A do t'i humbasë Rusia, pas fitores së rebelëve islamikë në Siri dhe arratisjes së presidentit Bashar al-Assad, dy bastionet ushtarake në atë vend? Pyetja mbetet e hapur dhe përgjigjja nuk është ende në horizont. Zëdhënësi i presidentit rus, Dmitry Peskov, tha të hënën (9 dhjetor) se ishte "shumë herët" për të folur për këtë. Mediat ruse raportuan se islamistët që morën pushtetin në Siri, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham (HTS), i dhanë Moskës garanci për sigurinë e bazave ushtarake. Nuk ka asnjë konfirmim nga burime të tjera. Rusia operon dy baza ushtarake në Siri - bazën detare Tartus në Detin Mesdhe, e cila është një trashëgimi e Bashkimit Sovjetik, dhe bazën ajrore ushtarake Khmeimim, e krijuar në 2015.

"Aktualisht, lëvizjet e avionëve të transportit mund të vërehen në Hmeymim, por jo në atë masë që do të tregonte një evakuim të plotë," tha Gustav Gressel, një ish-ekspert në institutin e mendimit të Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR). Anijet ruse janë aktualisht në Mesdhe "në manovra", por jo shumë larg Tartusit.

“Unë besoj se Rusia po negocion në prapaskenë se si të mbajë bazat në Siri”, tha Gressel për DW.

"Nëse ata do të largoheshin prej tyre, një evakuim tashmë do të ishte duke u zhvilluar."

A është më e rëndësishme baza detare në Tartus?

Historiani ushtarak austriak, koloneli Markus Reisner, beson se baza detare në Tartus është "strategjikisht më e rëndësishme" për Rusinë, pasi mundëson "dislokimin e forcave në Mesdhe". Baza ajrore Khmeimim i nevojitej Moskës për të mbështetur regjimin e Asadit kundër rebelëve. "Por nuk ka nevojë për këtë tani," shpjegon Reisner.

Shkencëtari politik britanik Mark Galeotti, autor i librit "Luftërat e Putinit", beson se dy bazat janë "shumë të rëndësishme për aktivitetet ruse në Mesdhe dhe Afrikë".

“Është interesante se sa shpejt u përpoqën të arrinin një marrëveshje me HTS”, shton Galeotti. Pak kohë më parë, ministri i jashtëm rus Sergej Lavrov e quajti grupin "terrorist", por fundjavën e kaluar Moska filloi t'i referohej atyre si "rebelë". Galeotti vëren se toni i Moskës ndaj islamistëve në Siri është bërë "shumë më i butë", edhe para rënies së Asadit.

Çfarë mund t'u ofrojë Moska rebelëve?

"Rusia me siguri shpreson për një marrëveshje me HTS," thotë Galeotti. Por çfarë mund të ofrojë Moska? Rebelët, edhe pse kanë mbështetje nga Turqia, "nuk duan të jenë pione turke" dhe kanë nevojë për aleatë dhe marrëdhënie me vendet e tjera, beson ai. Rusia mund të luajë një rol të rëndësishëm në këtë.

“Rusët janë mjaft cinikë dhe pragmatikë, gjë që i jep HTS mundësinë të diversifikojë varësinë e saj nga Ankaraja”, shton eksperti britanik.

Ai kujton gjithashtu se Rusia nuk është e pranishme në Siri vetëm ushtarakisht, por ka edhe lidhje të ngushta ekonomike.

Burcu Ozcelik, një ekspert për Lindjen e Mesme në institutin britanik RUSI, nuk beson se rebelët sirianë do të përmbushin shpejt dëshirat ruse.

“Është një pikëpyetje e madhe që HTS do të jetë e shpejtë të perceptohet si një aleat i Vladimir Putinit ose të japë dritën jeshile për një prani afatgjatë ushtarake ruse në brigjet siriane të Detit Mesdhe, veçanërisht nëse marrim parasysh se Asadit i është dhënë azil në territorin rus”, vlerëson ai.

Ajo parashikon negociata të gjata në të cilat aktorët rajonalë, Rusia dhe Irani, "do të përpiqen të rregullojnë politikën e tyre të jashtme ndaj Sirisë".

Ku do të shkojë ushtria ruse nga Siria?

Nëse ushtria ruse largohet nga Siria, qoftë edhe gradualisht, ku mund të shkojë? “Ata nuk kanë opsione të mira”, thotë Mark Galeotti. Sipas tij, Siria në kohën e Asadit ishte shumë e varur nga Moska dhe nuk ka vend të ngjashëm në rajon.

Ndër opsionet e mundshme përmendet shpesh Libia, ku Rusia mban kontakte me gjeneralin Khalifa Haftar. Mercenarët rusë nga grupi Wagner luftuan në anën e tij. Mediat perëndimore raportuan për qëllimin e supozuar të Rusisë për të krijuar një bazë detare në Libi, dhe ajo mund të vendoset në Tobruk, spekulon Marcus Reisner.

Mark Galeotti beson se ky opsion nuk do të realizohet shpejt, sepse aty nuk ka infrastrukturë. E njëjta gjë vlen edhe për Sudanin, me të cilin Moska ka vite që negocion për një bazë detare në Detin e Kuq. “Kudo që të shkojnë – Libi, Mali, Sudan – nuk do të kenë kushte si në Siri”, thotë eksperti.

Efekte të kufizuara në luftën në Ukrainë

Lind edhe pyetja e mëposhtme: nëse Rusia tërheq trupat e saj nga Siria, çfarë do të thotë kjo për luftën në Ukrainë? “Nëse duam të jemi të sinqertë, efektet janë të papërfillshme”, thotë Galeotti. Sipas tij, numri i trupave që Moska mund të transferojë nga Siria në frontin ukrainas është i parëndësishëm.

"Lajmi i mirë për Ukrainën (nga Siria) është i kufizuar," argumentoi Gustav Gressel. Rusia nuk ka as aftësinë dhe as dëshirën për të hapur një front të dytë, ndërkohë që bën një luftë të gjithanshme kundër Ukrainës.

“Ukraina nuk do të ndiejë përfitim të prekshëm nga dobësimi i Iranit për shkak të sulmeve izraelite”, beson eksperti. E vetmja pasojë pozitive konkrete për Kievin mund të jetë se "disa njerëz në Perëndim po bëhen më të guximshëm", por ndoshta edhe se "dobësia e Putinit po i bën përshtypje Trump", përfundon Gressel.

Por edhe kjo mbetet një pyetje e hapur për të.

Burimi: Deutsche Welle/ Autori: Roman Goncharenko