Cilat janë sfidat dhe udhërrëfyesi për përmirësimin e kujdesit shëndetësor për pacientët në vend, përditësimi i listës pozitive të barnave, problemet me terapinë për pacientët e Onkologjisë dhe çështje të tjera ishin temë e bisedës me Dr. Natasha Azzopardi Muscat, drejtoreshë e politikave shëndetësore. dhe sistemet në zyrën e Organizatës Botërore të Shëndetësisë Rajonale (OBSH) për Evropën. Ajo javën e kaluar mori pjesë në dialogun e nivelit të lartë me përfaqësuesit e Qeverisë në vend.

PS: A mund të jepni disa shembuj të vendeve të BE-së dhe praktikave të tyre të suksesshme në zgjerimin e listës pozitive të barnave, përvojat e të cilave Maqedonia mund t'i ndjekë si busull për zgjerimin e listës pozitive? Është bërë progres me zgjerimin e listës pozitive të barnave në vend së fundmi, por përshtypja e përgjithshme e pacientëve është se nuk mjafton.

-Shumë vende në BE kanë zgjeruar me sukses listat e tyre pozitive të barnave, duke krijuar shembuj të vlefshëm që vendet e tjera mund të ndjekin. Disa prej tyre zbatojnë sisteme dinamike për të përditësuar listat e tyre pozitive, duke siguruar që trajtimet e reja, veçanërisht për gjendjet kronike dhe kërcënuese për jetën, janë më të disponueshme. Këto sisteme zakonisht përfshijnë vlerësim të vazhdueshëm të përfitimeve terapeutike dhe efektivitetit të kostos, duke lejuar që listat pozitive të përditësohen në kohën e duhur. Edhe pse secili vend përballet me sfida unike, Maqedonia e Veriut ka bërë përparim të dukshëm në këtë fushë me zgjerimin e fundit. Duke studiuar dhe përshtatur praktikat më të mira nga vendet e tjera të BE-së, Maqedonia e Veriut mund të përmirësojë më tej qasjen e saj për të siguruar që më shumë pacientë të përfitojnë nga aksesi më i gjerë në barnat thelbësore. Qasja në barna është një komponent kritik i sistemeve shëndetësore në mbarë botën, dhe Maqedonia e Veriut nuk bën përjashtim. Vendi ka bërë progres në përmirësimin e shërbimeve shëndetësore për qytetarët. Vazhdojnë përpjekjet për të siguruar që aksesi në barnat thelbësore të përmirësohet në përputhje me standardet globale të shëndetit. Është e rëndësishme të mbahet fokusi në bashkëpunimin ndërmjet institucioneve shëndetësore, autoriteteve dhe organizatave ndërkombëtare për të përmirësuar sistemin dhe për të mbështetur nevojat e pacientëve.

PS: Kjo veçanërisht vlen për pacientët e Klinikës së Onkologjisë në Shkup. Numri i të sëmurëve me kancer nga fillimi i vitit deri më sot është rritur me 5 mijë të sapodiagnostikuar. Asnjë nga terapitë e tyre biologjike ose imunologjike nuk është në listën pozitive të barnave. Në vend të kësaj, Fondi i Shëndetësisë i jep Klinikës së Onkologjisë një buxhet të kushtëzuar për blerjen e këtyre barnave jashtëzakonisht të shtrenjta. Kjo, nga ana tjetër, krijon pasiguri për pacientët, sepse buxheti nuk është kurrë i mjaftueshëm për të gjitha nevojat e pacientëve. Gjithmonë ka më shumë pacientë se para. Disa pacientë as nuk testohen për disponueshmërinë e këtyre terapive të shtrenjta. A është e mundur që vendi ynë të krijojë një sistem që të gjithë pacientët me kancer të marrin terapinë e shtrenjtë që u nevojitet dhe çfarë hapash nevojiten drejt një sistemi të tillë?

- E vizitova Klinikën e Onkologjisë gjatë qëndrimit tim dyditor në Shkup dhe pashë nga afër disa nga sfidat atje, si dhe përkushtimin e punëtorëve shëndetësorë. Sfidat me të cilat përballen pacientët në Klinikën e Onkologjisë janë një çështje e rëndësishme që e shohim në shumë sisteme shëndetësore në Rajonin Evropian të OBSH-së, jo vetëm këtu. Dhe kjo është nevoja për të siguruar qasje të barabartë në trajtime të reja, të shtrenjta, që shpëtojnë jetë, të cilat fatkeqësisht janë të paarritshme për shumë njerëz. Kjo është arsyeja pse ne kemi krijuar një Platformë të re të OBSH-së për Evropën për Aksesin në Medikamente të Reja, ku sektori publik dhe privat mund të punojnë së bashku dhe të bien dakord për veprimet që përmirësojnë aksesin e pacientëve në barnat e reja në rajon. Jam i lumtur që Maqedonia e Veriut është anëtare e platformës. Ndërsa është inkurajuese që FZOM i mbulon këto terapi deri në një farë mase, është e qartë se mund të bëhet më shumë për të krijuar një zgjidhje të qëndrueshme dhe të kuptueshme. Kjo përfshin zyrtarizimin e vlerësimit të teknologjisë shëndetësore për të siguruar prova që drejtojnë vendimmarrjen e financimit në një mënyrë transparente. Shumë vende kanë adresuar sfida të ngjashme duke krijuar fonde ose korniza të specializuara që fokusohen në mënyrë specifike në trajtime të shtrenjta për kushte kritike, duke siguruar që të gjithë pacientët e kualifikuar të marrin kujdesin që u nevojitet. Forcimi i programeve të testimit dhe diagnostikimit të hershëm mund të sigurojë gjithashtu vlerësim të shpejtë dhe të saktë të pacientëve, duke maksimizuar efikasitetin e shpërndarjes së burimeve duke ndjekur protokollet klinike që sigurojnë që këto barna me kosto të lartë të përdoren nga ata që mund të kenë përfitime prej tyre. Duke ecur përpara, përpjekjet bashkëpunuese midis autoriteteve shëndetësore, profesionistëve mjekësorë dhe partnerëve ndërkombëtarë do të jenë kritike për ndërtimin e një sistemi që siguron akses të barabartë në këto terapi jetike.

PS: Çfarë mbështetje teknike dhe burimesh i ofron OBSH Maqedonisë në procesin e rishikimit të listës pozitive të barnave? Nga sa keni parë deri tani si mjek, a është lista pozitive maqedonase e ngjashme me ato në vendet evropiane, apo e jona është shumë e ndryshme dhe e vjetëruar?

-OBSH ofron një sërë mbështetjesh teknike dhe burimesh për të ndihmuar vendet të forcojnë sistemet e tyre shëndetësore, duke përfshirë procesin e rishikimit të listës pozitive të barnave. Për Maqedoninë e Veriut, kjo përfshin udhëzimet (udhëzimet) e ekspertëve për vlerësimin e efektivitetit dhe sigurisë së barnave, mjetet e vlerësimit të teknologjisë shëndetësore dhe mbështetjen për përafrimin e politikave kombëtare me praktikat më të mira ndërkombëtare. Këto bashkëpunime janë thelbësore për të siguruar që sistemet shëndetësore si dhe lista pozitive e barnave të përditësohen rregullisht dhe t'u përgjigjen nevojave shëndetësore të pacientëve. Sa i përket listës pozitive në Maqedoninë e Veriut në krahasim me atë të vendeve evropiane, është e rëndësishme të thuhet se çdo listë pozitive pasqyron prioritetet dhe burimet unike shëndetësore të vendit. Maqedonia e Veriut bëri përparim të rëndësishëm në rishikimin e listës dhe e afroi atë me standardet evropiane. Megjithëse ka fusha që mund të përditësohen më tej për sa i përket terapive dhe trajtimeve të reja, reformat që po ndodhin tregojnë një vendosmëri për të përmirësuar aksesin e barabartë në kujdesin shëndetësor për të gjithë pacientët. OBSH Evropa është në anën e Maqedonisë së Veriut në këtë rrugë, ne jemi këtu për të ofruar mbështetje dhe udhëzime në mënyrë që të bëjmë realitet aksesin në barna pa barrë financiare për të gjithë.

PS: Kohët e fundit, OBSH Evropa ka avancuar në fushën e farmacisë. Këtu kam parasysh platformën për ilaçe inovative. A mund të na thoni më shumë rreth kësaj platforme për ilaçe inovative dhe se si i ndihmon pacientët në Evropë të kenë akses të barabartë në barna? Si është e zbatueshme kjo platformë në Maqedoni?

- Ashtu është. Duke njohur sfidat e ofrimit të qasjes në barna të reja e të shtrenjta, 18 muaj më parë krijuam platformën "Qasja në barna të reja", ku Maqedonia e Veriut është anëtare që nga dita e parë. Kjo platformë është një hapësirë ​​e sigurt dhe neutrale ku të gjithë palët e interesuara – qeveritë, industria dhe organizatat e pacientëve, mund të diskutojnë këto çështje në një mënyrë të sigurt dhe të hapur dhe të kërkojnë zgjidhje së bashku. Platforma është veçanërisht e rëndësishme për vendet më të vogla, të cilat mund të kenë vështirësi të bashkëpunojnë me lojtarë të fuqishëm të industrisë në baza të barabarta. Platforma është gjithashtu një mundësi për të promovuar dialogun me industrinë dhe partnerët e tjerë në nivel kombëtar kur bëhet fjalë për procesin e rishikimit të listës pozitive. Kjo nuk është një arritje e vogël dhe jemi të lumtur të shohim se angazhimi i vendit ndaj kësaj nisme është i palëkundur. Objektivat e platformës janë përmirësimi i transparencës për të ndërtuar besimin dhe për të promovuar bashkëpunimin, për të forcuar bashkëpunimet vullnetare të fokusuara në solidaritet për të siguruar akses tek pacientët. Për më tepër, qëllimi është zhvillimi i parimeve për pagesën, çmimin, vlerësimin e teknologjisë shëndetësore dhe rimbursimin që mbështesin sistemet dhe industrinë e qëndrueshme shëndetësore. Gjithashtu, një nga qëllimet është identifikimi i opsioneve të politikave për inovacion të qëndrueshëm dhe akses në antimikrobikë të rinj.

PS: OBSH organizoi së fundmi një seminar mbi mbrojtjen financiare në rajonin e Ballkanit Perëndimor, ku u prezantuan gjetjet për 40 vende. Cilat janë përfitimet dhe përfundimet e kësaj punëtorie dhe si duket Maqedonia në këtë raport, cilat janë gjetjet tuaja për Maqedoninë?

- Punëtoria për mbrojtjen financiare të rajonit të Ballkanit Perëndimor është pjesë e një projekti shumëvjeçar të mbështetur nga Drejtoria e Përgjithshme për Fqinjësinë dhe Negociatat e Zgjerimit të BE-së (DG NEAR) dhe ne propozuam që Maqedonia e Veriut të udhëheqë këtë ngjarje nën-rajonale në shenjë njohjeje. i përpjekjeve të vendit për të bërë përparim për akses të përballueshëm në kujdesin shëndetësor, si dhe vënia e vendit në rendin e ditës së mbrojtjes financiare për njerëzit. Maqedonia e Veriut shquhet në mesin e vendeve të Ballkanit Perëndimor me monitorimin e saj të mbrojtjes financiare dhe duke vepruar bazuar në provat e prodhuara bashkërisht nga zyra e OBSH-së në Barcelonë dhe ekspertët kombëtarë. Maqedonia e Veriut ka ecur mirë në krahasim me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, siç mund ta lexoni në raportin tonë për periudhën para pandemisë. Por analiza e fundit tregon një tendencë përkeqësimi (deri në vitin 2021 dhe të dhënat e vitit 2023 ende në përpunim) në lidhje me treguesit e vështirësive financiare. Pagesat nga xhepi për fat të keq janë ende shumë të larta në vend. Provat tregojnë shumë qartë se kostoja familjare e barnave është shkaku më i madh i vështirësive për njerëzit, veçanërisht për 40 përqindëshin më të varfër të popullsisë. Prandaj është me kohë dhe e mirëpritur që qeveria të marrë masa, duke përfshirë rishikimin e listës pozitive të barnave të mbuluara nga Fondi i Shëndetësisë. Më shumë nga ilaçet esenciale relativisht të lira duhet të jenë në listën pozitive dhe më shumë nga popullata e cenueshme duhet të mbrohen nga kostoja e aksesit në barnat e duhura në kohën e duhur. Raporti Rajonal i Mbrojtjes Financiare sintetizon një përvojë të pasur nga 40 vende në Rajonin Evropian të OBSH-së, duke theksuar praktikat e mira dhe të këqija, së bashku me një listë kontrolli për politikëbërësit se çfarë funksionon në financimin e shëndetësisë për të përmirësuar aksesin e përballueshëm në kujdesin shëndetësor. Raporti gjithashtu e bën të qartë se financimi i vetëm nuk mund të adresojë të gjitha sfidat. Ne kemi nevojë për një qasje holistike që merr parasysh edhe trajtimin e mungesës së personelit shëndetësor, përmirësimin e rregullores, përmirësimin e kapaciteteve të institucioneve. Këto janë disa nga masat më urgjente.

PS: I gjithë rajoni europian funksionon pas një tendence negative rrethanash që mbuluan të gjitha vendet e rajonit. E kam fjalën për pandeminë e Covid-it, presionet ekonomike, pabarazinë në akses në shërbimet shëndetësore. Çfarë masash për mbrojtjen financiare në sistemin shëndetësor duhet të ndërmerren për të ndryshuar këtë trend?

- Në të gjithë rajonin, ne shohim se sistemet shëndetësore mbështeten shumë në pagesat nga xhepi. Kjo do të thotë se shumë njerëz përjetojnë vështirësi financiare kur përdorin kujdesin shëndetësor, ose përballen me barriera për aksesin që rezultojnë në nevoja të paplotësuara. Pagesat nga xhepi i shtyjnë disa njerëz në varfëri ose i bëjnë ata më të varfër. Raporti të cilit i referova në pyetjen e mëparshme ofron një sintezë të provave për të kuptuar marrëdhënien midis vështirësive financiare, nevojave të paplotësuara të kujdesit shëndetësor dhe politikës së mbulimit. Ai nënvizon boshllëqet e mëdha në mbulim, identifikon faktorët kryesorë që çojnë në pagesa nga xhepi dhe sugjeron ndryshime politikash për ta bërë kujdesin shëndetësor më të përballueshëm për njerëzit. Mesazhi ynë kryesor është se vendet duhet të reduktojnë varësinë e tyre në pagesat nga xhepi për pacientët, pasi kjo i shtyn njerëzit në varfëri ose i bën të varfërit më të varfër. Edhe në vendet me mbrojtje financiare relativisht të forta, ka njerëz që përballen me kosto të varfëruara të kujdesit shëndetësor. Kjo mund të ilustrohet më së miri nga shembujt e kujdesit shëndetësor dentar. Në vendet ku kujdesi dentar nuk mbulohet nga kujdesi shëndetësor publik, ai është një faktor në vështirësi financiare për njerëzit më të pasur dhe familjet e varfra raportojnë se kanë një nevojë të paplotësuar për kujdes dentar. Ajo që njerëzit e varfër thjesht bëjnë në një situatë të tillë është - ata nuk shkojnë te dentisti. Kjo rezulton në shëndet të dobët oral dhe, si pasojë, shëndet të dobët të përgjithshëm.

PS: Çfarë mund të bëjnë vendet për të ndryshuar këtë prirje?

– Të dhënat tona tregojnë se cilat politika kontribuojnë në vështirësitë financiare. Ajo që vendet mund të bëjnë përbëhet nga pesë gjërat e mëposhtme. Duhet të shmanget ndëshkimi i atyre që nuk kontribuojnë në një mënyrë që kufizon aksesin e tyre në një pjesë ose në të gjithë kujdesin shëndetësor publik. Kjo çon në dallime të dukshme në mbulim, veçanërisht në vendet me sisteme të dobëta tatimore, dhe kryesisht dëmton njerëzit që nuk kanë një punë të sigurt. Puna e pasigurt është një problem në rritje në Evropë, kështu që pa veprim, ky hendek në mbulim ka të ngjarë të rritet me kalimin e kohës. Nëse nuk është e mundur të mbulohet e gjithë popullata, kjo ndikon negativisht në barazinë në sistemin shëndetësor, efikasitetin dhe qëndrueshmërinë e tij. Duhet të shmanget përjashtimi i njerëzve nga mbulimi shëndetësor. Kjo zgjedhje e politikës dëmton kryesisht migrantët pa dokumente. Bazimi i aksesit në sistemin e kujdesit shëndetësor të financuar nga publiku mbi bazën e qëndrimit të përhershëm krijon barriera administrative edhe në vendet që shtrijnë të drejtat për personat pa dokumente të vlefshme qëndrimi. Në shumë vende, të drejtat e migrantëve pa dokumente janë të kufizuara në kujdesin shëndetësor emergjent, i cili është jo vetëm i padrejtë, por edhe i paefektshëm. Një masë tjetër është shmangia e tarifimit për shërbimet pa mekanizma mbrojtës efektiv. Një numër i madh provash tregojnë se tarifat për shërbimet nuk janë një mënyrë efektive për t'i drejtuar njerëzit që të përdorin shërbimet shëndetësore në mënyrë më efikase. Edhe kostot relativisht të vogla mund t'i pengojnë njerëzit të përdorin kujdesin e nevojshëm shëndetësor, mund të zvogëlojnë respektimin e trajtimit, mund të rrisin përdorimin e shërbimeve të tjera shëndetësore, si dhe të çojnë në vështirësi financiare dhe të ndikojnë negativisht në shëndetin, veçanërisht në mesin e njerëzve me të ardhura të ulëta ose sëmundje kronike. Pavarësisht nga këto dëshmi, tarifimi për shërbimet shëndetësore aplikohet gjerësisht në Evropë, kryesisht për trajtimin në kujdesin parësor. Megjithëse shumë shtete shmangin tarifimin për kujdesin parësor, të gjitha ngarkojnë për barnat dhe produktet mjekësore dhe kujdesin dentar. Shmangni mosmbulimin e trajtimit të kujdesit parësor. Këto zgjedhje zhvillohen në disa vende të Evropës. Ajo ilustrohet më së miri në boshllëqet e mbulimit të barnave me recetë, një nxitës kryesor i vështirësive financiare në shumë shtete, veçanërisht për njerëzit me të ardhura të ulëta. Vendet shpesh përpiqen të mbrojnë njerëzit që të mos paguajnë nga xhepi për konsultimet dhe diagnostikimin e kujdesit parësor duke i përfshirë këto shërbime në paketën e sigurimeve, duke i bërë ato falas. Në të kundërt, shumica e shteteve paguajnë për trajtimin e kujdesit parësor (receta për gjendjet kronike, produkte ndihmëse si syzet dhe aparatet e dëgjimit dhe trajtimi dentar) dhe shumë e përjashtojnë trajtimin dentar nga paketat e sigurimit. Dhe së fundi, mos mendoni se sigurimi shëndetësor vullnetar është përgjigja. Sigurimi shëndetësor vullnetar propozohet si zgjidhje, por në praktikë rrit pabarazinë në aksesin në kujdesin shëndetësor dhe mund të dëmtojë efikasitetin duke devijuar burimet publike nga nevoja. Në ato pak raste kur sigurimi shëndetësor vullnetar luan një rol në reduktimin e vështirësive financiare – duke mbuluar kostot e përdoruesve për një pjesë të madhe të popullsisë në Kroaci, Francë dhe Slloveni – pabarazia në aksesin në sigurime vazhdon, një sigurim i tillë është regresiv dhe përfshin kosto të larta transaksioni. në menaxhimin e një sistemi kompleks.