Пред 28 години, по тримесечни борби е завршена битката за градот Вуковар, една од најстрашните епизоди од војната која ја уништи Југославија. Влезот на единиците на Југословенската народна армија (ЈНА) е завршена со битка во која загинаa повеќе илјади луѓе. Фоторепортерот Милош Цветковиќ, кој тогаш работел во медиумот „Борба“, бил сведок на тие борби, а ова се неговите сеќавања кои ги објави српски „Блиц“.

„Ние го ослободувавме, тие го бранеа. Ниту ден-денес немам одговор на прашањето – кој од кого го бранеше Вуковар?“, се потсетува Цветковиќ, чии фотографии биле објавувани од страна на „Ројтерс“ во светските медиуми.

– Секој ден беше ист. Наутро доручек, потоа од хотелот „Слобода“ во автомобил и кон Источна Славонија. Повеќе воени контроли до фронтот и назад. И така со денови, одење и враќање, развивање на филмови и фотографии и нивно праќање до редакцијата – се потсеќа фотографот.

Цветковиќ во местото Оџаци, каде што бил сместен, открил една кафеана, каде го наоѓал својот мир по напорните денови поминати на фронтот и вознемирувачките слики од војната.

– Една вечер во кафеаната – надреална сцена. Во еден момент помислив дека можеби си замислувам од вињакот, но не беше така. Украинка, стриптизерка, започнува да танцува. Главни гости се војници и полицајци, па настанува општо воодушевување. Фотографирав и фотографирав и така „се роди“ една од моите најдобри фотографии – вели за „Блиц“ воениот фотограф.

Милош Цветковиќ се сеќава и на ноќта кога армијата тропнала на неговата врата при масовните мобилизации на населението.

– Една ноќ, само што помина полноќ, се огласни ѕвончето на вратата. Отварам и добивам покана за мобилизација. Се познавам со човекот кој ја носи поканата, и тој самиот знае дека на фронтот работам како фоторепортер. Извини, морам, вели тој. Утрото, со поканата право во Домот на ЈНА. Мајка ми, сестрите и жените, вознемирени плачат, загрижени за своите најблиски. Доаѓа мојот ред. Знаат што работам. „Цвеле извини, грешка“ велат, ги каниме сите по ред. А јас си мислам – кого успеат да го фатат – се сеќава Цветковиќ.

Во склад со професионалните обврски, тој се вратил во Вуковар. Помни дека дворот на болницата бил полна со кревети во кои имало мртви тела.

– На палците на нозете имаа етикети со нивни податоци. Како на филм. Преку улицата во друг двор уште десетина мртви тела. Преку нив паднати есенски лисја. Сцените се надреални. Есента е убава, поради боите, но во есента сѐ се гаси – отриква Цветковиќ дел од ужасите кои се случувале во пограничниот град.

„Одам вуковарските улици. Собираат лешеви и ги носат некаде. Наидувам на ослободител кои седи на сандуци за муниција и како да се прашува што сум ослободил и од кого? Уморен, неизбричен, тажен, стар, со “празни очи”.“

– Денес, 28 години подоцна, сигурен сум дека Мирослав Крлежа бил во право кога рекол: Србите и Хрватите се исто парче на кравји измет кој тркалото на запрежната кола на историјата го пресекло на половина“.