Ndryshimet klimatike “hanë” rreth 550 milionë euro në vit
Banka Botërore paralajmëron se Maqedonia është e prekur fuqishëm nga kushtet atmosferike. Sipas vlerësimeve, ndryshimet klimatike reduktojnë produktivitetin me 5,7 për qind. Nga ana tjetër, ndotja merr 3.800 jetë në vit dhe humbja financiare është 1,3 miliardë dollarë.
Së paku 4 për qind e produktit të brendshëm bruto është ndikimi ekonomik i ndryshimeve klimatike në Maqedoni, informoi Banka Botërore në prezantimin e Rishikimit të Financave Publike Klimatike të Maqedonisë së Veriut. Duke qenë se prodhimi i brendshëm bruto i vendit vitin e kaluar ishte 13,7 miliardë euro, kjo do të thotë se ndryshimet klimatike na kanë kushtuar rreth 550 milionë euro. Në të njëjtën kohë, ky është vlerësimi më i butë, siç theksohet nga Banka Botërore, sepse nuk janë marrë parasysh të gjitha aspektet.
- Ajo që ne të gjithë dimë është se klima po ndryshon me shpejtësi dhe do të ketë një ndikim në rritje në ekonomi. Për shkak të ndryshimeve kemi vapë më ekstreme në verë, që sjell shira të rrëmbyeshëm, thahen lumenjtë. Paparashikueshmëria shkon edhe te gjeografia - ku do të ndodhin përmbytjet. Nga ana tjetër, zjarret në pyje jo vetëm që shkatërrojnë pasurinë kombëtare, por krijojnë edhe rrëshqitje dheu. Të gjitha këto janë gjëra të ndërlidhura – tha në prezantim, ekonomisti i lartë urban në Bankën Botërore, Mega Mukim.
Ajo tregoi se vlerësimet janë se ndryshimet klimatike reduktojnë produktivitetin e punës me 5,7 për qind. Mukim vuri në dukje edhe një paradoks që po ndodh në vend.
- Nga njëra anë, në disa qytete kemi një rënie të popullsisë, nga ana tjetër po zgjerohen, gjë që paraqet rrezik për përmbytje dhe zjarre - tha Mukim.
Ajo tha se hulumtimi ka treguar se Maqedonia e Veriut ka efikasitet më të ulët të energjisë dhe prodhim më të lartë të karbonit. Kështu, duke prekur ndotjen, ai prezantoi shifrën befasuese që çdo vit shkakton 3.800 vdekje, që në të njëjtën kohë do të thotë humbje prej 1,3 miliardë dollarësh në kosto të kujdesit shëndetësor dhe humbje të orëve të punës.
Maqedonia e Veriut nuk është e gatshme për tranzicion dhe përshtatje ndaj ndryshimeve klimatike, theksoi Mukim.
Këshilli i Bankës Botërore dëshiron që vendi të udhëheqë politika të synuara.
- Për shembull, në bujqësi fermerët nuk mbulohen nga sigurimet, ndaj duhet parë se si mund të ndihmohen. Pastaj, të varfërit, për shembull, mund të ndihmohen për sa i përket taksave të karbonit - thotë Mukim.
Ekonomistja e lartë e Bankës Botërore Sanja Madžarevic-Schuyster thotë se taksa e karbonit do të jetë një realitet dhe do të ketë një çmim.
- Maqedonia e Veriut mund ta absorbojë këtë taksë. Nuk duhet të jetë afatgjatë, këtu duhet të shërbejë vetëm si motivim për të reduktuar emetimin - tha Madžarevic-Shujster.
Për të dekarbonizuar deri në vitin 2050, Banka Botërore llogariti se na duhen 5,6 miliardë dollarë, por siç thanë, është e qartë se këto janë shumë para dhe se 70 për qind duhet të mbulohet nga privati.
Banka Botërore ka llogaritur se masat për ndryshimet klimatike dhe tranzicionin e gjelbër kanë një çmim dhe është rreth 0,6 për qind e PBB-së. Nga atje, ata llogaritën gjithashtu se çdo dollar i investuar në ato masa i sjell ekonomisë 2 deri në 10 dollarë.
Filkov: Një pjesë e prokurimit publik duhet të jetë “e gjelbër”
Gjerman Filkov nga Qendra për Komunikim Qytetar thotë se prokurimi publik është një burim i madh parash dhe nëse është “e gjelbër” si në disa vende të Bashkimit Evropian, gradualisht mund të arrijmë efekte të mëdha.
- 1,5 miliardë euro shpenzohen në vit për prokurimin publik, pjesë e të cilave mund të jetë prokurimi i gjelbër. Qeveria mori disa vendime që nuk i respektoi – të blinte në vend të sheqerit të vogël të ambalazhuar, sheqer me shumicë, të mos blinte lugë plastike, të mos blinte gota plastike njëpërdorimshe, të mos blinte ujë në shishe të vogla plastike. Më pas në vitin 2019 ka pasur vendim që Qeveria të blejë vetëm vetura elektrike, por asnjë nuk është blerë, por janë blerë automjete me naftë për ministrat – thotë Filkov.