Në QIK - Shkup nga 22 tetor deri më 4 nëntor ekspozita "Pamjet ujore: mbresa nga udhëtimet dhe kulturat", e cila përmban bojëra uji të Simonida Filipova Kitanovska dhe Ari de Goes, zbulon dy botë të jashtëzakonshme artistike.

Ekspozita e përbashkët e Simonida Filipova Kitanovska dhe Ari de Goes është një shkrirje e përvojës shumëvjeçare dhe përkushtimit ndaj artit të dy artistëve, e paraqitur në formën e një dialogu unik midis teknikave të tyre të rafinuara dhe shprehjeve emocionale. Teknika e akuarelit është mjeti me të cilin këta artistë vizualë dhe udhëtarë të palodhur, kapin rrjedhshmërinë dhe transformimin e vazhdueshëm të peizazheve që ndeshen dhe ndikimet e kulturave që thithin në çdo vend gjatë udhëtimeve të tyre.

E njohur për ndjeshmërinë e saj teknike, Simonidas përdor goditje energjike dhe një gamë të gjallë ngjyrash për të krijuar forma abstrakte që rezonojnë si përshtypje të trajektores së saj kulturore. Akuareli i aplikuar me mjeshtëri lejon që kompozimet e saj të shpërthejnë me thellësi dhe dinamizëm, ndërsa transparenca midis shtresave krijon një lojë dritëhijeje që sfidon shikuesin të shikojë nën sipërfaqe. Përvoja e saj e gjerë si artiste pamore është e dukshme në detajet e pasura të formave dhe aftësinë e saj për të përkthyer me saktësi të përsosur kaosin dhe energjinë e peizazheve urbane dhe natyrore që e frymëzuan.

Nga ana tjetër, Ari de Goes fokusohet në thjeshtësinë e peizazheve në formën e gjysmë-abstraksioneve elegante, ku teknika e rafinuar është thelbësore për të arritur lehtësinë dhe qetësinë e dëshiruar. Përdorimi i tij i saktë i teknikave me bazë uji, i kombinuar me thjeshtimin e formave, i fisnikëron peizazhet me një karakter soditës, duke i lejuar shikuesit të zhytet në qetësinë e kompozimeve të tij. Përmes transparencës dhe kontrasteve delikate, Ari i shndërron skenat e zakonshme në reflektime të thella vizuale.

Teknikisht, ekspozita "Pasazhe ujore" zbulon një harmoni unike midis ekspresivitetit gjestik të Simonides dhe butësisë soditëse të Ari de Goes. Simonida Filipova Kitanovska zbulon rrugën e prezantimit të tyre të përbashkët.

Si ndodhi që keni pasur një ekspozitë të përbashkët me Ari de Goes, ku jeni njohur dhe si u gjend ai në Shkup?

- Ari më vizitoi në Shkup vitin e kaluar. Atij i lindi ideja për të bërë një ekspozitë të përbashkët. Ideja ishte e mrekullueshme dhe rezultati është i dukshëm në sallonin e KIC në Shkup. Ne u takuam në një festival me bojëra uji në Santa Cruz, Portugali në vitin 2018. Një vit më pas, me ftesë të tij, isha në Brazil për herë të parë. Dy vjet më vonë ai më ftoi përsëri për të ekspozuar dhe mbajtur seminare në disa qytete të atij vendi të madh dhe të bukur.

Të dy përdorni teknikën e akuarelit për të realizuar punimet e ekspozuara. Pse kjo teknikë?

– Ari ka qenë gjithmonë akuarel. Unë kam punuar në këtë teknikë më intensivisht për dhjetë vitet e fundit. Më parë jam shprehur në teknika të tjera (vaj, akrilik, kolazh, video, instalim dhe performancë). Një ditë vendosa t'i kthehem akuarelit. Kjo teknikë përmban veçori që nuk janë karakteristike për mediat e tjera. Nuk lejon riparime, akti krijues është i shpejtë, sepse boja thahet shpejt, intuitiviteti dhe ekspresiviteti i saj janë të lindura dhe veçanërisht të theksuara.

Në veprat tuaja bien në sy motivet me lule, ndërsa te Goes janë të përfaqësuara peizazhet. Nga vijnë frymëzimet?

– Tema është krejtësisht e rastësishme. Por koncepti i ekspozitës ishte të përmbante vepra të frymëzuara ose të krijuara në udhëtimet tona të shumta nëpër botë. Nuk ka mënyrë më të mirë për të përjetuar ngjyrat dhe aromat e Indisë sesa një udhëtim në atë tokë magjike, do të ndiheni sikur nuk keni parë kurrë një plazh derisa të vizitoni brigjet e Atlantikut të Brazilit… dhe ndonjëherë frymëzimi është në oborrin e shtëpisë.

Jeni shpesh të pranishëm në koloni dhe festivale me bojëra uji. Cilat janë specifikat e teknikës së akuarelit?

– Bartës i ngjyrës është pigmenti. Teknika e vajit përfshin përzierjen e pigmentit me vaj. Teknika e akuarelit përdor ujë në vend të vajit. Punimet e lyera me teknikën e vajit kërkojnë ditë për t'u tharë, bojëra uji thahet në vetëm një ose disa minuta. Teknika e vajit lejon aplikimin e shtresave të bojës dhe korrigjime të sakta. Në bojëra uji ka vetëm goditje të sakta dhe nuk ka mundësi korrigjimi.

Në festivalet e akuarelit në mbarë botën, rrallë takoj artistë që nuk janë ekskluzivisht akuarel. Shpesh, jam i vetmi që punoj edhe në teknika të tjera. Edukimi formal akademik i akuarelëve është shpesh një vit apo edhe dy më i gjatë për faktin se adoptimi i suksesshëm i kësaj teknike kërkon një angazhim të veçantë.

Në ekspozitën në QIK-Shkup ka edhe punimet tuaja të pikturuara në letër të punuar me dorë. Për çfarë procesi bëhet fjalë?

– Letra e punuar me dorë është një traditë mijëvjeçare. Nga papirusi i lashtë egjiptian dhe kaligrafia e qytetërimit të lashtë kinez, tek Gutenberg në Evropë, metoda e prodhimit nuk ka ndryshuar shumë. Cilësia është e një rangu më të lartë në krahasim me procesin modern të mekanizuar dhe epitetet specifike të produktit final janë shumë më të ndryshme. Sigurisht, kjo nënkupton një çmim shumë më të lartë të produktit final, por edhe të vetë punimeve të bëra në këtë lloj letre.

Cili është destinacioni juaj i ardhshëm "ujor"?

- Tani për tani, i pari është grumbullimi dhe festivali më i madh në botë i akuarelëve në Fabriano të Italisë. Fabriano është një nga qendrat më të vjetra evropiane të prodhimit të letrës. Pjesëmarrja në festivale, ekspozita dhe punëtori në Brazil dhe Peru do të vijojë.

(Intervista është botuar në “Cultural Press” numër 254, në botimin e shtypur të gazetës “Sloboden Pechat” më 2-3.11.2024)