Pemë dhe vija pemësh

Foto: Arkivi

Mbetet shpresa e kotë që një ditë dikush në këshillat bashkiakë do të mendojë se pemët janë fisnike, jo vetëm në pamjen e tyre, por më shumë në qëllimin e tyre dhe se ata do të ngrenë dorën, duke votuar për ta.

Kur shikoj fotografitë e vjetra të qytetit të Shkupit para Luftës së Madhe Botërore, përveç peizazhit të qytetit të zbukuruar bukur në bregun e djathtë të Vardarit, unë mund të shoh pemët e sapo mbjella në trotuare. Ata janë kudo, veçanërisht në Sheshin Sloboda dhe rrugët që të çojnë në të. Ata nuk janë në bregun e majtë të Vardarit. Këtu ato hapen së bashku me rrugët dhe ndërtesat e reja, të rregulluara me përpikmëri në këtë pjesë të qytetit. Linjat e reja të pemëve të qytetit do të rriten dhe deri më sot ato do të mund të shihen, ku, për fat të keq, mbijetuan. Këto janë ato në rrugët "Leninova", "Miroslav Krleza", "Orce Nikollov", "Debarca", "Kosta Shahov" ose afër Parkut të Qytetit.

E kaluara e gjelbër

Këto janë kryesisht pemë të llojit të gështenjës së egër, blirit, akacisë dhe hirit. Tani janë të mëdha dhe japin një imazh solemn të këtyre rrugëve. Ndoshta kjo është arsyeja pse kafenetë, restorantet e këndshme dhe vendet e tjera për të dalë nën pemë në shumicën e këtyre rrugëve po hapen këtu. Pemët ishin planifikuar dhe mbjellë nga kryetari ynë Dr. Josif Mihajlovic nga fshati Tresonce, një student i suksesshëm i arkitekturës i cili ka miratuar planin e parë arkitektonik dhe urbanistik të qytetit të Shkupit, gjatë tre mandateve të shërbimit të tij për kryetar bashkie.

Më kujtohen shkollat ​​e vjetra "Njegos", "Goce Delchev" ose "Kolë Nedelkovski" me rrugët përreth tyre të fundosura në gjelbërim si "Marksova", "Goce Delchev" ose "Strasho Pindzur". Ose rruga "Ilindenska" me shtëpitë e bukura, vijën e bukur të pemëve dhe kalldrëmet prej të cilave ka mbetur vetëm një pjesë, para Komunës së Qendrës ose ngjitur me ndërtesën e MEPSO. Banorët e vjetër të Shkupit kujtojnë pemët e blirit në Bulevardin Kliment Ohridski që u mbollën që nga fillimi i saj nga qeveria aktuale deri në fund ku fillon Rruga Vodnjanska (tani Rruga Nënë Tereza). Bulevardi i atëhershëm i famshëm dhe me dy kalime ishte një rrugë e vërtetë pariziane me një zonë të madhe këmbësorësh në mes të mbuluar me dy rreshta pemësh të mrekullueshme bli.

Mbaj mend bulevarde të ngjashme në Paris, të tilla si Bulevardi Edgar Allan Poe në zonën e vjetër pariziane të Montparnasse ose fqinji i tij Bulevardi Raspay ose Bulevardi Sharon në rrethin e 20-të të këtij qyteti. Por ish-qeveria vendosi t'i shkatërrojë të gjitha dhe bëri kaq shpejt dhe me përpikmëri, duke prerë pemët e bukura të blirit dhe duke eleminuar trotuarin midis tyre, që do të thotë vendi për këmbësorët. Linden u mboll kryesisht në një distancë prej 10 metrash (9-11 hapa), kështu që sipas llogaritjeve të mia, atëherë rreth 300 pemë në bulevard u prenë shpejt. Shokët e mi të klasës, të gjithë gjermanofilët, dhe unë e quajtëm bulevardin "Unter den Linden", pas bulevardit të famshëm në Berlin.

Të them të drejtën, nuk mbaj mend ndonjë reagim nga qytetarët me rastin e prerjes brutale të pemës fisnike. Dhe kjo nuk është e gjitha. Ky akt i pamëshirshëm nuk mbaron këtu. Me sa mbaj mend, kishte pemë të bukura në të gjitha rrugët në këtë pjesë të qytetit deri në Sallën Universale. Në pothuajse një lëvizje, shumica e rrugëve mbetën pa linjat e tyre të pemëve, përveç rrugës së fundit të qytetit "29 Nëntori" me një pemë ende të ruajtur, por të reduktuar. Nuk kishte asnjë pjesë urbane të qytetit. Dy pjesët e vendbanimeve të njohura në atë kohë ishin Kolonia e Hekurudhave dhe Debar Maalo, të cilat të rinjtë tani po lëvizin në këtë anë të qytetit.

Përveç rrugëve të përmendura, të gjithë të tjerët janë praktikisht pa vijën e zakonshme të pemës së qytetit që ekzistonte. Po nikoqirët dhe familjet e tyre, shumë më tepër sesa mafia e pamëshirshme urbane, këto linja pemësh nuk ekzistojnë tani, përveçse në mendjet e atyre që ende kujtojnë. Për fat të keq, shumica e tyre as nuk janë rinovuar, nuk i ka shkuar ndërmend askujt se është e mundur të vendosen linjat e vjetra të pemëve, për t'i rregulluar ato në një formë të ngjashme me këto kurora të jetesës urbane në qytetin tonë. Rrugët janë të bukura në verë kur ata do të mbrojnë qytetarët nga nxehtësia e Shkupit, dhe në dimër, nën borën e gjatë të Shkupit. Më tremb mendimi se sa pemë janë prerë në këtë pjesë të qytetit, qindra, mijëra. Tani gjithçka është zhveshur, prerë, rrëmbyer, shkatërruar në mënyrë arbitrare, pa kërkuar askush, duke marrë leje, duke pyetur qytetarët që jetojnë nën to. Ky është një krim që askush nuk ka ndërmend ta korrigjojë.

Tani, kur të doni të ndjeni qytetin tonë, shkoni në fund të rrugës Leninova drejt parkut në maj ose në fillim të qershorit dhe atje do të takoheni nga aroma e pemëve të blirit. Në mënyrë domethënëse më vonë, kur Partizanska u ndërtua dhe qyteti normalisht u zgjerua në perëndim, disa rrugë u ndërtuan duke imponuar linja pemësh. Kjo kryesisht i referohej rrugës "Ruzveltova" dhe më tej rrugëve për në Karposh, të cilat aktualisht kanë linja pemësh, por ato janë vetëm në rrugën kryesore "Partizanska". Rrugët në mes, në të dy anët e asaj rruge kryesore, nuk kanë vija pemësh dhe as nuk ka ndonjë vend për të mbjellë një pemë.

Dikush do të votojë

Duke parë strukturën e përgjithshme të pemëve në qytet, mund të vërehet rreshti i vjetër i rrapave në Çair, të mbjella ndoshta në fillim të shekullit të kaluar. Por ky rend i rrapave parizianë, i cili është i zakonshëm për ne, po dështon. Ka me të vërtetë një duzinë dyqane të rrëmujshme dhe të improvizuara rreth tij, kafene të vogla primitive që nuk janë një rrëmujë e përgjithshme që lëviz pak përpjetë drejt Gazi Babës, ku mungon një pikë referimi urbane. Pak më tutje, rreth sheshit të lojërave të "Sloga", ju mund të shihni pemë pjesërisht të ruajtura që duken si diçka, por është pak, vetëm rreth shtëpive më të mëdha. Për më tepër, posa të ktheheni përreth Jaja Pasha, gjithçka kthehet në rrugë të vogla pa një pemë apo diçka të ngjashme.

Ndërkohë, gjatë përgatitjes së tekstit për shtypje, u shfaq një krim tjetër. Kjo është prerja primitive dhe aspak e pajustifikuar e vijës së pemës në rrugën Orce Nikollov, e cila konfirmon të gjitha ato që janë shkruar më lart. Dhe, çfarë të shtojmë në fund? Çdo gjë është e trishtuar dhe e pakënaqur, njerëzit po luftojnë për hapësirën e tyre dhe nuk u intereson shumë se çfarë ndodh me të mirën e përbashkët dhe çfarë domethënie kanë për ta. Shpejtësia e kohës dhe jetës këtu mes nesh është e tillë që njerëzit thjesht nuk kanë kohë të mendojnë se çfarë do të thotë gjithçka për ne, për brezat tanë të ardhshëm. Mbetet shpresa e kotë që një ditë dikush në këshillat bashkiakë do të mendojë se pemët janë fisnike, jo vetëm në pamjen e tyre, por më shumë në qëllimin e tyre dhe se ata do të ngrenë dorën, duke votuar për ta.

Dhe zakonisht do të presim.

(Gjuha në të cilën janë shkruar si dhe pikëpamjet e shprehura në kolonën "Kolona" nuk janë pikëpamje dhe reflektime të politikës editoriale të "Shtypit të Lirë")

I dashur lexues,

Qasja jonë në përmbajtjen e internetit është falas, sepse ne besojmë në barazinë në informacion, pavarësisht nëse dikush mund të paguajë apo jo. Prandaj, për të vazhduar punën tonë, kërkojmë mbështetjen e komunitetit tonë të lexuesve duke e mbështetur financiarisht Shtypin e Lirë. Bëhuni anëtar i Sloboden Pechat për të ndihmuar objektet që do të na mundësojnë të ofrojmë informacion afatgjatë dhe cilësor dhe Së bashku të sigurojmë një zë të lirë dhe të pavarur që do të jetë GJITHMONË NË ANËN E POPULLIT.

MBËSHTETNI NJË SHTYP TË LIRË.
ME SHUME FILLESTARE 60 DENARË

Video e ditës