Христина Просковска, убава – преубава и згора на тоа образована, и умница, е жена која живее со мултиплекс склероза цели 16 години. Болеста ѝ била дијагностицирана на 30-годишна возраст, а сега Христина има 45 години. Мајка е на две деца и егзистира со инвалидска пензија.

На почетокот била во шокантна состојба сè додека не ја процесуирала, како што вели, целата новосоздадена состојба. Се борела грчевито, најпрво со самата себе, практикувала јога, спиритуални вежби и медитации, посетувала психолози, а потоа ги практикувала сите можни третмани со конвенционална и алтернативна медицина.

– После 16 години мојот живот не е лесен, но е ставен во контрола и имам направено нов формат за поинтересен живот. Во светот со мултиплекс склероза  боледуваат преку 2,3 милиони жители, додека во Македонија нема точен регистар и се водиме според регистрирани и дијагностицирани на Државната клиника за неврологија – ја започнува својата животна приказна Христина.

Христина Просковска е од оние жени борци кои не мислат само на себе, туку и на другите. Активна е со нејзиното Здружение на граѓани „Мобилност“, кое само на ниво на Скопје брои околу 230 членови со мултиплекс склероза.

– Помагалата како бастун, патерици, одалки и количка се само помагала кои ја надополнуваат онаа физичка немоќ. Кога на нив ќе гледаме вака, како на најобична протеза за заби или очила со диоптер, тогаш стереотипот е победен. Животот во количка воопшто не е лесен и бара максимален ангажман на лицето, би рекла, еднакво колку што им треба на пет физички здрави луѓе. Животот во количка не е толку тежок во развиените земји каде што не постојат предрасуди со кои се соочува лицето, односно се регулирани – раскажува Христина.

Како гледавте на секојдневните работи во градот, вклучувајќи ја и инфраструктурата, пред заболувањето, а како гледате денес?

– Кога бев физички здрава нештата со кои се судрувам сега тогаш не ги ни забележував. Отпосле дознав дека препреката скала, фуга, камче, банкина, калдрма, височинка и слично, се за лицето со физичка попреченост толку големи колку што е за физички здравиот човек да се искачи на Солунска Глава. Затоа треба да се работи на пристапноста, взаемно, ние како инвалиди и другите како морални спроведувачи на основните човекови права.

Велите дека во Македонија живеат „најрокерски“ лица со телесен хендикеп, може ли да ни објасните што значи тоа?

– Ние живееме рокерски, а понекогаш и во хипи стил. Не сме учени на галење и достапност со копче. Кај нас е тоа невозможно бидејќи нивото на позитивниот врв на животот на лицата со попреченост во нашето општество, за жал, е многу далеку. Затоа сме учени да се бориме со невозможното, неправилното и потешкото, или метафорично кажано, живот со дисторзија, кожна јакна и не е важно дали имаш душек или даска за легнување.

Може ли лице со телесен хендикеп кај нас, самостојно да функционира? Што треба државата да направи на ова прашање?

– На пример, лице кое живее во Шведска, каде што сите сегменти на пристапност и достапност му се на тацна и животот како лице со попреченост се одвива на најдостоинствен начин како што би требало да биде според нормите за човекови права во светот, да го преселиш во Македонија, би потонал во немоќ! Во превод, животот не ни е воопшто лесен и мора да се бориме, можеби уште многу години, за да се изградат нештата.

Не би било фер да не споменеме дека во последнава деценија нашиот глас за будење на јавната свест е вклучен на најсилно, па затоа многу нешта се создадени – новите градби, институции, зданија, медикаменти, психолошки терапии, социолошки активности, културно-забавни и интерактивни состаноци… Се надеваме на подобра иднина и таа ќе се создаде само со добра и упорна организација и со делување на сите нас, заедно, во општеството.

И покрај потпишувањето на Конвенцијата за правата на лицата со попреченост, може ли да се живее достоинствено во нашата земја, дали ви е обезбедено целосно уживање на човековите права?

– Конвенцијата е совршена и во неа е предвидено сè она што ги гарантира нашите права и обврски. Спорно е тоа што ние немаме техничка можност како општество да одговориме на сите нејзини точки, а воедно не можеме да си ги спроведеме и поддржиме и обврските од истите причини, иако ние ја потпишавме истата Конвенција уште во 2008 година, која впрочем беше и една од точките што се бараше од нашата земја како претендент за влезот во Европската Унија. Владините здруженија велат дека можеме да си ги бараме правата, кои не ни се спроведуваат, и во судот во Стразбур, па да ги добиеме, но патот е многу трновит и долг, па речиси никој не се обидува.

Како активистка во граѓанското здружение „Мобилност“, со какви предизвици се соочувате?

– Најголем предизвик како активистка и претседател на огранокот на МС ни претставува масовност во учество за која било активност. Тука ќе потенцирам една критика кон нас, во полза за поддршката од институциите: Ние сме тешко излезни за групирање и организирање на некои настани на кои треба да се биде  упорен и истраен во барањата. Би ги пофалила институциите што во голем процент нè сослушуваат и нè уважуваат и често говорат: „Ние од вас слушаме што ви треба.“

Затоа, најголем предизвик ни претставува како да ги извадиме членовите во поголем број од нивната „коцка“.

Што треба да се направи за да се подигне јавната свест?

– Треба да сме видени, чуени, почувствувани, присутни насекаде – и на улиците, и во продавниците, во училиштата, на факултетите, во фирмите и во театрите – треба да бидеме медиумски покриени и интегрирани во општеството, треба да зборуваме на оваа тема почнувајќи од најмладите до највозрасните.