Ништо не е посериозно за иднината на Франција од она што во моментов се случува со Германија. За Германија нема ништо посериозно од она што се случува со Франција во моментов, вели францускиот економски теоретичар и поранешен политичар Жак Атали во неговата анализа.

Ова не е личен спор, ниту пак разлика во вреднувањето на истото прашање – пристапот до енергија. Тоа е длабока разлика во долгорочните стратешки интереси.

Франција сака автономска Европа

За Франција, која има нуклеарно оружје, не се поставува прашањето за крајната одбрана на нејзината територија. И прашањето за нејзиниот пристап до енергија не е толку екстремно како што е за другите, поради огромните напори на претходните генерации да и обезбедат на земјата вистинска цивилна нуклеарна енергија. Но, конкурентноста на земјата е премногу слаба за да и дозволи да преживее сама во ултра-конкурентен свет: на Франција апсолутно и е потребно еврото да не потоне во смртната спирала што ја доживеа во минатото, што Аргентина ја доживува денес, а која штотуку и се закани на Велика Британија. Значи има стратешки суверенитет, но не и економски суверенитет. И денес, таа е загрижена: веќе нема енергетска автономија; нејзината војска е многу слаба; се чувствува дека долгорочно е изгубена. За Европа, која не сака да го направи својот суверенитет зависен од добрата волја на доминантниот сојузник, нема друга иднина освен интегрирана и стратешки автономна Европа. Тоа е она што Париз неодамна повторно го предложи.

Германија во прегратките на САД

За Германија, чија конкурентност останува исклучителна, не се поставуваше прашањето за економската моќ, сè додека можеше да ги извезува своите автомобили и машински алати во Кина и да ја увезува потребната енергија од Русија. Сепак, за својата одбрана може да се потпре само на Соединетите Држави. Има економски суверенитет, но не и стратешки суверенитет. И денес, таа е загрижена: повеќе нема пристап до руската енергија; кинескиот пазар се затвора за германските производи; чувствува дека на долг рок губи. И за неа, која не може да смета на безусловната поддршка од Франција за одбрана на нејзиниот територијален интегритет, нема друга иднина освен да се фрли уште повеќе во прегратките на Американците. Токму тоа е она што Берлин сега го прави, планирајќи да добие американска противракетна одбрана, без консултација со Франција.

Оваа дивергенција во фундаменталните интереси на двата народа не е нова. Таа отсекогаш била присутна во сите дискусии меѓу француските и германските лидери. Згора на тоа, овие две земји никогаш не успеале да се интегрираат културно, демографски и социјално: овие две нации сè уште многу малку се познаваат.

Три војни во еден век

Она што ги спречува овие разлики да станат извор на раздор веќе шеесет години е тоа што политичарите во овие две земји на своето тело го имаа белегот на она до што доведе француско-германскиот јаз: три војни во еден век. Три војни кои беа сè пострашни. И знаеја како да ги направат потребните отстапки за да се погрижат тоа никогаш повеќе да не се повтори. Тие не ги заборавија лекциите од својот живот, толку добро сумирани од Франсоа Митеран во неговиот последен говор пред Европскиот парламент: „национализмот е војна”.

Денес лидерите на овие две земји го немаат истото минато. Ниту еден од нив не ги доживеал несреќите, па дури ни последиците од Втората светска војна од прва рака. Многумина од нив веруваат дека мирот меѓу двата народа е загарантиран факт во наредните векови. И дека можат среќно да одат по својот пат без да ризикуваат ништо суштинско.

Ова е драматично погрешно. Ако што поскоро не се вратиме на патот на напредокот во евроинтеграциите, правејќи отстапки едни на други, целата конструкција од последните шеесет години ќе пропадне.

Многу прецизно: ако не изградиме европска армија, Европската централна банка ќе биде доведена во прашање. Нова француско-германска војна повторно ќе стане можна пред крајот на овој век.

Можеме да сметаме дека нашите непријатели, или нашите конкуренти, во Вашингтон, Лондон, Москва и Пекинг, ќе дуваат и ќе го разгоруваат тој жар.

(Жак Атали е француски економски и социјален теоретичар, писател и поранешен висок функционер. Тој беше советник на францускиот претседател Франсоа Митеран и основач и прв раководител на Европската банка за обнова и развој. Основач е на четири меѓународни институции: Action contre la faim, EUREKA, BERD и Positive Planet. Има напишано повеќе од 1000 авторски текстови во француското списание „Експрес”, како и повеќе од 80 книги продадени во 9 милиони примероци и преведени на 22 јазици. Сега е колумнист за францускиот магазин „Ехо”. „Форин полиси” го вброи меѓу 100-те најдобри „глобални мислители” во светот)