Дури и кратката изложеност на загаден воздух има брзи и мерливи влијанија врз човечкиот мозок, покажа новата студија.

Вдишувањето на загаден воздух може да влијае на начинот на кој вашиот мозок е поврзан, а научниците од Универзитетот во Британска Колумбија (УБЦ) и Универзитетот во Викторија открија дека вдишувањето на издувните гасови од автомобилот може да ја промени поврзаноста на мозокот во рок од два часа, пишува „Сајенс алерт“ (Science alert).

Наодите се засноваат на рандомизирано, двојно испитување на 25 здрави возрасни лица, кои биле изложени на загадување од автомобили во лабораториски услови. Во втората фаза, учесниците исто така биле изложени на чист филтриран воздух.

Скенирањето на мозокот било направено пред и по секое сценарио. Откако учесниците биле изложени на загаден воздух, нивниот мозок покажал намалена поврзаност во мрежата на стандардниот режим (ДМН), збир на меѓусебно поврзани региони на мозокот кои се најактивни кога се занимаваме со внатрешни мисли, како што се интроспекција и паметење.

Овие наоди не биле порано забележани кај луѓето, и додека тековната студија не ги тестирала ефектите што тоа би можело да ги има врз моќта на мозокот, други истражувања ги направиле.

Претходните студии, на пример, ја поврзаа изменетата поврзаност на мозокот со намалената работна меморија и работните перформанси.

„Загрижувачки е да се види како загадувањето од сообраќајот ги прекинува овие исти мрежи“, вели невропсихологот Џоди Гаврилук од Универзитетот во Викторија.

„Иако се потребни повеќе истражувања за целосно да се разберат функционалните влијанија на овие промени, можно е тие да го нарушат размислувањето или способноста на луѓето за работа“.

Добрата вест е дека промените забележани во студијата биле привремени и дека се вратиле во нормала откако чист воздух поминал низ белите дробови.

Сепак, наодите укажуваат на можен пат преку кој хроничната изложеност на загаден воздух може да има штетни ефекти врз мозокот.

Со оглед на тоа што до 99 отсто од светот вдишува небезбедни нивоа на загадување на воздухот, последиците по јавното здравје би можеле да бидат длабоки.

Во Кина, неодамнешните студии го поврзаа загадувањето на воздухот со полошите резултати на тестовите по јазик и математика, што го намалува просечното образование за една година.

„Долга низа децении, научниците мислеа дека мозокот може да биде заштитен од штетните ефекти на загадувањето на воздухот“, објаснува лекарот за респираторни органи Крис Карлстен од УБЦ.

„Оваа студија, која е прва од ваков вид во светот, дава свежи докази кои ја поддржуваат врската помеѓу загадувањето на воздухот и сознанијата.“

Во 2020 година, маркери поврзани со Алцхајмеровата болест беа забележани во мозокот на млади возрасни, деца, па дури и на бебиња кои живееле во Мексико Сити – урбан центар кој доживува екстремно загадување на воздухот. (Неодамнешните податоци покажуваат дека квалитетот на воздухот е значително подобрен за време на периодите на „заклучување“ поради ковид-19 кога движењето на возилата, а со самото тоа и издувните гасови беа намалени.)

Други истражувања во истиот град, исто така, открија можен предизвикувач за таа штета: метални наночестички на загадувањето на воздухот во мозокот на многу локални жители.

Научниците во 2022 година потврдија дека овие честички, откако ќе се вдишат, понекогаш можат да ја заобиколат заштитната бариера на мозокот, за која некогаш се сметаше дека го држи токсичниот материјал надвор.

Тековната студија се потпираше само на испарувањата од издувните гасови од автомобилите, но може да има и други форми на загадување на воздухот кои дејствуваат уште побрзо и со полоши ефекти.

Пред да се забрани оловниот гас во Соединетите држави, на пример, истражувачите предвидуваат дека токсичните испарувања биле вдишувани од 170 милиони Американци или повеќе, што резултирало со кумулативно губење на коефициентот на интелигенција од 824 милиони поени (скоро 3 поени по лице).

Гасот може да не содржи олово денес, но тоа не значи дека е безбеден за вашите бели дробови или за вашиот мозок.

„Луѓето можеби ќе сакаат двапати да размислат следниот пат кога ќе бидат заглавени во сообраќај со спуштени прозорци“, предупредува Карлстен.

„Важно е да се осигурате дека филтерот за воздух на вашиот автомобил работи во добра состојба, а ако пешачите или возите велосипед по прометна улица, размислете да се пренасочите на помалку прометна рута.

За поголемиот дел од светот, сепак, загадениот воздух е неизбежен. Треба да знаеме што му прави тоа на нашиот мозок долгорочно.

Студијата е објавена во Environmental Health.