Klientelizmi në politikë është një fenomen karakteristik në Ballkanin Perëndimor, i cili manifestohet në përmbushjen e interesave të votuesve të veçantë, kompanive të caktuara private dhe komuniteteve fetare.

- Nga përvoja ime shoh se persona të caktuar nga arsimi apo shkenca mund të marrin atë që kërkojnë si klientë të partisë politike në këmbim të një shërbimi të caktuar që bëjnë për nevojat e tyre. Ai përfshin gjëra të ndryshme, jo vetëm votimin, dhe mbi të gjitha nënkuptoj pjesëmarrjen në organizimin e vetë partisë politike. Partitë politike janë organizata të mëdha dhe ato kanë nevojë për burime njerëzore për të funksionuar. Disa nga njerëzit si klientë arrijnë të marrin atë që kërkuan, por të tjerët jo, kështu që nuk ka rregull që të gjithë ta marrin atë. Lënda që unë të punoj në studimin e klientelizmit është për shkak të përvojës nga Maqedonia se për të marrë diçka duhet të jesh klient i partisë politike, përkatësisht është e dëshirueshme të kesh një kartë anëtarësimi. Këtë e theksoi dr. Jovan Bliznakovski, politolog nga ISPPI, në emisionin “Utrinski Pechat” në Slobodna TV.

Ka forma të ndryshme klientelizmi, i cili është veçanërisht i përhapur në Ballkanin Perëndimor shumë më tepër në krahasim me vendet e tjera evropiane, ku ishte më i pranishëm disa dekada më parë.

- Raporti parti-votues shihet në literaturë dhe për këtë duhen plotësuar dy kushte. Së pari, partia duhet t'i japë votuesit një përfitim të caktuar material dhe kjo bëhet në vazhdimësi. Së dyti, votuesi kthehet në parti me një lloj shërbimi politik, pra votim, agjitacion, aktivizim partiak, shkrim në rrjetet sociale, sigurim i listave të zgjedhësve. Kohët e fundit kemi qenë dëshmitarë të zhvillimit të marrëdhënieve të tilla mes një partie politike dhe medias, pastaj një kompanie, bashkësive fetare, gjyqtarëve etj. Një kompani private mund të japë para për të organizuar një fushatë, një komunitet fetar me një deklaratë ose përfaqësuesi i saj do të bëjë një deklaratë në mbështetje të politikës së një partie politike. Partia jo gjithmonë është në gjendje ta përmbushë premtimin e dhënë ndaj klientit potencial, gjegjësisht njerëzit e kanë bërë punën për interesat dhe nevojat e partisë, por nuk ka mundur ta përmbushë premtimin - theksoi Bliznakovski.

Mund të kuptohet se klientelizmi është blerja e votave para zgjedhjeve nga votues të caktuar, por në Maqedoni ka shembuj kur disa gjëra praktikohen disa muaj para zgjedhjeve.

- Partitë dhe përdoruesit kanë filluar të bëjnë transaksione shumë më herët se periudha e zgjedhjeve ose pothuajse vazhdimisht. Përkatësisht, për faktin se janë miratuar ligjet që nuk mund të kryejnë disa aktivitete tre muaj para zgjedhjeve, partitë politike e kanë bërë më parë. Punësimi në parti ishte një fenomen i përcaktuar si klientelizëm partiak. Partia e atëhershme rrit me vetëdije numrin e punonjësve në administratën publike sepse bëhen votues të besueshëm. Sot administrata publike është rritur shumë dhe është e vështirë t'u thuash që nuk duhen dhe duhen shkarkuar. Partitë janë shumë të kujdesshme kur bëhet fjalë për zvogëlimin e administratës, sepse do të përballeshin me shumë inat. Nuk besoj se mund të arrijmë aktualizimin e përcaktimit politik nga viti 2006 për një administratë publike të vogël, efikase dhe profesionale. Mendoj se është e vështirë dhe mund të ndodhë një përmbysje serioze sociale, theksoi Bliznakovski.

Mediat janë klientë të partive politike në kushte të caktuara dhe Maqedonia ka përvojë edhe në këtë drejtim.

- Informimi i mediave që mbështesin partitë në pushtet dhe kritikojnë politikën e partive opozitare, në thelb trajtohet si klientelizëm, sepse ato marrin fonde gjoja për reklama, por në fakt bëjnë fushatë për pushtetin. Ishte karakteristikë në të kaluarën, ndërsa sot një praktikë e tillë është braktisur, theksoi Bliznakovski.

E gjithë biseda me Prof. Dr. Jovan Bliznakovski, shikoni në video: