Македонскиот спорт доби шлаканица од Интернационалниот олимписки комитет (ИОК) каква што не се памети: на „обвинителна клупа“ во Лозана беа повикани владини и претставници на Македонскиот олимписки комитет (МОК). На состанокот се донесени заклучоци со препораки до нашите спортски авторитети за изготвување ново спортско законодавство што ќе биде целосно во согласност со принципите на олимпиското движење. До крајот на годинава треба да се потпише Меморандум за разбирање меѓу македонската Влада од една страна, и националните федерации и МОК од друга, врз основа на „референтен документ на ИОК“. Федерациите и МОК ќе треба да ги усогласат своите статути со оние на соодветните меѓународни асоцијации, односно со тој на ИОК.
Препораките се само барање за имплементација на Резолуција на ОН за автономија на ИОК и на спортот, подоцна прифатена и од највисоките тела на ЕУ. Иако МОК неколку години по ред бара од Агенцијата за млади и спорт (АМС) оваа резолуција да добие и конкретна форма во нашето законодавство, не наидуваше на одзив од другата страна. Директорот на АМС, Дарко Каевски, кому „не му беше јасно што треба да се менува“ во Законот, не отиде на состанокот во ИОК за да му се разјасни дека најдоцна до мај 2020 треба да се хармонизира законската регулатива во областа на спортот, а до 15 јануари да се подготви драфт-верзија на изменетиот закон, со вметнати препораки од ИОК.
„Петта симфонија“ на Томас Бах
Најважно од сè е што е избегната суспензијата на македонскиот спорт. На средбата ѝ претходеше предупредување во кое претседателот на ИОК, Томас Бах, не бираше зборови – „суспензија или повлекување на признавањето на соодветниот олимпискиот комитет“. Тоа ќе значеше ракометните сениори да си останат дома за време на ЕП, а борачот со олимписка норма, Магомедгаџи Нуров, ќе ги гледаше Игрите во Токио на ТВ.
Со заклучоците, МОК доби и заштита од ИОК по иницијативата на 26 федерации за вонредно собрание. ИОК иницијативата ја прогласи за мртвороденче и ги повика незадоволните своите барања да ги поднесат на редовно годишно Собрание на МОК. Самата формулација на иницијативата – за „уредување на односите во МОК!? (Кои односи? Меѓучовечките во самиот МОК? Односите меѓу телата на МОК? Односите со федерациите?), укажуваше на нејзината недореченост. Настрана што меѓу „бунтовниците“ немаше такви што можат да се пофалат со особени спортски резултати. Пошироката јавност воопшто не ни знае дека кај нас постојат и федерации, на пример, за бадминтон и спортско качување. Да се работеше за личности што на некој начин го задолжиле македонскиот спорт, иницијативата ќе добиеше сосема поинаков одек. Федерациите со најголем број клубови – фудбалската, ракометната, кошаркарската… останаа индиферентни кон оваа иницијатива. Претходно имаше уште еден неуспешен обид за преврат во МОК, за време на владеењето на Никола Груевски, кога регистрацијата на МОК ја спореа исти федерации што беа поддржувачи на т.н. „Тврдокорни“, чин што беше грубо мешање на политиката во спортот, недозволиво според олимписката повелба.
АМС немо ја следеше иницијативата за вонредно собрание, без да излезе со став. За познавачите чудна е таа премолчена „непринципиелна коалиција“ (синтагма препознатлива за првиот човек на МОК, Васил Тупурковски, од периодот на распадот на Југославија), затоа што дел од иницијаторите, барем „до вчера“, припаѓаа на другата политичка провениенција.
Владината агенција за време на режимот ја предводеа, главно, млади партиски кадри, кои подоцна беа унапредувани во пратеници, министри, конзули и директори на јавни претпријатија. Никогаш не се издигна (па дури и кога имавме и Министерство за спорт) во вистински сервис на спортот. Спортистите и федерациите, пак, како и самите да ја одбираа улогата на љубовница на политиката поради финансиската зависност, односно поради неспособноста сами да создадат квалитетен спортски производ што сами ќе го продадат на пазарот.
Ваучери, штрајкови, коалициски пазарења, Бадентер…
Принципот на селективност при доделувањето ваучери (нов начин на финансирање во спортот) „само за елитните“, односно за прволигашите, поттикна штрајк и бојкот кај запоставените клубови и обвинувања од гимнастичката федерација за матни работи при доделувањето. Иако се најде соломонско решение со давање ваучери и на второлигаши во „најголемите спортови“, останаа шпекулациите за коалициски пазарења при поделбата на спортскиот колач, кои не беа демантирани. Токму новиот начин на финансирање на спортот можеби е скриениот мотив за барање промени во МОК, зашто претседателот на МОК по функција, покрај владин претставник и претседателите на петте најголеми спортски федерации, ќе треба да одлучуваат за доделувањето на ваучерите. Исто така, претстои и изградба на Олимписки дом, всушност јавно приватно партнерство, вредно 50-ина милиони евра. Според проектот, покрај олимпискиот дом треба да никнат и деловни објекти.
И МОК доби налог од ИОК за промена на Статутот. Во иднина, клучниот збор во Собранието на МОК, највисокиот орган на македонскиот олимпизам, треба да го имаат делегатите што ги претставуваат националните федерации. Тоа беше едно од барањата на иницијаторите за промени, што веројатно ги задоволи нивните апетити, зашто го прифатија т.н. Патоказ од ИОК. Во Собранието на МОК можеби ќе се воведе нешто слично на Бадентеровиот принцип, по кој се одлучува во Парламентот за да се испочитува препораката од ИОК.
Државата мора одлучно да ја искористи оваа шанса за реновирање на спортот во земјава. МОК, според Законот, е највисок спортски орган во земјава, иако никогаш немал таква улога. Од формирањето нема добиено ниту денар од државата која не му ја прифати ниту понудената стратегија за спорт, изготвена од врвни стручњаци. МОК заслужува поголеми ингеренции (по примерот на Хрватска), пред сè, поради неговата досегашна декларирана независност и нефлертување со партиите на власт.
Ваква спортска легислатива досега им одговараше на партиите за да можат да манипулираат со спортот и спортистите во политички цели. Лошите навики за себепромоција на партиските кадри и приеми на медалисти во кој главна улога наместо спортистот има премиерот или директорот на АМС, треба да стане плусквамперфект. Впрочем, на тоа сме се обврзале како членка на ОН и земја кандидат за членство во ЕУ.
