Северна Ирска беше основана пред сто години, а со тоа и сегашната форма на Велика Британија. Таа форма ја преживеа Втората светска војна, конфликтот во Северна Ирска познат како Неволји и три референдуми за политичкиот статус на Шкотска. Брегзит можеби нема да преживее.

Меѓутоа, додека сите погледи се свртени кон Шкотска и нејзината национална влада, која малку, малку па повикува на референдуми за независност, „бурето барут“ на сепаратизмот може да стане последниот регион што ќе се приклучи на унијата.

Во Северна Ирска владеат немири какви што не се видени со децении. И покрај апелите за смирување од Лондон, Даблин и Вашингтон, насилството трае повеќе од една недела на улиците на Белфаст.

Насилните протести започнаа на 29 март во лојалистичката област Лондондери, која најмногу ја поддржува унијата со Велика Британија. Оттогаш, протести и немири се одвиваат скоро секоја вечер во голем број градови, вклучувајќи ги Белфаст, Карикферус, Балимени и Њутаунеби.

Во меѓувреме, републиканците излегоа на улиците, претежно католици кои се приврзаници на обединувањето со Ирска, па се водеше вистинска улична војна меѓу нив и протестантските унионисти.

Насилството се случи во Западен Белфаст, во близина на таканаречениот „ѕид на мирот“ што ја дели лојалистичката заедница од ирското националистичко упориште на Фалс Роуд, каде што се собираа и групи млади луѓе.

Беа изградени ѕидови и огради меѓу двете заедници за да се спречат судири за време на три децении насилство во Северна Ирска, кои во голема мера завршија со мировниот договор од 1998 година.

Група млади луѓе во пробританското подрачје на Белфаст во средата запалија автобус и ја нападнаа полицијата со камења, а молотовите коктели летаа кон полицијата. Во насилството досега се повредени над 50 полицајци.

Во текот на изминатите три децении, 3.500 луѓе беа убиени во судири меѓу синдикалци и републиканци, а последните денови се слушаа повици од сите страни веднаш да се запре сегашното насилство додека некој не биде убиен.

Владата на Северна Ирска, составена од унионисти и републиканци, издаде заедничко соопштение во кое го осудува насилството, што е целосно „неприфатливо и неоправдано“. Британскиот премиер Борис Џонсон, кој го испрати својот министер за Северна Ирска, Брендон Луис. Тој разговараше вчера со неговиот ирски колега Мајкл Мартин, нагласувајќи дека насилството не е решение.

Белата куќа исто така повика на смиреност и истакна дека е „загрижена“ за насилството, додека претседателот на САД, Џо Бајден, горд на своето ирско потекло, веќе изрази загриженост за последиците од Брегзит за мирот во таа провинција.

„Предавство“

Кревката рамнотежа во нестабилната британска провинција е нарушена со воспоставувањето на нови трговски бариери помеѓу Северна Ирска и остатокот од Велика Британија. Иако сегашната ескалација се должи на низа различни фактори, се верува дека искрата била запалена од незадоволството на унионистите по напуштањето на Велика Британија од Европската Унија.

Имено, Брегзит предизвикува фрустрација кај лојалистите со месеци, бидејќи расте знаењето за тоа колку Северна Ирска сега се третира поинаку од остатокот на Велика Британија.

Спорната трговска граница е резултат на Протоколот за Северна Ирска, воведен за да се избегне воспоставување тврда граница на островот Ирска. Протоколот значи дека Северна Ирска останува на единствениот пазар на стоки на ЕУ, така што производите што доаѓаат од Велика Британија се подложени на процедури за увоз за ЕУ. Ова ја избегнува потребата од контрола на ирските граници, па затоа царинските правила на ЕУ се применуваат во пристаништата во Северна Ирска.

Унионистите тврдат дека ова и штети на трговијата и ја загрозува позицијата на Северна Ирска во кралството. Новите царински протоколи доведоа до повисоки цени на стоките во Северна Ирска, а синдикалците сметаат дека Џонсон ги изневерил потпишувајќи ваков договор. Доколку незадоволството продолжи да расте, тие би можеле да му свртат грб.

Други фактори

Пробританската демократска унионистичка партија (ДУП) укажа на минатогодишната полициска одлука да не го гони ирскиот националист Шин Феин за кршење на епидемиолошките прописи за време на погребот на поранешниот шеф на разузнавачката служба на Ирската републиканска армија (ИРА) во јуни минатата година.

Околу 2.000 граѓани се собраа на погребот на Боби Стори, вклучувајќи ја и заменик-првата министерка на Северна Ирска, Мишел О’Нил, во време кога јавните собири сè уште беа строго ограничени.

Многумина изразија бес што О’Нил не ги следеше упатствата на кои инаку јавно инсистираше и за кои лојалните паради беа откажани минатото лето. Некои ја обвинија полицијата за двојни аршини, откако јавното обвинителство објави дека нема да има кривични пријави. Иако премиерот и шефот на ДУП изјавија дека не се согласуваат со тоа, таа сепак го повика директорот на северноирската полиција Симон Брн да си даде оставка.

Брн рече дека го разбира незадоволството на јавноста, но тој одби да отстапи. Повикувајќи да се стави крај на уличните немири во средата вечерта, тој рече дека е отворен за дијалог со секој што е подготвен да работи на решавање на проблемите со кои се соочува северноирската заедница.

Извор. Блиц.рс