Me rritjen e tensioneve në Azinë Lindore, presioni kinez i ka kujtuar Bashkimit Evropian pse Tajvani është i rëndësishëm për të, dhe veçanërisht çipat e vegjël kompjuterikë që prodhon ishulli, shkruan "Politiko".

Kina ka bllokuar lidhjet tregtare me Tajvanin në përgjigje të një vizite të kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA Nancy Pelosi, duke dërguar trupa pranë ishullit dhe duke kryer një seri stërvitjesh ushtarake.

Stërvitje të tilla ushtarake kanë detyruar shumë anije dhe avionë të ndryshojnë rrugët e tyre.

Problemi për Evropën

Problemi për Evropën është se ajo ka krijuar varësinë e saj nga çipat kompjuterikë tajvanez gjatë viteve të fundit, por një sulm kinez mund të shkatërrojë menjëherë një linjë jetike furnizimi me pak ose aspak paralajmërim.

Pra, si mundet BE-ja të mbrohet nga një rrezik i tillë?

Mbi të gjitha, bllokut i mungon ekspertiza që tërheq Tajvani. TSMC u themelua në fund të viteve 1980 nga Maurice Chang, një ish inxhinier në Texas Instruments me qendër në SHBA. Chang është një shembull kryesor se si kompanitë e teknologjisë perëndimore kanë humbur ekspertizën që vjen me procesin e specializuar.

Kultura fleksibël e punësimit në Tajvan do të thotë gjithashtu se prodhuesit e çipave mund të punësojnë dhe pushojnë më lehtë punëtorë për të përballuar rritjen dhe rënien e kërkesës, tha Ludo Deferm, nënkryetar ekzekutiv në qendrën kërkimore gjysmëpërçuese me bazë në Leuven, Imek.

Problemi i dytë është natyra unike e çipave që mund të ofrojë TSMC. Jo vetëm që kompania është çelësi i elektronikës që tani është i kudondodhur në telefona ose laptopë, por tashmë prodhon disa nga çipat më të avancuar, si ato pesë nanometra ose më të vegjël.

“Në fakt, tani ekzistojnë vetëm dy fabrika në botë që mund të prodhojnë çipa nën pesë nanometra. Është TSCM dhe Samsung”, tha Herman Hauser, themeluesi i Acorn Computers, në një intervistë për Politico. “TSMC është plotësisht dominuese, ne jemi plotësisht të varur prej tyre”.

Por BE-ja, natyrisht, është e vetëdijshme për pengesat e mundshme.

“Është një sektor që është intensiv edhe kapital, edhe njohuri dhe i nënshtrohet evolucionit të shpejtë teknologjik. Prodhimi i çipave zhvillohet në një zinxhir furnizimi që është global, kompleks dhe, në disa segmente të rëndësishme, shumë i përqendruar”, tha një zyrtar i BE-së.

Pse Tajvani ka nevojë për Evropën?

Tani, tensionet midis Kinës dhe Tajvanit ngrenë pyetjen se si Pekini dhe Brukseli do të bashkëpunojnë përpara.

Roli kryesor i TSMC nuk ka kaluar pa u vënë re në Kinën kontinentale. Në një fjalim në qershor, një ekonomist i lartë kinez bëri thirrje hapur që Pekini të "kapë" kompaninë.

Megjithatë, disa vëzhgues perëndimorë janë skeptikë se ky kërcënim do të materializohet – duke thënë se thjesht nuk është në interesin e Kinës ta bëjë këtë, sepse TSMC mbështetet në kompani të tjera për të ofruar pajisje, si kompania holandeze ASML.

Këtë e ka thënë edhe kreu i TSMC, Liu, në një intervistë për CNN, duke paralajmëruar se kompania e tij do të ishte jashtë biznesit nëse Kina do të sulmonte Tajvanin.

Por nëse marrim parasysh skenarin "të paimagjinueshëm" - një ndërprerje e plotë e importeve të çipeve tajvaneze - pa dyshim që do të motivojë ligjvënësit dhe bizneset evropiane të përshpejtojnë planet e tyre ekzistuese për të rifilluar prodhimin e disa çipave dhe për të dyfishuar pjesën e tregut të Evropës në zinxhirin global të vlerës së gjysmëpërçuesve.