“Zonat më të varfra (getot) ose zonat periferike janë lagje të zhvilluara dobët me shtëpi të ndërtuara keq, pa akses në ujë, kanalizime, rrugë të asfaltuara, energji elektrike dhe shërbime të tjera bazë të disponueshme në botën moderne. E gjithë kjo kontribuon në një bazë të pabarabartë fillestare dhe mundësi jete në krahasim me qytetarët e tjerë që jetojnë në një lagje, vendbanim, rreth apo qytet të zhvilluar. Si pasojë e kushteve të këqija të banimit shfaqen një sërë problemesh të tjera sociale, si përjashtimi social, përfshirja e pamjaftueshme e fëmijëve në arsim, vështirësitë në aksesin në punë, shëndetësi, të drejta sociale dhe shërbime të tjera publike”, thotë Komisioni për Parandalim dhe Mbrojtje. nga diskriminimi me rastin e Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut.

Nga aty shtojnë se kushtet e këqija të banimit janë edhe çështje e të drejtave të fëmijëve edhe çështje e barazisë gjinore.

“Gratë dhe fëmijët nga këto vendbanime përballen me diskriminim sistematik që pengon mundësitë e barabarta dhe emancipimin. Me gjithë përpjekjet e mëparshme të shtetit, si dhe të organizatave vendase dhe ndërkombëtare, gjendja e strehimit të romëve në RSM është ende shqetësuese. Problemet në Momin Potok, ambulantën e Shtipit, kazermat e vjetra Koçanska janë vetëm një pjesë e problemeve që janë aktuale me vite dhe për të cilat fatkeqësisht ka vetëm angazhime deklarative. Nëse strehimi është një e drejtë universale e njeriut që njihet në nivel ndërkombëtar në mbi njëqind kushtetuta kombëtare në botë, thelbi i realizimit të së drejtës është realizimi humanist se jeta e njeriut është më shumë se ekzistencë e zhveshur, d.m.th. gjithashtu nënkupton strehim adekuat që plotëson disa standarde. E drejta e çdo individi është një shtëpi dhe komunitet i sigurt, si pjesë e parakushteve për një jetë të qetë dhe dinjitoze. “Banimi është parakusht për realizimin e të gjitha të drejtave të tjera”, thekson KSZD.

Sipas Komisionit, çështjet e banimit, përveç në nivel qendror, janë pjesë e kompetencave të shumë institucioneve në nivel lokal. Sipas kompetencave dhe përgjegjësive të njësisë së vetëqeverisjes lokale, komuna është drejtpërdrejt përgjegjëse për zhvillimin ekonomik dhe urban lokal të komunës.

Problemet e strehimit të komunitetit rom janë përcaktuar edhe në Komisionin për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi përmes disa peticioneve të paraqitura nga organizata vendase dhe ndërkombëtare. Disa opinione për diskriminimin e konstatuar janë miratuar nga disa komuna dhe institucione, si dhe është miratuar një rekomandim i përgjithshëm. Komisioni njofton se do të vazhdojë të mbrojë të drejtat e grupeve të margjinalizuara në përputhje me bazat e parashikuara ligjore, duke përfshirë përkatësinë etnike dhe kombëtare, duke inkurajuar fuqishëm qytetarët që të kërkojnë respektimin dhe realizimin e të drejtave të tyre njerëzore.

“Përmirësimi i situatës në vendbanimet joformale kërkon angazhim serioz, investime dhe bashkëpunim ndërinstitucional. Kërkojmë që institucionet kompetente të veprojnë në përputhje me rekomandimet e Komisionit, të miratojnë dhe zbatojnë plane për përmirësimin e gjendjes në vendbanimet joformale, para së gjithash duke ofruar kushte elementare si uji, rrjeti i kanalizimit, rryma, urbanizimi i vendbanimet dhe programet për përfshirjen sociale të njerëzve nga këto vendbanime”, thekson Komisioni.