Deklarata e ministrit të Drejtësisë Krenar Loga dhe kryeministrit Dimitar Kovaçevski se përveç preambulës mund të bëhet ndryshimi i Kushtetutës edhe për çështje të tjera, interpretohet si përpjekje e qeverisë për të siguruar një konsensus më të gjerë për hapjen e Kushtetutës. d.m.th., t'i zgjasë dorën opozitës VMRO-DPMNE, votat e së cilës varen nëse është e mundur edhe hapja e aktit më të lartë juridik në vend. Megjithatë, sipas burimeve qeveritare, procesi i ndryshimit të preambulës për regjistrimin e bullgarëve është shumë i ndërlikuar për t'u ngarkuar me kërkesa të tjera.

Kovaçevski, Loga, zëvendëskryeministri Bojan Mariçiq dhe shefi i diplomacisë Bujar Osmani janë të vetmit që negociatat me Bashkimin Evropian janë prioritet kryesor për hapjen e Kushtetutës, ose më saktë përmbushjen e detyrimit nga korniza negociuese në pjesë e ndryshimeve kushtetuese për të përfshirë edhe pjesë të tjera të popujve që jetojnë në Maqedoni. Mirëpo, Kovaçevski nuk e përjashton mundësinë që gjatë diskutimit publik në hapjen e Kushtetutës të ketë propozime të tjera, të cilat do të ishin më shumë për përmirësimin e funksionimit të institucioneve dhe kryesisht të natyrës procedurale.

“Pashë deklaratën e ministrit të Drejtësisë. Prioritet në raport me Kushtetutën është përmbushja e obligimit tonë nga korniza negociuese e miratuar nga 27 shtete anëtare të BE-së, në pjesën e ndryshimeve kushtetuese për përfshirjen e pjesëve të popujve të tjerë që jetojnë në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Është prioritet. Do të formohet një komision në nivel të lartë profesional - do të përfshihen profesorë, ekspertë, praktikantë... të cilët do të punojnë për ndryshimet kushtetuese që do të vihen në diskutim publik dhe, natyrisht, në atë proces do të shfaqen idetë në lidhje. në disa pjesë të tjera të Kushtetutës për të bërë përmirësime, më shumë të natyrës procedurale, për funksionimin e disa institucioneve. Por prioritet janë ndryshimet kushtetuese për të vazhduar rrugën evropiane të shtetit”, tha Kovaçevski në pyetjen se a do të ndryshohet formulimi “20 për qind” në Kushtetutë me “gjuhën shqipe”, siç njofton Loga.

Ministri i Jashtëm Osmani është distancuar duke thënë se nuk e ka dëgjuar deklaratën e ministrit të Drejtësisë dhe se nuk ka dijeni për qëllimin e tij.

“Sigurisht që ka edhe çështje të tjera që janë më shumë të karakterit administrativo-teknik sesa të natyrës politike dhe etnike. Mendimi im personal është se tani duhet të përqendrohemi në ndryshimet kushtetuese që kanë të bëjnë me vazhdimin e negociatave me BE-në. Ato janë tërësisht teknike, nuk kanë pasoja politike, nuk paraqesin asnjë kërcënim për shtetin, për komunitetet. Prandaj mendoj se hapja e Kushtetutës nuk duhet të rëndohet me çështje të tjera politike që ndoshta do ta polarizojnë edhe më shumë shoqërinë”, tha Osmani.

Ndërsa zëvendëskryeministrja për çështje evropiane, Mariçiq, në një prononcim për “Deutsche Welle” thotë se deri më tani nuk është diskutuar për ndonjë ndërhyrje tjetër në Kushtetutë, përveç regjistrimit të malazezëve, bullgarëve, kroatëve dhe komuniteteve të tjera etnike. që kanë një kërkesë për të.

“Hapja e çështjeve të reja dhe temave të tjera përtej synimit fillestar për ndryshimin e Kushtetutës ishte disi e pritshme. Nuk është hera e parë që dëgjojmë propozime, kërkesa apo paketa-ndryshime që do të propozoheshin në rast të hapjes së Kushtetutës. Mund të hapet një debat social për çdo temë që është e rëndësishme për qytetarët, por fokusi duhet të jetë në angazhimin që kemi marrë në propozimin francez dhe të gjithë duhet të fokusohemi në këtë. Nëse duam të kemi sukses me ndryshimet kushtetuese, procesi duhet të fokusohet në ato tema të rëndësishme për integrimin e shpejtë në BE. “Të gjitha çështjet e tjera do të kërkojnë një diskutim më të hollësishëm dhe mund të hapet dhe të zgjasë më shumë si proces, dhe disa çështje mund të zgjidhen me proceset e ardhshme të ndryshimeve kushtetuese”, thotë Mariçiq.

Në një konferencë për media, ministri Loga fillimisht bëri të ditur se përveç ndryshimit të Preambulës për hyrjen e bullgarëve, është e mundur ndryshimi i Kushtetutës në një paketë për të zëvendësuar formulimin "20 për qind" me "gjuhën shqipe", për të kapërcyer vakumi institucional mes dorëheqjes së njërit dhe zgjedhjes së një ministri të ri, për të kapërcyer pamundësinë e një Kuvendi tashmë të shpërbërë për t'u ulur për çështje të rëndësishme dhe për të tërhequr anëtarësimin ex officio të Ministrit të Drejtësisë në Këshillin Gjyqësor.

Një zyrtar i lartë i LSDM-së tha për “Sloboden Pechat” se megjithatë nuk beson se procesi do të rëndohet me kërkesa të reja, edhe pse është fakt se gjatë debatit publik janë të mundshme kërkesa shtesë për ndryshimin e Kushtetutës. Sipas tij, kjo do ta komplikonte edhe më shumë të gjithë procesin, por mund të lexohet edhe si përpjekje për të përfshirë VMRO-DPMNE-në opozitare me propozimet e saj dhe për të marrë pjesë në proces.

Kryeministri ritheksoi se procesi i ndryshimeve kushtetuese do të nisë me formimin e një komisioni në të cilin janë të ftuar përfaqësues të opozitës.

“Më në fund, opozita të marrë pjesë në të paktën një proces strategjik në vend. Politikanët duhet të jenë të vendosur, të marrin vendime që sigurojnë një të ardhme më të mirë. Besoj se me vendime reale dhe jo si më parë duke fshehur opozitën do të bëhemi anëtarë të BE-së deri në vitin 2030. Jam i bindur se në VMRO-DPMNE ka politikanë që kanë vizion evropian dhe guxim për të mbështetur rrugën evropiane të shtetit. “Nuk do ta përsërisin gabimin e mbajtjes peng të shtetit për të mos marrë vendime të rëndësishme, prandaj kemi pritur 11 vjet për hyrjen në NATO dhe 17 vjet presim negociatat me BE-në”, tha Kovaçevski.

Kryetari i Kuvendit, Talat Xhaferi, në një konferencë për media, thotë se vendimi politik do të jetë nëse do të ndryshohet vetëm Preambula apo do të ketë një paketë amandamentesh për ndryshimin e Kushtetutës dhe çështje të tjera. Ai shton se çfarëdo që të ndodhë, nuk do të ndikojë në procedurën parlamentare për ndryshimin e Kushtetutës, sepse Kuvendi do t'i shqyrtojë në një paketë - debati për amendamentet kufizohet në tre ditë për çdo amendament, pavarësisht numrit të tyre.

Ai theksoi se në mënyrë që ndryshimet kushtetuese të kalojnë në nëntor, procedura duhet të fillojë në qershor ose korrik.

“Kjo është gjithçka që do të arrihet, është e mundur të zbatohet nëse arrihet një marrëveshje. As procedura, as koha, as koha nuk janë pengesë. Është përcaktuar se sa mund të zgjasë debati në lidhje me amendamentin, pra tekstin. Dhe në këtë kontekst, koha nuk ndryshon shumë. Midis seancave plenare duhet të jenë 30 ditë, nga nisma deri në draft 30 ditë. Pas përcaktimit të draftit, vijon një diskutim publik për të paktën 15 ditë, maksimumi 30 ditë. Disa llogaritje të orientuara mund të bëhen lehtësisht. Debati publik do të jetë për të gjitha çështjet për 15 deri në 30 ditë”, tha Xhaferi.