Дејтонскиот мировен договор, кој требаше да послужи како „лепак„ што ќе ја спои распарчената поранешна ју република , можеби е пред својот крај, се предупредува во написот објавен во политичкиот магазин Политико.

Се посочува дека Европската унија ги урнала надежите за приклучување на целиот регион, а со тоа и на Босна и Херцеговина и дека САД ја презеле улогата на ублажување на кризата во самата Европа, што дополнително го нарушува угледот на ЕУ. Неопходно е да се реши кризата со справување со нејзините причинители, а не со нејзините симптоми, се наведува во анализата на политичката ситуација во БиХ.

Земјата повторно се најде во политичка криза – преговорите за членство во ЕУ се во застој и лидерот на БиХ. Србинот Милорад Додик се заканува со повлекување од државните институции, вклучително и здружената армија, де факто отцепување од државата, истакнува авторот и додава:

„Но, овој пат, би можеле да го погледнеме крајот на Дејтонскиот договор, игнорирајќи ја основната причина.

Тој потсетува дека во неодамнешниот извештај до Советот за безбедност на ОН, високиот претставник заклучил дека БиХ се соочува со „најголемата егзистенцијална закана во повоениот период“ и повика на продолжување на мандатот на малубројната воена формација на ЕУ, што и беше одобрено

„Сепак, важно е да не се занемарат заканите на Додик како директен одговор на одлуката на поранешниот висок претставник Валентин Инцко да наметне закон со кој се казнува негирањето на геноцидот во Сребреница со до пет години затвор“, се вели во соопштението.

Меѓународните судови го категоризираат масакрот извшрен во јули 1995 година како геноцид и дека никој „не може или не треба да ја намали тежината на ова злосторство“.

Инцко кажа две интересни работи откако ја донесе одлуката, продолжува авторот.

„Прво рече дека знае какви ќе бидат последиците од неговата одлука, односно како ќе реагира Додик. И второ, тој додаде дека неговата одлука да го прогласи негирањето на геноцидот за кривично дело едноставно ја усогласува БиХ со европските норми.

Што се однесува до првиот пасус, Инцко вели дека според него, вреди да се предизвика најголемиот конфликт во БиХ по војната за да се донесе овој закон, со кој јас како некој што бил сведок на бруталната војна во БиХ и како учесник во За разговорите што доведоа до Дејтонскиот договор тешко можам да се согласам. Кога станува збор за втората позиција, усогласувањето со нормите на ЕУ има смисла доколку земјата неминовно ќе стане членка на ЕУ, освен што нема“.

Овогодинешниот самит ЕУ-Западен Балкан во Брдо кај Крањ ги прекина надежите дека земјите од регионот наскоро ќе влезат во Унијата, а ЕУ „ја заслади горчливата таблета со малку охрабрувачки изјави и дарежлив економски и инвестициски план од девет милијарди евра“.

„За БиХ, изгледите за членство во ЕУ ветуваше дека ќе ги намали етничките тензии, но тие продолжија и по потпишувањето на Дејтонскиот договор. Во таа смисла, Дејтон значеше голем успех – го зачува мирот, достигнување за кое многумина мислеа дека е невозможно. Дополнително, земјата успеа да го потврди идентитетот на БиХ, со кој се гордеат повеќето негови граѓани “, смета авторот.

„Сепак, реалистите отсекогаш знаеле дека Дејтон е добар начин да се стави крај на војната, но лош начин да се изгради држава. Има многу причини зошто ова не успеа, но важно е што Дејтон, за разлика од претходните мировни договори кои предлагаа мултиетничка кантонална структура, всушност обезбеди поделба на Босна и Херцеговина на два етнички блока со висок степен на автономија во децентрализирана заедничка држава. “ и потсетува како поранешните високи претставници, особено покојниот Педи Ешдаун, со години се обидуваат да го ревидираат Дејтон за да изградат посилен центар, но босанските Срби се спротивставија , велејќи дека тоа не е нешто што тие го потпишале.

„Така, имаше и продолжува да има траен конфликт меѓу аспирациите за централизација на високиот претставник и инсистирањето на босанските Срби за децентрализација“, се заклучува во текстот.

Авторот смета дека ЕУ не може „да ги наметнува европските норми на начин преку неизбран гувернер, ако тие европски норми не водат никаде“.

„За разлика од тоа, американскиот претседател Џо Бајден ги гледа БиХ и Косово како незавршена работа и веќе сигнализираше дека САД се подготвени да се вклучат во решавањето на овие долготрајни кризи. Тој има исклучително искусен тим од балкански експерти во Стејт департментот и веќе испрати еден од нив, паметниот и корисен Гејб Ескобар, во Босна да го изгасне пожарот, брзо преземајќи го водството од слабите раце на Европејците“, додаде тој, според кого САД имаат улогата да ја ублажат кризата во самата Европа.

Тој смета дека оваа ситуација е многу штетна за престижот и авторитетот на ЕУ и дека САД не се единствената глобална сила која ќе зачекори во овој вакуум.

„Ако ЕУ се грижи за мирот и стабилноста во БиХ онолку колку што вели дека треба, треба да престане да се бори со симптомите на проблемот и да ја реши причината, давајќи им на БиХ и на другите земји во регионот јасен патоказ кој ќе ги награди тешките одлуки со давање членство“, се вели во заклучокот.