценија. Од друга страна, загубата на воздухопловната база Хмеимим и пристаништето Тартус денес би била неспоредливо поголем пораз од пред една деценија, бидејќи Русија во последните години го интензивираше своето присуство во голем број африкански земји.

Моментално нема алтернатива за двата големи објекти. Либискиот Тобрук, кој е под контрола на рускиот сојузник, маршалот Калифа Хафтар, на крајот би можел да стане алтернатива на Тартус, но Либија е далеку за воздушна база.  Таму тешко би можеле да летаат транспортни авиони Ил-76 со товар.

На почетокот на оваа година се зборуваше дека Русите преговарале со суданската влада за изградба на поморска база во Порт Судан, но имајќи предвид дека во таа земја има граѓанска војна со крајно неизвесен исход, таа идеја, засега е далеку од реализација.

Ако Русија може да се обвини за нешто во Сирија, можеби е тоа што тие не ја процениле правилно внатрешната ситуација и самите не предвиделе опција за излез, пишува српска Политика. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека „прерано е да се зборува за опстанок на руските бази во Сирија“ и дека ќе зависи од тоа кој „ќе ја освои власта“ таму.

Ќе видиме дали Русите имаат опција за излез во наредните недели. Една од тие варијанти би била самоуправата на алавитското, шиитското и христијанското мнозинство во Латакија и Тартус, што нема да биде оспорено од руското воено присуство. Сепак, исклучено е дека претседателот Башар ал Асад и членовите на неговото семејство, кои побегнаа во Москва, би имале некаква улога во тоа самоуправување. Уривањето на споменикот на неговиот татко покажува што мислат за него членовите на оние етнички и религиозни групи кои неговиот режим ги фаворизира пред мнозинските сунити.