По долги преговори и во услови на глобална пандемија, европските лидери се согласија за плановите за расходите за следните седум години – за првпат во историјата на Унијата државите членки ќе земат заеднички заем од финансиските пазари

Повеќегодишната финансиска рамка (2021-2027) ќе биде 1.074 милијарди евра и ќе биде придружена со фонд за обновување на Европската унија од коронавирусот во висина од 750 милијарди евра.

Обнова од кризата

Најголемиот дел од фондот за обнова од новиот коронавирус  – грантови од 312,5 милијарди евра и заеми од 360 милијарди евра – ќе бидат потрошени преку новиот Механизам за обнова (Recovery and Resilience Facility – RRF). Тие ќе им помогнат на земјите во нивните економии низ кризата. Грантовите се поврзани со националните планови за обнова, што значи дека тие се поврзани со економски реформи: земјите ќе примаат средства врз основа на нивниот напредок кон одредени цели. Под притисок за спас на еврото, лидерите ја напуштија идејата за Инструмент за поддршка на солвентност од 26 милијарди евра за да им помогне на компаниите при опасност од банкрот.

Земјоделство

Буџетот на Заедничката политика за земјоделство е 336,4 милијарди евра, што вклучува 258,6 милијарди евра за првиот столб (од кои главно директни плаќања кон земјоделците) и 77,9 милијарди евра за политика за рурален развој. Ова е намалување за 46 милијарди евра од буџетот за 2014-2020 година. Новиот договор вклучува и грантови од 7,5 милијарди евра од Фондот за рурална реконструкција, што треба да им помогне на земјоделците да ги исполнат климатските амбиции на Заедницата. Таа бројка беше намалена на половина за време на последната фаза од преговорите, но можеби како подарок за ублажување на ударот, европските лидери се согласија да издвојат до 5,4 милијарди евра како подарок за 15 земји од буџетот за развој на земјоделството. Најголем удел ќе добие Франција, додека Германија, Италија и Шпанија.

Кохезија

Фондот за кохезија, кој има за цел да им помогне на посиромашните региони во Европа и во одреден момент да го изедначат животниот стандард, е во вредност од 330 милијарди евра. Уште 47,5 милијарди евра, исто така, се додадени во рамките на новата програма ReactEU, која е дел од механизмот за обновување. Во текот на последните две години, државите од јужна и југоисточна Европа се бореа напорно за да ја зголемат кохезијата, утврдена во првичниот предлог на Европската комисија, што е 330,6 милијарди евра, што претставува намалување од 10 отсто од сегашната повеќегодишна финансиска рамка.

Клима

Лидерите се согласија дека 30 отсто од целиот буџетски пакет да биде за постигнување климатски цели, што е победа за активисти за животна средина. Тие, исто така, се согласија да формираат нов Фонд за преодни правила (Just Transition Fund), кој ќе помогне во силно загадените региони да ги финансираат промените кон почистите индустрии. Но, од финалниот договор ќе добие вкупно 17,5 милијарди евра, откако предложениот додаток од фондот за наплата беше значително намален.

Здравство

Новата здравствена програма ќе добие 1,7 милијарди евра. Ова е предлог на Комисијата пред здравствената криза, но тоа е мал пад во споредба со финансирањето за земјоделството и регионалниот развој. На крајот од разговорите, лидерите на ЕУ ги отфрлија плановите за додавање на осум илјади милијарди евра за здравство од Фондот за реконструкција на ЕУ. RescEU, посебна програма за набавка на медицинска опрема и материјали, ќе добие вкупно три милијарди евра.

Истражување и иновации

Програмата „Хоризонт Европа” ќе добие 80,9 милијарди евра. Ова е 16,2 милијарди евра повеќе од претходниот буџетски период. Но, секторот претрпе голема загуба за време на преговорите, откако Комисијата излезе со голем предлог, како дел од нејзините напори за промена на буџетските приоритети од традиционалните програми.

Дигитализација

Програмата „Дигитална Европа” за финансирање на суперкомпјутери, вештачка интелигенција и компјутерска безбедност ќе добие 6,8 милијарди евра, што претставува големо зголемување од 183 милиони евра за дигитализација во тековниот фискален период. Но, тоа не е доволно за европската технологија во индустријата, која последниве недели вршеше притисок за поголем буџет за да се натпреварува со Кина и САД. Комисијата првично предложи 8,2 илјади милијарди евра.

Инфраструктура

Транспортната инфраструктура ќе биде финансирана со 11,4 милијарди евра (плус 10 милијарди евра од регионални фондови), вклучително и 1,4 милијарди евра за железнички сообраќај, што е помалку од последниот буџетски период.Имено, 5,2 милијарди ќе одат во енергетската инфраструктура, 1,8 милијарди на дигиталната инфраструктура и 13,2 милијарди до вселенската програма на ЕУ – сите со мало зголемување од претходниот седумгодишен буџет.

Развој и миграција

Инструментот за соседство, развојна соработка и меѓународна соработка ќе добие 70,8 милијарди евра од буџетот на ЕУ. Во овој буџетски период блокот потроши 71,8 милијарди евра за соседски и развојни програми. Новиот буџет предвидува повеќе средства за програми за миграција и гранично управување, но помалку отколку што побара Комисијата. Договорот вклучува 22,7 милијарди евра, а Комисијата побара 30,8 милијарди евра.

Даноци на пластика, дигитални компании и емисии на јаглерод

Плановите предвидуваат нови приходи во европскиот буџет, но специфично е само едно: од 1 јануари да се наметне данок на пластичен отпад што не може да се рециклира. Предлозите за даноци на дигиталните компании и емисијата на јаглерод треба да бидат доставени во почетокот на 2021 година, со цел нивно влегување во сила до 2023 година, како и дополнителни идни предлози за колективни приходи од Шемата за тргување со емисии на штетни гасови во буџетот на ЕУ. Лидерите ветија дека ќе работат на развој на други даноци, вклучително и данок на финансиски трансакции.

Владеење на правото

Ќе се воведе режим за заштита на буџетот и на Следната генерација ЕУ, се вели во документот и можно е да се донесат санкции со квалификувано мнозинство во Советот на ЕУ. Европскиот совет ќе расправа, доколку е потребно, доколку се појави таков случај.

Отстапки и подароци

Конечниот договор вклучува годишни отстапки поврзани со придонесите во буџетот. Пет земји добиваат вакви отстапки: Германија (3,667 милијарди евра годишно), Холандија (1,921 милијарди евра годишно), Шведска (1,069 милијарди евра годишно), Австрија (565 милиони евра годишно) и Данска (377 милиони евра годишно). Исто така, вклучува голем број подароци за разни земји, вклучувајќи 200 милиони евра за Бугарија и Белгија и 1,6 милијарди евра за Чешката Република.

Брегзит

Буџетот вклучува пет милијарди евра за специјална „резерва за прилагодување” по брегзит. Тој ќе биде за државите и индустриите што се најтешко погодени. Премиерот на Ирска, Мајкл Мартин, е особено задоволен од ова.