По четири години релативен мир, граѓанската војна во Сирија повторно влезе во нова и неизвесна фаза. Опозициските сили, предводени од исламистичката група Хајат Тахрир ал-Шам (ХТС), започнаа масовна офанзива врз Алепо, вториот по големина град во земјата и симбол на стратешка и политичка контрола на режимот на Башар ал Асад.

Офанзивата доаѓа во време кога меѓународните актери ги наментуваат своите улоги во регионот, додека Иран, Русија и Турција се обидуваат да ги дефинираат своите позиции и сфери на интереси во новото геополитичко прегрупирање.

Операцијата „Одбивање агресија“ започна на 27 ноември, истиот ден кога беше постигнат договор за прекин на огнот меѓу Израел и иранскиот сојузник Хезболах во соседен Либан. За рекордно време, бунтовничките сили зазедоа десетици населби и стратешки важната база позната како „46. полк“, се приближува до Алепо на само пет километри.

Во првите часови од офанзивата, беше уништен аеродромот Ал-Наираб во близина на Алепо, додека војниците на сириската регуларна армија беа заробени и беа запленети големи воени арсенали, вклучувајќи оружје и опрема на иранските милиции.

За само три дена, бунтовниците ги пробиле одбранбените линии, влегле во западните населби на Алепо и ја преземале контролата врз воено-истражувачкиот центар на периферијата на градот по интензивните судири со режимските трупи и иранските сојузници. ХТС објави снимка од своите борци во Алепо, додека режимските сили потврдија дека се борат против „масивен терористички напад“, користејќи тешко оружје и беспилотни летала.

Вториот по големина сириски град Алепо, поранешен економски главен град на Сирија, има огромно симболично и стратешко значење. За време на претходните фази на војната, градот беше место на некои од најкрвавите борби, вклучувајќи ја и повеќемесечната опсада во 2016 година, кога силите на Асад, поддржани од руските авиони, успеаја да го освојат градот од опозициските сили. Губењето на Алепо сега би било огромен удар за Асад и неговите сојузници, бидејќи ќе ја покаже слабоста на режимот во одбраната на клучните територии.

Режимот на Башар ал Асад се соочува со сериозни предизвици. И покрај поддршката на Русија и Иран, силите на режимот не беа подготвени за таква масовна и координирана офанзива. Со оглед на големите загуби, вклучително и смртта на високиот ирански командант Киумарс Пурхашеми, режимот се соочува со криза на повеќе фронтови.

Русија во Сирија има две воени бази, поморската база во Тартус и воздухопловната база во Хмеимим во Латакија и претставува единствен излез на Русија на топло море. Во поморската воена база во Тартус руската морнарица има стационирано 11 воени бродови вклучувајќи и нуклеарни подморници, што само ја покажува геостратешката важност на Сирија.

HTS is a Sunni Salafi political and military organization with a stronghold in the Idlib region of North-West Syria, which has launched an incursion into Aleppo and its countryside over the last few days:https://t.co/BQDcXXVqcm

— Rojava Information Center (@RojavaIC) November 30, 2024

Русија изврши серија интензивни воздушни напади врз Идлиб и позициите на опозицијата во северозападна Сирија. Според извештаите, тие извршиле повеќе од 20 напади врз цивилни области, додека авионите биле насочени кон складишта за оружје и борбени позиции на бунтовниците. Сепак, руската авијација не успеа да ја спречи опозицијата да заземе клучни територии.

Иран, клучниот сојузник на Асад, се соочува со дополнителен притисок од конфликтот со Израел и загубите на Хезболах во Либан. Иранските милиции кои дејствуваат во Сирија се соочуваат со пад на моралот откако изгубија неколку клучни команданти за време на борбите во близина на Алепо.

Офанзивата на Алепо има далекусежни геополитички последици. Русија е принудена да го префрли својот фокус од Украина на Сирија, додека Иран се обидува да го задржи своето влијание во регионот и покрај загубите. Турција го користи моментот за да ја зајакне својата позиција, додека западните сили, вклучувајќи ги САД и ЕУ, остануваат главно пасивни.

Експертите истакнуваат дека конфликтите во Сирија би можеле да имаат индиректен ефект врз војната во Украина, бидејќи Русија мора да ги пренасочи ресурсите кон Блискиот Исток. Ова отвора простор за украинската војска да изврши притисок врз руските сили на други фронтови.

Сирија е во клучен момент во нејзината модерна историја. Офанзивата на Алепо не е само локален конфликт, туку одразува пошироки регионални и глобални процеси. Додека опозициските сили покажуваат способност да го предизвикаат режимот во клучните области, Асад се соочува со криза на легитимитет и недостаток на воен капацитет да ги брани стратешки важните територии.

Иднината на Сирија зависи од способноста на меѓународната заедница да најде одржливо политичко решение. Дотогаш, конфликтот ќе продолжи да ја обликува судбината на милиони луѓе и рамнотежата на силите на Блискиот Исток.