Суданската војска објави договор за враќање на Абдала Хамдок на функцијата премиер, нешто помалку од еден месец откако ја распушти неговата влада со државен удар.

Договорот се соочува со противење од демонстрантите кои претходно го гледаа Хамдок како симбол на отпорот кон воената власт, а неговиот потпис на договорот го сметаат за предавство, пишува Ројтерс.

Ослободен уапсениот судански премиер Хамдок

Каков е договорот?

Во договорот кој вчера беше потпишан се вели дека Хамдок ќе ја предводи владата на технократите за време на политичката транзиција што се очекува да трае до 2023 година и дека сите политички затвореници треба да бидат ослободени.

Тој треба да се заснова на претходен договор склучен меѓу воените и цивилните политички сили во пресрет на соборувањето на Омар ал-Башир во 2019 година, според кој тие се согласија да ја делат власта до изборите – иако тоа партнерство беше запрено со пучот.

Тој предвидува истрага за жртвите за време на неодамнешните протести и завршување на мировниот процес потпишан од некои судански бунтовнички групи во Џуба минатата година.

Што се менува?

Војската вели дека нејзиното преземање било „корекција“ за надминување на политичките внатрешни борби и дека транзицијата кон избори сега може да продолжи.

Противниците тврдат дека договорот обезбедува правно покритие за државниот удар и ѝ дозволува на војската да ја зајакне својата позиција со замена на демократите со лојалисти на позиции на авторитет, а со тоа поткопувајќи ја транзицијата и целите на бунтот во 2019 година што го собори Башир.

Како дојде до ова?

Аранжманот за поделба на власта во Судан беше под зголемен притисок бидејќи цивилите притискаа за реформи во војската, правда за демонстрантите убиени во 2019 година и испорака на Башир и другите барани поради злосторствата во Дарфур до Меѓународниот кривичен суд.

Војската ги обвини политичките фракции за поттикнување против армијата, додека цивилните групи рекоа дека војската маневрира за да ја преземе власта. На 25 октомври го стори тоа, апсејќи ги своите најистакнати критичари и ставајќи го Хамдок во домашен притвор.

Голем дел од меѓународната заедница го осуди пучот и продемократските групи во Судан започнаа кампања на масовни собири и граѓанска непослушност. Локалните напори за посредување поддржани од Обединетите нации бараа враќање на поделбата на власта додека војската се движеше да ја зацврсти својата позиција.

Колкава е поддршката на договорот?

Хамдок, кој се спротивстави на воениот притисок за распуштање на неговата влада непосредно пред пучот, рече дека го потпишал договорот со цел да спречи понатамошно крвопролевање по репресијата во која загинаа неколку десетици демонстранти.

Војската има поддршка од некои поранешни бунтовнички фракции кои го потпишаа мировниот договор Џуба и општествените лидери истакнати под Башир. Обединетите нации, Арапската лига, Африканската унија и западните држави претпазливо го поздравија договорот.

Сепак, политичката коалиција Сили на слобода и промена (FFC) која ја делеше власта со војската, како и продемократските активисти кои водеа протести од бунтот во 2019 година, го отфрлија договорот.

Гневни поради пучот и смртта на демонстрантите, тие бараат војската да ја напушти политиката и да одговара пред судовите, зголемувајќи ја можноста за продолжување на демонстрациите.

Зошто е ова важно?

Судбината на договорот ќе ја одреди рамнотежата на силите во Судан, земја со 46 милиони жители во која народното востание создаде излез од децениската автократија, внатрешниот конфликт и економска изолација под Башир.

Владата на Хамдок обезбеди договор за олеснување на над 56 милијарди американски долари надворешен долг – чекор што беше доведен во сомнеж од државниот удар. Во земјата беа спроведени болни економски реформи за кои Хамдок смета дека почнуваат да ја подобруваат веќе широко распространетата сиромаштија.

Исто така, се согласи да преземе чекори за да ги следи другите арапски држави во нормализирањето на врските со Израел.

Курсот на Судан ќе има влијание врз нестабилниот регион кој се граничи со Сахел, Црвеното Море и Рогот на Африка каде меѓународните сили се борат за влијание. Конфликтот во регионот Тиграј во Етиопија пред една година испрати десетици илјади бегалци во Судан и ги обнови тензиите околу земјоделските површини на спорната граница на соседите.