Pushtimi rus i Ukrainës shkaktoi një gamë të gjerë reagimesh në botë. Ndërsa Perëndimi është mobilizuar për të mbështetur Kievin dhe për të ndëshkuar Moskën, pjesa më e madhe e të ashtuquajturit Jug Global ose nuk dëshiron të tërhiqet zvarrë në një luftë që ata thonë se nuk është e tyre, ose madje po i jep mbështetje diplomatike dhe ekonomike regjimit të Vladimir Putinit.

A mundet Ukraina të angazhojë Jugun Global? Sa ndikim ka Kievi në Delhi, Brazil apo Xhakartë?

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, me ofensivën e fundit diplomatike, që e çoi në Londër, Romë, Paris, Berlin, Jeddah dhe në Hiroshima në samitin e G-7, siguroi mbështetjen e vendeve të pasura perëndimore.

"Fatkeqësisht, ka disa në botë, por edhe këtu, mes jush, që mbyllin sytë ndaj aneksimeve të paligjshme," tha Zelensky në mes të majit, gjatë një vizite të papritur në samitin e Ligës Arabe në Xhedda.

Jugu Global deri më tani ka qenë shumë i angazhuar në kërkimin e drejtësisë klimatike, por ka mbetur mënjanë në luftën koloniale të zhvilluar nga Rusia kundër Ukrainës. Ai i sheh gjërat nga një këndvështrim tjetër: vendet që mbështesin Ukrainën janë kryesisht të njëjtat që kolonizuan Jugun Global.

"Ajo që ndodhi në Shtetet e Bashkuara është se korniza -- demokracia kundër autokracisë -- përcaktoi pozicionin e Biden dhe politikën e tij të jashtme, por nuk mendoj se kjo është e vërtetë për pjesën më të madhe të botës. Nuk është një kornizë me të cilën ata identifikohen në shumë mënyra”, tha Rachel Rizzo nga Qendra Evropiane e Aleancës Atlantike.

Mbledhja e re filloi fillimisht mbi një bazë ideologjike midis Moskës dhe Pekinit, ku ata nuk e fshehin shfaqjen e një fronti të përbashkët kundër botës unipolare të dominuar nga Amerika. Ata ofrojnë "vlerat e tyre tradicionale" si një alternativë ndaj "elitës neoliberale". Kina e integruar globalisht është në një pozicion më të favorshëm sepse nuk duhet të integrojë ekskluzivisht Euroazinë, ndryshe nga Rusia e izoluar.

Vendet e BRICS – Brazili, India, Afrika e Jugut, Kina dhe Rusia – po sfidojnë gjithnjë e më shumë dominimin global të Perëndimit, si politik ashtu edhe financiar. Ata po bëhen një rival serioz i G-7, grupi i vendeve më të zhvilluara në botë.

Hapësira po hapet për vende si India, Turqia apo Arabia Saudite, të cilat janë fuqi të forta rajonale, por jo aq të fuqishme sa për të formësuar rendin botëror. Ata nuk e fshehin ambicien e tyre, në bashkëpunim me Kinën dhe Rusinë, për të marrë pjesë në riformësimin e rendit botëror pasperëndimor. Ata kërkojnë reformën e sistemit të Kombeve të Bashkuara.

Afrika e Jugut shkaktoi shumë polemika kur mbajti stërvitje të përbashkëta ushtarake me Rusinë dhe Kinën në shkurt - përvjetorin e agresionit të Putinit. Riadi e befasoi në mënyrë të pakëndshme Uashingtonin kur priti presidentin e Venezuelës. Shumë vende, si Katari, Mali, Burkina Faso apo Kolumbia, po përpiqen të nxjerrin përfitime ekonomike duke refuzuar të marrin anën në luftën e Ukrainës.

Njësia e inteligjencës e "Economist" me bazë në Londër, arrin në përfundimin se mbështetja neto për Rusinë u rrit në vitin pas agresionit dhe se këto vende përbëjnë 31 për qind të popullsisë së botës. Sfera e ndikimit të Rusisë po zgjerohet falë një fushate më agresive dhe diplomacisë së angazhuar. Propaganda e Putinit këmbëngul se sanksionet perëndimore shkaktuan krizën globale të energjisë dhe kërcënuan sigurinë ushqimore. Perëndimi po dështon të bllokojë narrativat e Kremlinit, thotë raporti.

Kina, Rusia, India, Irani dhe vendet e Jugut Global, nëpërmjet tregtisë dhe transportit, po ndërtojnë një partneritet të ri gjeostrategjik përtej mundësive të dollarit amerikan dhe marinës amerikane. Është një bllok që mund të bëhet kërcënimi më i madh për interesat e SHBA në dekada.

Vitet e fundit, Uashingtoni e ka bërë rajonin Indo-Paqësor prioritetin më të lartë në politikën e tij të jashtme dhe është përpjekur të ruajë ekuilibrin global duke e mbajtur të ndarë Euroazinë. SHBA ende udhëheq një koalicion aleatësh demokratikë, por në skajet e Euroazisë: rivalët e vendosur në qendër po bashkohen.

Vendet e Jugut Global, të pasura dhe të varfra, po bëhen objektiva të të dy blloqeve rivale. Vlera e tyre rritet. Ato bëhen vendimtare në konfliktin midis Fortesës Eurasia dhe të ashtuquajturës "botë e lirë". Delhi, Riadi apo Ankaraja dinë të shfrytëzojnë me mjeshtëri mundësinë që u është ofruar.

Pushtimi i Putinit vetëm sa përshpejtoi krijimin e një bërthame të re euroaziatike. Lufta nxori në pah dimensionin ushtarak të bashkëpunimit të tyre.

Rusia dhe Koreja e Veriut i kanë forcuar lidhjet sepse rusët kanë nevojë për predha artilerie. Moska dhe Teherani po ndërtojnë një "partneritet gjithëpërfshirës ushtarak", siç e përshkroi drejtori i CIA-s, William Burns.

Kina ka refuzuar të mbështesë rusët ushtarakisht, nga frika e sanksioneve të SHBA-së dhe Evropës, por ofron mbështetje jo-luftarake për Moskën, e cila nga ana tjetër ndihmon përpjekjet luftarake të Putinit. Prania e ekspertëve të lartë ushtarakë kinezë në samitin midis Putinit dhe Presidentit Xi Jinping në Moskë ka nxitur spekulimet për eksportet e armëve dhe teknologjisë së avancuar - të cilat Pekini vazhdon t'i mohojë.

Kina dhe Rusia po ristrukturojnë njëkohësisht tregtinë ndërkombëtare dhe po e përjashtojnë dollarin nga transaksionet e njëra-tjetrës. Atyre iu bashkohet Irani, i cili po eksperimenton me kinezët dhe Arabia Saudite ka njoftuar se do të tarifojë për eksportet e naftës në Kinë në juan, një monedhë që mori rolin kryesor në bursën e Moskës në shkurt. Po ndërtohet një sistem ekonomik që nuk do ta zhvesh dollarin, por do të zhvendosë një pjesë të konsiderueshme të biznesit në juan, duke i bërë aleatët e Kinës më rezistent ndaj çdo mase ndëshkuese të SHBA-së.

Një zgjidhje paqësore e luftës në Ukrainë është një perspektivë e largët. Armëpushimi nuk do të thotë paqe. Asnjë autoritet në Kiev nuk do të pranojë të dorëzojë territoret e kontrolluara tani nga Rusia. Lufta mund të jetë e ngrirë, por nuk ka gjasa të përfundojë me një zgjidhje të negociuar. Një "zgjidhje koreane" është e mundur, duke nënkuptuar linjat e reja të demarkacionit dhe një armëpushim. Një zgjidhje e tillë do të thotë konfrontim dhe tensione për vitet në vijim. Ukraina mbetet një test afatgjatë i marrëdhënieve midis Rusisë dhe Perëndimit.

Ajo që po shfaqet është një rend i ri që largohet nga kufijtë e Luftës së Ftohtë, betejës midis demokracisë dhe totalitarizmit. Politika identitare e “superfuqive të mesme” të reja po forcohet. Për Jugun Global do të ketë më shumë rëndësi sesa ndarjet ideologjike të së shkuarës. Këtu Kina po pozicionohet si lider. Perëndimi do të bëjë gjithçka që kjo të mos ndodhë dhe të ruajë rendin liberal. Ne do të kujdesemi më shumë për çrregullimin e ri botëror sesa për një rend të ri botëror.

(Autori është gazetar)

GJUHA NË TË CILËN JANË TË SHKRUARA SI DHE PAMJENJET E SHPREHURA NË KOLUNA NUK PASQYROJNË GJITHMONË POLITIKËN EDITORIALE TË "SHTYPIT TË LIRË"