Иван Христов е училиштен психолог и гешталт психотерапевт под супервизија. Има долгогодишно искуство во работа со деца од училишна и предучилишна возраст. Има работено на домашни и странски проекти од областа на образованието и раниот детски развој. Исто така, тој е и обучувач од областа на психологијата и психолошката поддршка. Христов верува дека преку свесност, одговорност и поддршка можеме да го менуваме нашето однесување и да имаме поисполнето секојдневие.

– Штом децата ќе почнат да учат да зборуваат, можете да ги научите на имињата на деловите од нивното тело, а кога ќе почнат да бидат околу други деца, можете да ги научите да ги почитуваат другите луѓе и да зборуваат за нивните чувства. Здравите контакти во детството ја поставуваат основата за здрава сексуалност и врски со луѓето подоцна во животот.

Важно е разговорот да биде соодветен на возраста?

– Се работи за тоа кои детали ги вклучувате. На пример, ако 5-годишно дете праша: „Што е раѓање? можете да одговорите: „Кога бебето ќе излезе од телото на мајката“. Ако 10-годишно дете го постави истото прашање, вашиот одговор може да има повеќе детали и може да започне со: „По 9 месеци растење во матката на мајката, бебето излегува низ нејзината вагина“.

Не грижете се ако вашето дете е во основно или средно училиште и сè уште не сте почнале да разговарате со него за овие работи. Никогаш не е доцна, и има многу начини да го започнете разговорот. Само не обидувајте се да кажете сè одеднаш – тоа може да ги препрали. Подобро е да имате кратки разговори. Најважно е да му дадете до знаење на вашето дете дека може да ви поставува прашања или да дојде кај вас за поддршка без страв од срам или осудување. Колку порано вашиот однос ќе се основа на доверба, а не на срам толку е поверојатно дека во идинина ќе имате поискрен однос базиран на поддршка.

Разговор со психологот Иван Христов: Како да препознаете дали вашето дете е жртва на врсничко насилство?

Како да започенете разговори за сексот и љубовните всрски со вашите деца?

– Разговорот со вашето дете за сексот, врските и неговото здравје е доживотен разговор. Кратките разговори, наместо значајниот и непријатен „разговор“ го намалува притисокот за вас и му помага на вашето дете да ги процесира вашите вредности и информации со текот на времето. Водење редовни разговори, исто така, испраќа порака дека овие теми се доволно важни за да продолжат да се отвораат и дека се нормален дел од животот. Ваквиот однос се пренесува понатаму во животот и за останати теми.

Секојдневниот живот дава многу можности за разговор за сексуалноста и врските. Еве неколку вообичаени моменти поради кои може да се започне разговорот:

– Кога вие, членка на семејството, пријателка или соседка ќе каже дека е бремена
– Кога пубертетот, запознавањето, ЛГБТИ+ прашањата, љубовта или сексот се појавуваат на ТВ-шоу, во филм или во песна
– Кога родовите стереотипи се гледаат во реклами, игри, ТВ, книги, филмови итн.
– Кога гледате нереални портрети или многу сексуализирани тела (т.е. фотошопирани познати личности или модели)
– Реклами за влошки и тампони или кондоми
– Вести или реклами кои зборуваат за секс

Бидете отворени и слушајте ги нивните одговори. Пополнете ги празнините во знаењето и исправете ги дезинформациите кога ќе ги слушнете. Ако се засрамат кога ќе покренете некоја од овие теми, уверете ги дека е во ред да се срамат поради овие работи – но немаат од што да се срамат. Споделете со нив како вие сте се учествувале кога сте учеле за овие теми и од кого сте учеле. Дајте им до знаење дека секогаш можат да дојдат кај вас за да разговараат, да добијат совет, да најдат добри информации или да добијат пристап до здравствена заштита.

Разговор со психологот Иван Христов: Зошто е важно да има сексуално образование во училиштата и да се зборува за менструацијата

Како да одговорите на прашањата на вашите деца за сексот и врските?

– Кога вашето дете ќе дојде кај вас со прашање за сексот и врските, одвојте малку време и ценете го тоа што сте го направиле за да ве доведете до оваа точка. Ако се чувствува удобно да ви ги поставуви овие прашања, тоа значи дека вашето дете ви верува и ве почитува.

Еве неколку совети за одговор на тие прашања:

– Не избрзувајте со заклучоци за тоа зошто прашуваат. Можете да кажете: „Може ли да ми кажеш што веќе знаеш за тоа? или „Што си слушнал/а за тоа?“
– Одржувајте ги вашите одговори кратки и едноставни и објаснете ги новите зборови што вашето дете можеби не ги слушнало претходно.
– Откако ќе дадете одговор, оставете го разговорот отворен. Можете да кажете: „Кои други прашања за ова ги имаш?“ или „Што се случи што те натера да ме прашаш за овие работи?“
– Проверете колку разбираат. Откако ќе одговорите на прашање, можете да прашате: „Дали ова одговори на твоето прашање? или „Што мислиш за тоа?“
– Ако не знаете одговор на нешто, можете да го побарате заедно. Можете да кажете: „Мило ми е што го постави тоа прашање. Не сум сигурна/ен како да објаснам кој е одгоророт. Ајде да видиме!“

Запомнете, во ред е ако се чувствувате малку непријатно или ако вие или вашето дете се засрамите. Обидете се да го надминете вашиот срам. Срамот сепак е научена социјална емоција која е тесно поврзана со овие теми. Разговорот ќе вреди и за двајцата. Плус, колку почесто одговарате на тешки прашања, толку е полесно.