Në zgjedhjet e ardhshme për Parlamentin Evropian, e ardhmja e BE-së varet në balancë. Dhe megjithëse ka rreth 400 milionë votues, vetëm disa qindra mijëra prej tyre mund të ndryshojnë balancën e pushtetit në Parlament dhe e djathta ekstreme është gati të rrisë pjesën e saj të vendeve.

Megjithatë, kandidatët pro-evropianë ende mund ta parandalojnë këtë rritje të pritshme nëse arrijnë të mobilizojnë mbështetje midis atyre për të cilët vlerat evropiane – barazia, liria, solidariteti, të drejtat e njeriut dhe shteti i së drejtës – do të thotë vërtet diçka. Dhe, duke pasur parasysh numrin dhe demografinë tonë, votuesit romë në BE janë një elektorat i tillë i dukshëm.

Popullsia rome prej 6 milionësh brenda BE-së është e pranishme pothuajse në çdo shtet anëtar dhe mund të krahasohet në madhësi me një shtet anëtar të mesëm si Danimarka. Romët madje përbëjnë rreth 10 për qind të popullsisë në disa vende të BE-së, përfshirë Hungarinë, Bullgarinë dhe Sllovakinë. Për më tepër, ka dyfish – dhe në disa vende tre herë – më shumë romë nën moshën 15 vjeç sesa në popullatën shumicë, që do të thotë se komuniteti ka një numër relativisht të lartë të votuesve për herë të parë.

Prandaj, nëse merren seriozisht dhe trajtohen me drejtësi, romët mund të luajnë një rol të rëndësishëm në formësimin e së ardhmes së BE-së dhe forcimin e themeleve të saj demokratike. Për fat të keq, politikanët pro-evropianë nuk mund të llogarisin automatikisht në votën e tyre.

Me disa përjashtime të nderuara, politikanët thjesht kanë bërë shumë gabime, duke tjetërsuar shumë nga ky elektorat i rëndësishëm.

Së pari, shumë liderë – veçanërisht pas krizës ekonomike të vitit 2008 – i lanë romët më keq se shumë në jugun global. Shifrat e fundit tregojnë, për shembull, se ndërsa të varfërit që punojnë në BE përbëjnë 8,5 përqind të popullsisë, në mesin e romëve ata përbëjnë 39 përqind—pothuajse njësoj si në Afrikën Sub-Sahariane (38 përqind).

Për më tepër, ky nivel varfërie u përdor për të blerë vota dhe për detyrim. Dhe ndërsa është e vërtetë që praktika të tilla jodemokratike përdoren gjithashtu për të fituar mbi të varfërit rurale dhe popullsi të tjera, romët në të gjithë BE-në janë të ekspozuar në mënyrë disproporcionale ndaj tyre.

Së fundi – dhe më e rëndësishmja – politikanët pro-BE shumë shpesh heshtin kur e djathta ekstreme sulmon romët. Suksesi i hershëm i partisë konservatore Jobbik në Hungari dhe Lidhjes në Itali ishte kryesisht për shkak të abuzimit të paragjykimit ndaj romëve. Këta shembuj sugjerojnë gjithashtu se liderët pro-evropianë e shihnin të djathtën ekstreme më shumë si një lajthitje që kërcënonte vetëm komunitetet e margjinalizuara sesa si një paralajmërim të hershëm të një kërcënimi serioz ndaj tyre dhe sistemit demokratik – sa gabim ishin ata!

Pra, kur kryeministri hungarez Viktor Orbán përdori racizmin anti-rom për të lëkundur gjykatat rreth pesë vjet më parë, atëherë kancelarja gjermane Angela Merkel heshti. Qeveria e saj, partia dhe familja politike evropiane vazhduan të bashkëpunojnë me qeverinë e Orbanit dhe BE-ja vazhdoi të dërgonte para për regjimin e tij.

Këta liderë treguan një qëndrim të ngjashëm në politikën e tyre të jashtme. Për shembull, në vitin 2018, kur grupi famëkeq ukrainas i ekstremit të djathtë C14 organizoi një seri sulmesh të dhunshme në vendbanimet rome, duke çuar në vdekjen brutale të 24-vjeçarit Daniel Papp dhe duke ndezur protesta jashtë ambasadave të Ukrainës në të gjithë Evropën, pro- Udhëheqësit evropianë zgjodhën të mos qëndrojnë pranë tyre.

Në një përllogaritje të ngjashme gjeopolitike, ndërsa Përfaqësuesi i Lartë i BE-së Josep Borrell dënoi vrasjen e George Floyd në Shtetet e Bashkuara, pothuajse në të njëjtën kohë, vrasja e Stanislav Tomas - një rom në Republikën Çeke - nuk provokoi një reagim të rëndësishëm. Rusia, nga ana tjetër, shfrytëzoi rastin për të qëndruar me romët, duke vënë në dukje mospërputhjen morale dhe politike të BE-së.

Me kalimin e kohës, e gjithë kjo gërryen besimin e romëve në demokraci, duke bërë që shumë të abstenojnë nga votimi ose - edhe më keq - të anashkalojnë forcat anti-evropiane. Disa nga e djathta ekstreme, duke kërkuar të përfitojnë nga kjo situatë, po përpiqen të fitojnë segmente të pakënaqura të kësaj popullsie. Në Rumani, për shembull, ku ka rreth 1,5 milionë romë – popullsia më e madhe rome në BE – partia e ekstremit të djathtë Aleanca për Bashkimin e Rumunëve po përpiqet të tërheqë konservatorët në mesin e këtij komuniteti, të cilët nuk duhen nënvlerësuar në numër.

Natyrisht, është joreale të korrigjohen të gjitha këto padrejtësi përpara zgjedhjeve të qershorit, por ka ende gjëra që mund të bëhen për të bërë një ndryshim në afat të shkurtër. Dhe si do të dukej kjo në praktikë?

Zakonisht, politikanët pro-evropianë përmbahen nga adresimi i komuniteteve tona rome nga frika e humbjes së votave nga shumica e popullsisë dhe mobilizimit të atyre nga e djathta ekstreme. Megjithatë, ata duhet të kuptojnë se ekziston një mënyrë efektive për të folur për romët në fushatat publike. Ata duhet ta bëjnë të qartë se përjashtimi ynë nga arsimi dhe punësimi po dëmton ekonomitë tona, duke krijuar humbje financiare për të gjithë. Mesazhi i tyre duhet të jetë se është e nevojshme të investohet në çdo qytetar të BE-së për të trajtuar mungesat alarmante të fuqisë punëtore dhe koston e jetesës në bllok.

Për më tepër, romët kanë qenë gjithmonë besnikë. Nuk ka nevojë të kërkosh prova në histori për këtë: tani – edhe pse ata kujtojnë se sa e padrejtë ishte Ukraina ndaj tyre – romët po luftojnë për Ukrainën, duke mbrojtur vlerat evropiane. Ndryshe nga politika e ekstremit të djathtë, e cila rritet duke sulmuar bashkëqytetarët, politika rome bazohet në bashkëjetesën.

Pavarësisht nga rezultati i menjëhershëm i këtyre zgjedhjeve, politikanët pro-evropianë kanë një detyrë të madhe përpara tyre. Ata duhet të rifitojnë besueshmërinë dhe besimin midis zgjedhësve të tyre – dhe kjo përfshin klasën punëtore, votuesit ruralë, gratë, romët dhe të tjerë që i kanë injoruar, zhgënjyer dhe zemëruar.

Imitimi i argumenteve të së djathtës ekstreme për çështje të tilla si migrimi me shpresën për të arritur këto grupe është thjesht disfatës. Që projekti evropian të mbijetojë, këta politikanë duhet të ndërtojnë ura me shumicën e qytetarëve të tyre - jo t'i djegin.

(Autori është president i Fondacionit Rom për Evropën)

Marre nga Politico.eu

GJUHA NË TË CILËN JANË TË SHKRUARA SI DHE PAMJENJET E SHPREHURA NË KOLUNA NUK PASQYROJNË GJITHMONË POLITIKËN EDITORIALE TË "SHTYPIT TË LIRË"