Deklarata nga Dubrovniku dhe armët nga Ballkani
Deklarata e Dubrovnikut doli nga samiti Ukrainë-Evropa Juglindore, duke dënuar pushtimin rus dhe duke shprehur mbështetjen për Ukrainën. U hap edhe çështja e armëve nga Ballkani Perëndimor.
Samiti i tretë i liderëve nga Ukraina dhe Evropa Juglindore në Dubrovnik solli presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, si dhe liderë nga rajoni që mbështetën Ukrainën. Dokumenti përfundimtar u negociua, u kërkuan kushte që do të siguronin nënshkrimin e të gjithë liderëve dhe më i zëshmi ndër ta ishte presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili kërkoi që dokumenti të mos përmbajë asgjë lidhur me sanksionet ndaj Rusisë. Në fund të fundit, kjo rezultoi në Deklaratën e Dubrovnikut, e cila mbështeti Ukrainën në luftën e saj më shumë se dyvjeçare me Rusinë.
“Kanë kaluar pothuajse një mijë ditë që nga fillimi i pushtimit ushtarak rus në Ukrainë. Ne dënojmë me termat më të ashpër këtë luftë pushtuese ruse të paprovokuar, të pajustifikuar dhe të paligjshme kundër Ukrainës... krimin kundër popullit ukrainas, shkeljen e dukshme të ligjit ndërkombëtar... dhe kërcënimin e madh për paqen dhe sigurinë e Evropës Juglindore, gjithë kontinentin evropian dhe botën”, thuhet ndër të tjera në Deklaratë.
Megjithatë, në plan të dytë ka shumë probleme në marrëdhëniet rreth kësaj çështjeje, veçanërisht në Kroaci, liderët e së cilës kanë pikëpamje diametralisht të kundërta.
Plenkoviç kishte nevojë për "Ukraina Compact 2"
“Ishte e rëndësishme për Plenkoviç që Zelenski të vinte në Kroaci për të nënshkruar diçka si Kompakti i Ukrainës (një dokument i nënshkruar nga 23 vende në Uashington me mbështetje të parezervë për Ukrainën, n.z.), sepse Plenkovic ka probleme me presidentin prorus të Kroacisë, Zoran. Milanović, i cili po pengon sistematikisht mbështetjen e Kroacisë për Ukrainën”, tha për DV Davor Genero, një analist nga Zagrebi.
Samiti i Dubrovnikut erdhi mes një përplasjeje të ashpër politike midis Milanovic dhe Plenkoviç për Ukrainën, pasi Milanovic refuzoi pëlqimin e Ministrisë së Mbrojtjes për të dërguar oficerë në një mision të NATO-s për të trajnuar ushtarët ukrainas në Gjermani. Për këto arsye, Milanoviq as nuk u ftua për të marrë pjesë në Samitin në Dubrovnik, gjë që i ndërlikon edhe më shumë marrëdhëniet.
“NATO nuk ka qenë zyrtarisht dhe ligjërisht në Ukrainë deri më tani. Tani vendosni ta realizoni. Dhe unë them, ndjehu i lirë. Por përderisa unë jam president i Kroacisë, nuk do ta nënshkruaj pëlqimin (për oficerët, n.z.)”, tha Milanović vetëm një ditë më parë, në samitin e lidershipit Brdo-Brioni në Tivat.
Sa i përket vetë deklaratës, teksti thotë se mbështetja e pjesëmarrësve për pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës brenda kufijve të njohur ndërkombëtarisht mbetet "absolute". Hapja e negociatave të anëtarësimit ndërmjet BE-së dhe Ukrainës u mirëprit dhe stabiliteti i saj energjetik u theksua si një pikë kyçe. Samiti i tretë u rrotullua rreth ndihmës ekonomike dhe ushtarake për Ukrainën.
"Kroacia ofroi ekspertizën e saj në fushën e ndihmës për veteranët, deminimin, riintegrimin paqësor në periudhën e pasluftës dhe në fushën e përpunimit gjyqësor të krimeve të luftës," tha kryeministri kroat Andrej Plenkoviç, i cili në emër të Kroacisë nënshkroi një marrëveshje dypalëshe. marrëveshje me Zelenskin, në të cilën përcaktohen këto çështje.
Mbështetje jashtë kutisë
“Faleminderit që jeni kundër përpjekjeve të Rusisë për të destabilizuar edhe këtë rajon”, tha Zelensky, duke theksuar se të gjithë ndajnë të njëjtin interes në përpjekjen për të dobësuar pozicionin e Rusisë. “Fatkeqësisht, sot në Ukrainë ne shohim se si duket lufta moderne dhe e dimë se sa e rëndësishme është për çdo vend, çdo komb, të ketë armë të avancuara teknologjikisht. “Përmes kësaj lufte, Ukraina forcoi kapacitetet dhe kapacitetet e saj mbrojtëse në drejtim të prodhimit të armëve”, theksoi Zelensky.
Armët janë diçka për të cilën Ukraina është e interesuar në BiH dhe Serbi. Nuk është sekret se Zelenski më parë bëri thirrje për prodhimin e përbashkët të armëve me vendet e Ballkanit Perëndimor. Arsyet janë praktike dhe BiH dhe Serbia përfitojnë prej tyre.
Municioni i artilerisë i përdorur nga Ukraina bazohet kryesisht në parimet dhe standardet e përdorura nga Rusia, pra "mbetje" të trashëgimisë sovjetike, gjë që rrit kërkesën nga këto dy vende ballkanike.
Fakti që kompanitë e BiH-së kanë eksportuar pajisje dhe armatim në vlerë prej 100 milionë markash në tre muajt e fundit flet për thyerje rekord dhe konfirmim të kërkesave të Ukrainës. Kompanitë e BiH janë konkurrente në treg pikërisht për shkak të llojit të armëve, por edhe për shkak të kërkesës globale.
Komentatori ushtarak Gyuro Kozar thotë se ky biznes tashmë është krijuar mirë dhe se në atë zinxhir të lojës së vdekjes, të gjithë po bëjnë para të mira.
“Nga Ballkani Perëndimor, përmes ndërmjetësve, armët dhe pajisjet ushtarake me origjinë nga BiH dhe Serbia përdoren në Ukrainë dhe në luftën izraelite. Armët dhe municionet nga këto vende janë të kërkuara, sepse ato janë gjithashtu me origjinë ruse, kështu që përshtaten në mënyrë të përkryer me nevojat e Ukrainës”, thotë Kozar.
Amerikanët janë blerësit më të mëdhenj
Sipas raportit të Organizatës për Evropën Juglindore dhe Lindore për kontrollin e armëve të vogla dhe të lehta të tre viteve më parë, thuhet se Serbia është eksportuesi kryesor i armëve dhe municioneve në rajon, me një fitim mbi një miliard. euro. Pas saj është Bosnja dhe Hercegovina, pjesa e së cilës në totalin e eksportit nga rajoni është pothuajse një e treta e të gjithë armëve dhe municioneve. Sipas të dhënave të dhomës së tregtisë së jashtme të Bosnjë-Hercegovinës, blerësit më të mëdhenj janë amerikanët, pasuar nga Serbia, Turqia, Sllovakia dhe Bullgaria.
Megjithatë, i gjithë ky sistem i lojës së fshehtësisë ushtarako-politike lejon që rregullat të anashkalohen. Në BiH dhe Serbi ka ligje që kufizojnë shitjen e armëve në zonat e luftës. Këtu hyjnë në skenë kompanitë ndërmjetësuese apo shtetet që blejnë direkt armë, pas së cilës i shpërndajnë në Ukrainë. Sipas të dhënave statistikore, SHBA-ja është blerësi më i madh i armëve nga BiH, ndërsa Serbia bën tregti edhe përmes Republikës Çeke dhe Turqisë.
“Është shumë e sigurt se është në interesin e Ukrainës që të vazhdojë shpërndarjen e asaj që është e vështirë të gjendet në treg. “Para së gjithash, municione artilerie të prodhuara sipas standardeve ruse dhe jo të NATO-s, të cilat nuk gjenden lehtë në treg përveç këtyre dy vendeve”, përfundon Gennero.
Burimi: Deutsche Welle/ Autori: Dragan Maksimovic