Konflikti në Kosovë

Metodi Haxhi-Janev / Foto: “Shtypi i Lirë” – Dragan Mitreski

Varianti më i rrezikshëm janë veprimet e sinkronizuara të Serbisë dhe Rusisë. Rreziku vjen nga mundësia e përshkallëzimit të konfliktit në atë rajonal dhe global. Le të shpresojmë se arsyeja do të mbizotërojë akoma dhe se nuk do të vijë deri këtu.

Konflikti i mundshëm në Kosovë ndoshta ndez të gjitha debatet rreth dhe rreth konflikteve të armatosura apo teorive konspirative, që mbretërojnë në këto zona. Megjithatë, rreziku i një konflikti në Kosovë në përmasat që disa spekulojnë është i vogël për momentin, por nuk përjashtohet. Rreziku në konfliktet moderne është se nga gjendja "zero", si varianti më i vogël i mundshëm, në gjendjen "maksimale", mund të kalojnë vetëm pesë sekonda. Megjithatë, rreziku është shumë i lartë dhe ndoshta kjo është arsyeja pse vjen qetësia. Ndërsa çdo skenar është i vështirë të parashikohet me siguri, ajo që do të fokusohemi në këtë forum, si një shkëputje nga analiza e përgjithshme që nisëm për fundvit, janë disa drejtime veprimi që janë rezultate të mundshme. Gjithashtu, do të thonim se nuk do të gabojmë nëse i referohemi situatës në Kosovë si pjesë e analizës së përgjithshme përmbledhëse të këtij forumi për vitin që po kalon, sepse çështjen e Kosovës e kemi hamendësuar disa herë, prandaj Përmbajtja më e vogël e përbashkët e vitit që po na kalon, ai nuk do të gabojë me analizën për Kosovën.
Le të shkojmë me radhë. Pa analizuar se çfarë po serviret si arsye politike për mosmarrëveshje, do të konstatonim se mosmarrëveshja për Kosovën është larg zgjidhjes. Ajo menaxhohet politikisht dhe diplomatikisht përmes mekanizmave për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve. Në përgjithësi, çështja e Kosovës në menaxhimin diplomatik duhet të përfshihet në fazën e tranzicionit nga konflikti në paqe. Por, sikurse asgjë nuk është e qartë në konfliktet e ngrira - sepse Kosova dhe pyetja për të është një proces i tillë - kështu në këtë rast do të thoshim se është e vështirë të kristalizohet një proces tranzicioni klasik, pa vënë në dukje se në të gjithë inxhinierinë diplomatike ka sugjerime për parandalimin, parandalimin dhe, natyrisht, menaxhimin e konfliktit. Gjithçka, megjithatë, është nën ombrellën e tranzicionit nga konflikti në paqe.

Sa i përket informacionit, Kosova është një histori më vete. Sipas Perëndimit, Kosova është një rast klasik në të cilin bashkësia ndërkombëtare ka theksuar mbrojtjen e të drejtave të njeriut – të drejtat e pakicave në kurriz të parimit të sovranitetit. Për rivalët aktualë mizorë të botës liberale, Kosova është një precedent që tani u jep atyre të drejtën të ndërmarrin veprime të njëjta (edhe pse jo plotësisht identike) dhe të përpiqen të legjitimojnë përdorimin e forcës për të arritur qëllimet politike.
Nuk do të flasim për aspektet ekonomike, por vetëm do të theksojmë se disa nga këto aspekte janë të instrumentalizuara për qëllime politike dhe për matjen e forcave në terren për të fituar pozicion në negociata, por edhe para bashkësisë ndërkombëtare – mbi të gjitha. menaxherët e problemeve KFOR-i dhe EULEX-i, përkthyen NATO-n dhe BE-në.

Nga pikëpamja juridike, ekziston sërish një dilemë që buron kryesisht nga përshkrimet "shumë të përgjithshme" në përcaktimin e kompetencave, si dhe nga interpretimet e ndryshme të normave të njëjta nga të gjitha palët e interesuara (Serbia, Kosova dhe bashkësia ndërkombëtare - NATO dhe BE). Pikërisht për këtë, fillimisht SHBA-të në kohën e Donald Trump-it dhe tani Franca dhe Gjermania si përfaqësues të BE-së po përpiqen të operacionalizojnë fundin e këtij konflikti të ngrirë. Ndërsa SHBA ofroi një propozim për shkëmbim territoresh që u refuzua nga BE, Franca dhe Gjermania kanë historinë e tyre. Javën e kaluar, plani i ardhshëm franko-gjerman, i cili tani për tani ka një frenim serioz nga Greqia, Spanja, Rumania, Qiproja dhe Sllovakia, dyshohet se u zbulua. Kjo do të thotë se edhe nëse kalon, nëse fare mund të konsiderohet se ky plan do të kalojë me dy palët e interesuara Kosovën dhe Serbinë, atëherë ka mundësi që të hasë në një “veto” të kushtëzuar (edhe pse mekanizmi është pak më ndryshe për se) me një, disa ose të gjitha këto vende.

Megjithatë, ajo që është më interesante këto ditë dhe ajo që ushqeu pasionet pak javë më parë është rezultati operacional, ose thënë ndryshe, gjasat që mosmarrëveshja të shkojë nga ngrirja në një përshkallëzim të konfrontimit me përdorimin e forcës. Ose, në terma popullorë, të shpërthejë një konflikt i armatosur mes serbëve dhe kosovarëve. Në këtë kontekst, ne do të bëjmë tre skenarë të mundshëm. E para është se Serbia do të vendosë në mënyrë të njëanshme të përdorë forcën ose të vendosë forca në Kosovë, përtej paralajmërimit të KFOR-it nga vera se çdo shkelje e sigurisë do të nënkuptonte një reagim nga KFOR-i. Opsioni i dytë, ndoshta më i frikshmi, por më pak i mundshëm, është se Serbia do të mbështetet nga Rusia për të arritur qëllimin e saj dhe për të hyrë në Kosovë me forca të armatosura duke thirrur një interpretim të Rezolutës 1244 të OKB-së. E treta është se e gjithë shfaqja do të vazhdojë të dridhet dhe se asgjë në veçanti nuk do të ndodhë në një kontekst operacional. Ne e konsiderojmë këtë opsion si më të mundshmin.

Le të shkojmë me radhë. Opsioni i parë nënkupton që Serbia të operacionalizojë deklaratën e presidentit Vuçiq, sipas të cilit Serbia ka të drejtë të vendosë forcat e veta të sigurisë në territorin e Kosovës, sipas Rezolutës 1244. Operacionalisht, kjo do të thotë se Serbia jo vetëm që do të duhet të përplaset me forcat e Kosovës, por edhe me forcat e KFOR-it, në mesin e të cilëve ka edhe ushtarë maqedonas. Ky variant është fatal për Vuçiqin, sado e çuditshme të duket. Operacionalisht, forcat e Serbisë janë superiore. Por kjo epërsi anulohet shpejt kur NATO/SHBA hyjnë në lojë. Nuk është e favorshme për presidentin Vuçiq. Sado deklarata të bëjë në mbështetje të Rusisë, ai sërish dëshiron të favorizojë Perëndimin dhe e di me kë, kur, në çfarë kushtesh dhe si mund të reagojë apo të sillet. Operacionalisht kjo do të thotë se Serbia, përveç NATO-s, do të ketë si barrë edhe SHBA-në, që është një sfidë serioze, sidomos sa i përket shënjestrimit të caqeve në territorin e Serbisë. Ky opsion do të thotë se me vendosjen e forcave serbe në Kosovë janë përmbushur kriteret për reagimin e KFOR-it. Në këtë rast, hegjemoni në rajon do të gjendet në një pozitë të palakmueshme për sa i përket vlerësimit të rrezikut.

Opsioni i dytë është më pak i mundshëm, por më i diskutuari dhe, sipas disave, më i dëshiruesi. Kjo nuk do të thotë se nuk është e mundur të ndodhë fare. Kjo do të thotë se ka shumë pak gjasa që Rusia në këtë periudhë të lidhë një aleancë me Serbinë dhe të hapë një front të ri përmes saj dhe përmes masave aktive të ndikimit për të vepruar në siguri. Kjo do të nënkuptonte një përplasje të drejtpërdrejtë midis Rusisë dhe NATO-s. Së fundi, opsioni i tretë është që mosmarrëveshja të gjejë zgjidhjen e saj pa ndonjë viktimë të veçantë, siç, në fakt, tashmë flet Brukseli. E mira e këtij opsioni është se supozon se Vuçiq do të mbijetojë dhe do të bëhet një lojtar konstruktiv për të ardhmen e Serbisë.
Në dy opsionet e para, Vuçiq nuk do të mbijetojë politikisht. Krijon një pengesë të madhe politike për zgjidhjen e mosmarrëveshjes. Operacionalisht, forcat serbe nuk do të mund të bëjnë asnjë manovër të veçantë. Ata janë superiorë ndaj forcave të Kosovës, madje edhe ndaj forcave të KFOR-it në territor. Por në mënyrë kumulative, ata nuk do të mund të veprojnë sepse do të përballen me teknologji edhe më superiore të NATO-s se ajo gjatë ndërhyrjes së parë - fushatës ushtarake. Ky i fundit është vendimi më i mençur, me të cilin mund të befasohet edhe ai. Por durimi dhe vetëpërmbajtja mund të japin fryte. Sido që të jetë, ne besojmë se çdo angazhim i mëtejshëm në lidhje me Kosovën domosdoshmërisht do t'i detyrojë aktorët që ta zgjidhin mosmarrëveshjen në mënyrë paqësore ose të pretendojnë se janë dakord ta zgjidhin mosmarrëveshjen në mënyrë paqësore, pavarësisht nga çmimi që duhet të paguajnë të dyja palët.

Pa hyrë në analiza të mëtejshme, do të thoshim se për momentin mund të jemi ende të qetë, por jo të relaksuar. Përshkallëzimi mund të ndodhë lehtësisht dhe të rezultojë nga keqinterpretimi i komunikimeve ose nëse ato ndërpriten. Varianti më i rrezikshëm janë veprimet e sinkronizuara të Serbisë dhe Rusisë. Rreziku vjen nga mundësia e përshkallëzimit të konfliktit në atë rajonal dhe global. Le të shpresojmë se arsyeja do të mbizotërojë akoma dhe se nuk do të vijë deri këtu.

(Autori është profesor universiteti, profesor i asociuar në Universitetin Shtetëror të Arizonës, SHBA)

I dashur lexues,

Qasja jonë në përmbajtjen e internetit është falas, sepse ne besojmë në barazinë në informacion, pavarësisht nëse dikush mund të paguajë apo jo. Prandaj, për të vazhduar punën tonë, kërkojmë mbështetjen e komunitetit tonë të lexuesve duke e mbështetur financiarisht Shtypin e Lirë. Bëhuni anëtar i Sloboden Pechat për të ndihmuar objektet që do të na mundësojnë të ofrojmë informacion afatgjatë dhe cilësor dhe Së bashku të sigurojmë një zë të lirë dhe të pavarur që do të jetë GJITHMONË NË ANËN E POPULLIT.

MBËSHTETNI NJË SHTYP TË LIRË.
ME SHUME FILLESTARE 60 DENARË

Video e ditës