Profesori universitar Branimir Jovanoviq nga Instituti i Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare është kundër propozimit për rritjen e kufirit për pension, sepse sipas tij një propozim i tillë është i padrejtë ndaj punëtorëve dhe nuk do t'i zgjidhë problemet me të cilat ballafaqohet Fondi pensional.

– Kur bëhet fjalë për kufirin e pensionit, pyetja kryesore për mua është sa jetojnë njerëzit pas daljes në pension. Në Maqedoni mesatarisht është vetëm 10 vjet, që është ndër më të shkurtat në Evropë – mosha e daljes në pension është 63 vjeç dhe jetëgjatësia është 73. Nëse mosha e pensionit rritet në 67, njerëzit do të jetonin në pension vetëm 6 vjet. e cila ndoshta do të jetë më e shkurtra në botë. Për krahasim, në Austri njerëzit jetojnë mesatarisht 18 vjet pas daljes në pension – kufiri i daljes në pension është gjithashtu 63, por jetëgjatësia është 81. Situata është e ngjashme në vendet e tjera të BE-së. Kur jetëgjatësia në Maqedoni i afrohet 80 viteve, atëherë mund të mendojmë për ndryshime të tilla, por jo tani, thotë Jovanoviq.

Ai thekson se masa nuk do të ketë pothuajse asnjë efekt në afat të shkurtër, sepse rezultatet e rritjes së kufirit të pensionit shihen vetëm pas dhjetë vitesh. Deri atëherë, shton Jovanoviq, një pjesë e problemeve me deficitin e fondit pensional do të fillojnë të zgjidhen natyrshëm me pagesën e pensioneve nga shtylla e dytë pensionale.

- Duhet pasur parasysh gjithashtu se rritja e kufirit të pensionit mund të jetë kundërproduktive, si për punëtorët, ashtu edhe për kompanitë. Mund të përkeqësojë shëndetin e punëtorëve, të rrisë lëndimet në punë dhe madje të ulë jetëgjatësinë, e cila është ende ndër më të shkurtrat në Evropë. Përveç kësaj, ai mund të zvogëlojë produktivitetin e firmave, pasi punëtorët e moshuar nuk janë aq produktivë sa të rinjtë. Ekziston një arsye pse kufiri i pensionit ekziston në të gjitha vendet, dhe ai është mbrojtja e shëndetit të njerëzve dhe ruajtja e produktivitetit, thekson Jovanoviq.

Në vend të masave të tilla, sipas Jovanoviqit, ka masa të tjera që do të ishin më efektive në këtë moment. Ai mendon se të gjitha lirimet nga pagesa e taksave dhe kontributeve duhet të hiqen sepse krijojnë një pjesë të vrimës në Fondin PIOM dhe thotë se duhet të rritet kontributi në sigurime pensionale sepse është ndër më të ulëtat në Evropë.

- Duhet të rritet kontributi në sigurimin pensional, i cili në Maqedoni është ndër më të ulëtit në Evropë, dhe është ulur dukshëm në kohën e Gruevskit, nga 21 në 18 për qind. Në të dyja këto raste duhet pasur kujdes që rritja të mos bjerë mbi kurrizin e punëtorëve, pra të parashikohet që të mos ulet paga neto e punëtorëve për shkak të kontributeve më të larta. Së treti, mendoj se më shumë vëmendje duhet t'i kushtohet masave konstruktive, si krijimi i vendeve të reja të punës, formalizimi i punësimit informal dhe rritja e pagave. Ato masa jo vetëm që do të rrisin drejtpërdrejt të ardhurat e fondit, por edhe do të ringjallin aktivitetin ekonomik, që do të ketë efekt të dyfishtë, vlerëson Jovanoviq.

Këshilli Fiskal, në draft opinionin e dhënë për Strategjinë Fiskale 2025-2029, propozoi rritjen e kufirit të pensionit në 2026 vjet nga viti 67 dhe rritjen graduale të kontributit për sigurimet pensionale dhe invalidore. Reagime ka pasur edhe nga Sindikata e Maqedonisë, ndërsa nga Qeveria kanë theksuar se për momentin nuk po mendojnë për diçka të tillë.

Bejetti thotë se duhet të pensionohet më vonë, për SSM-në kjo është e pavlerë dhe e papranueshme