Кога Џун Алмеида се загледала во својот електронски микроскоп во 1964 година, видела тркалезна, сива точка покриена со ситни спици. Таа и нејзините колеги забележале дека штипките формираат ореол околу вирусот – како короната на сонцето.

Она што го видела ќе стане познато како коронавирус, а Алмеида одиграла клучна улога во идентификувањето на истиот. Тој подвиг беше сè позабележителен затоа што 34-годишната научничка никогаш не го заврши своето формално образование.

Немала пари за школување

Родена во јуни Харт, живеела со семејството во станбена зграда во Глазгов, Шкотска, каде нејзиниот татко работел како возач на автобус.  Јуни била одлична студентка со амбиции да присуствува на универзитет, но парите биле оскудни. На 16 години, таа се откажала од училиштето и започнала да работи како лабораториски техничар во Глазгов Ројал Инфирмар, каде што користела микроскопи за да помогне во анализирањето на примероците на ткивата, пренесува National Geographic.

Нови техники за идентификување на вируси

Откако се преселила во Лондон, работела слична работа во болницата „Свети Вартоломеј“ во Лондон. Тогаш се запознала со мажот кој ќе стане нејзин сопруг, венецуелскиот уметник Енрикес Алмеида. Парот емигрирал во Канада, а откако пронашла работа во Институтот за карцином Онтарио во Торонто, Џун работела со електронски микроскопи. Таа не се ограничила себеси да си ја врши само својата работа на техничарка, туку го искористила фактот што тесно соработува со врвни доктори и истражувачи за да го зголеми своето знаење. Во Канада, во споредба со Велика Британија, постоела поголема отвореност во препознавањето на заслугите на оние што немале академско образование. По неколку години, и покрај тоа што немала квалификации, Џун Алмеида добила можност да стане коавтор на бројни научни публикации со голема вредност, главно поврзани со идентификација и карактеризација на структурата на вируси. Пресвртот стигнал на почетокот на шеесеттите години: за време на посетата на Торонто, Ентони Ватерсон, директор на одделот за микробиологија на Медицинскиот факултет „Сент Томас“ во Лондон, бил восхитен од работата на жената и ја убедил да му се придружи.

Таму, таа развила нови техники и објавила неколку трудови во кои се опишуваат структурите на вируси претходно невидени и непознати на човештвото.

Микроскопската техника што ја разви Алмеида беше едноставна, но револуционерна за областа на вирусологијата. Кога работите со микроскопски честички, тешко е да знаете што точно да барате. Електронскиот микроскоп експлодира примерок со зрак електрони и потоа ги запишува интеракциите на честичките со површината на примерокот.

Бидејќи електроните имаат многу пократки бранови должини од светлината, ова им овозможува на научниците слика со многу пофини, помали детали. Предизвикот е да се забележи дали малата дупка е вирус, ќелија или нешто друго.

За да го реши проблемот, Алмеида сфатила дека може да користи антитела земени од претходно заразени лица за да го посочи вирусот. Антителата се привлекуваат кон нивните антигени-двојници – така што Алмеида вовела ситни честички обложени со антитела, кои кога би се собрале околу вирусот, би ја алармирале ја за нивното присуство.

Оваа техника им овозможи на лекарите да користат електронска микроскопија како начин за дијагностицирање на вирусни инфекции кај пациенти. Алмеида продолжи да идентификува низа вируси, вклучително и рубеола, што може да предизвика компликации за време на бременоста. Научниците со децении проучувале рубеола (ака тридневни сипаници), но Алмеида била првата што ја видела.

Откривање на коронавирусот

Откако Алмеида се вратила во Лондон на позиција во Медицинскиот факултет „Свети Томас“, во 1964 година, ја контактирл од д-р Дејвид Тирел, кој го надгледувал истражувањето на Заедничката студена единица во Салисбери, Вилтшир. Неговиот тим собрал примероци од вирус сличен на грип што го означиле „Б814“ од болен ученик во Сари, но имал голема потешкотија да го култивира во лабораторија. Бидејќи традиционалните методи не успеале, истражувачите почнале да се сомневаат дека B814 би можел да биде нов тип на вирус.

Без многу преостанати опции, д-р Дејвид Тирел испратил примероци до Џун Алмеида, со надеж дека нејзината техника на електронскиот микроскоп ќе може да го идентификува вирусот. „Не бевме премногу надежни, но чувствувавме дека вреди да се пробаме“, напиша д-р Тирел во својата книга „Студени војни: Борба против обичниот студ“.

Иако Алмеида имала ограничени ресурси за работа, нејзините откритија ги надминале и најдобрите надежи на Тирел. Не само што Алмеида открила и создала јасни слики од вирусот, туку се сетила дека видела два слични вируси порано при своите истражувања: едниот додека набљудувала бронхитис кај кокошки и вториот додека учела за воспаление на црниот дроб на хепатитис кај глувци. Таа напишала студија за двете, но била одбиена.

Критичарите сметале дека фото-доказите што ги приложила биле само неквалитетни слики од честички на грип. Сепак, „Бритиш медикал џурнал“ го објавил написот во 1965. Со примерокот од д-р Тирел, Алмеида била уверена дека разгледуваат нова група на вируси. Бидејќи Алмеида, Тирел и супервизорот на Алмеида разговарале за нивните откритија, се прашувале како да ја нарекуваат новата група на вируси.

Откако ги разгледале сликите, тие биле инспирирани од структурата слична на вирусот и се решиле на латинскиот збор за круна, корона. И така, коронавирусот бил „роден“. 

Признанието дури денес

Алмеида се повлекла од вирологијата во 1985 година, но останала активна и љубопитна. Таа станала инструктор по јога, научила како да ја реставрира порцелан и развила остро око за антиквитети, кои честопати ги „ловела“ заедно со својот втор сопруг Филип Гарднер, исто така пензиониран виролог.

Пред нејзината смрт во 2007 година на 77-годишна возраст, Алмеида се вратила во „Свети Томас“ како советник и помогна во објавувањето на некои од првите високо квалитетни слики за ХИВ, вирусот што предизвикува СИДА.

Професорот Хју Пенингтон по бактериологија на Универзитетот во Абердин, работел со Алмеида во „Свети Томас“ и ја опишува како негов ментор „Без сомнение, таа е една од извонредните шкотски научници од нејзината генерација, но за жал, во голема мерка заборавена“, рече Пенингтон во интервју за „Хералд“.

„Иако е иронично, појавата и разбирањето на СОВИД-19 повторно произлегува од нејзината работа“. Денес, истражувачите сè уште ги користат нејзините техники за брзо и точно идентификување на вирусите. Педесет и шест години откако таа прв пат го откри коронавирусот преку микроскоп, работата на Алмеида е порелевантна од кога и да било.

Џун Алмеида почина во 2007 година, а дури сега го добива признанието кое го заслужила.