Во 19 век, најпопуларниот танц во салоните на царска Русија беше квадрилот. Она што го разликува од, на пример, валцерот, е тоа што во неколку такта има ненадејна промена на партнерите. Последниве денови, истите движења се случија во редовите на помалиот партнер на владејачката коалиција Обединети патриоти и Волја, кои неформално учествуваат во мнозинството на ГЕРБ во парламентот.

На помалку од два месеци пред парламентарните избори на 4 април, започна реорганизацијата во националистичките редови во Бугарија. ВМРО го раскина шестгодишното партнерство со Националниот фронт за спас на Бугарија (НФСБ) и излезе од коалицијата Обединети патриоти, со која копретседаваше со ГЕРБ во последните четири години. Притиснати до ѕидот од „изненадувањето“, според зборовите на лидерот на НФСБ, Валери Симеонов, одлуката на неговиот коалиционен партнер, неговата партија се испаничи и изборно се обедини со формацијата на бизнисменот од Варна, Веселин Марешки, а унијата ќе се вика Патриотска коалиција – Волја и НФСБ.

Возбудата во овој блок е секогаш гласна како ромска свадба, но сега тие имаат и малку поголема улога. ВМРО и НФСБ се јасни коалициски партнери на ГЕРБ и од нивното прегрупирање во голема мера зависи дали ќе можат да влезат во следниот парламент и дали Борисов ќе може да смета на нивните гласови за составување на идната, четврта влада. Фактот дека секоја од националистичките партии во моментов има критично ниска поддршка во јавноста значи дека нивната потреба за внимание веројатно ќе доведе до вревливи скандали за време на кампањата.

Кој е во битка за националистичкиот глас?

Настаните од минатата недела значат дека националистичките формации ќе се борат на три патеки за влез во следниот парламент – ВМРО, коалицијата на НФСБ и Волја и Атака, која сè уште не објави како ќе излезе на изборите. На претходните избори, кога партиите на Каракачанов, Симеонов и Сидеров се обединија под името Обединети патриоти, добија околу 320.000 гласови. Варненската партија на Марешки, која започна како личен политички проект на бизнисменот, а подоцна се обиде да се вклопи во националистичката секција во парламентот, самостојно освои нешто повеќе од 145.000 гласови. За разлика од тогаш, сепак, сега се чини дека врвот на поддршката за партиите во овој политички простор помина, бидејќи според анкетите на јавното мислење кои досега го мереа рејтингот на Обединетите патриоти, нивниот влез во следниот парламент изгледа доста проблематичен. Во оваа фаза, вкупниот резултат на ВМРО и НФСБ е околу 4%, што е долниот праг за влез во парламентот, а социолозите не им дадоа голема шанса тој праг да го прескокнат.

Слична е сликата со формацијата на Марешки, чија јавна поддршка се мери помеѓу 1-2%, а „бракот од интерес“ на бизнисменот од Варна со НФСБ тешко дека ќе го покачи овој резултат. Покрај тоа, се очекува дел од националистичкото гласачко тело да биде пренасочено кон новата партија на Слави Трифонов Постои таков народ, што дополнително ја влошува ситуацијата за овие формации. Постои уште една партија на ова поле – Преродба (Вазраждане) на Костадин Костадинов, кој исто така се бори за овие гласови и освои 1% од нив на претходните избори, но во оваа фаза не е јасно дали ќе може да учествува во гласањето, бидејќи против неа се води спор пред судот за нејзино бришење.

Ризиците за националистите и за ГЕРБ

Расцепкувањето на националистичкиот глас и неговиот одлив кон други формации создава ризик во две насоки. Едно е дека поради битката меѓу нив за гласови, можно е никој од нив да не влезе во следниот парламент. Другата е поврзана со ГЕРБ, чии партнери во власта досега беа дел од овие формации. ВМРО, НФСБ и Атака официјално учествуваа на власт со партијата на Борисов, а Волја на Марешки беше дел од „тивкиот фронт“ на владејачката коалиција – ја поддржуваше ГЕРБ во парламентот кога беше неопходно. Од оваа гледна точка, ако ВМРО или новиот сојуз на Симеонов и Марешки не го поминат прагот од 4% за влез во Националното собрание, ова ќе ја направи задачата на ГЕРБ за составување владина коалиција многу потешка доколку партијата на Борисов повторно победи на изборите.

Прво, затоа што без националистичките формации, ГЕРБ останува без вистински партнери во парламентот, а двете вонпарламентарни здруженија – „Демократска Бугарија“ и „Стани! Излези!“ (Маја Манолова), за која истражувачите велат дека ќе влезе во следниот парламент – категорично исклучува секаков вид партнерство со партијата на Борисов. Истото го наведува и Постои таков народ (Слави Трифонов), чија улога во новото Национално собрание може да биде клучна за формирање на мнозинството.

Досега ГЕРБ се потпираше на поддршката и на Движењето за права и слободи (ДПС) на Ахмед Доган, но тоа не можеше да се објави затоа што Борисов категорично одбива да влезе во официјална политичка коалиција со Доган. Токму од овие причини, опцијата за партијата да се појави на гласањето во широка коалиција, во која би била вклучена и ВМРО, била интензивно дискутирана во редовите на ГЕРБ. Идејата беше гласовите на ВМРО, кои според истражувачите се проценуваат помеѓу 70.000 и 100.000, партијата на Борисов да го зголеми водството пред БСП и да се обиде да формира малцинска влада, потпирајќи се на поддршката од ДПС и на отцепените идни пратеници на новата формација на Слави Трифонов, кои ГЕРБ треба да го привлече на своја страна.

Во секој случај, ваквата опција беше отфрлена од различни причини. Според лидерот на ВМРО, Красимир Каракачанов, прашањето никогаш сериозно не било дискутирано. ГЕРБ, од друга страна, цитира внатрешна анкета, според која заедничкото учество со ВМРО ќе додаде гласови, но истовремено ќе ги одбие гласачите за партијата на Борисов. Покрај тоа, имаше незадоволство кај некои од локалните структури на ГЕРБ заради фактот што треба да има претставници на нивните сегашни коалициски партнери во списоците за „добитни“ пратенички места.

Другата опција што била разгледувана, да се оди со двете партии од Обединетите патриоти – ВМРО и НФСБ, не се случи да се обединат со Вил за парламентарното гласање, што значително ќе ги зголемеше шансите трите формации да влезат во следниот парламент.

Остриот свиок на ВМРО

ВМРО најверојатно ги пресмета добрите и лошите страни на опцијата за заедничко учество со ГЕРБ на изборите, како и ризиците што ги носи одлуката за независен настап. Влегувањето во предизборна коалиција со партијата на Борисов ќе го гарантираше добитното место на лидерот Красимир Каракачанов и на уште неколку други членови на партијата во следниот парламент, но тие ќе беа „под капа“ на ГЕРБ. Оваа зависност претставува опасност од маргинализирање на ВМРО, како што веќе се случи со Унијата на демократските сили (УДФ).

И за овие избори, според извори на ГЕРБ, ќе има околу 4-5 места во списоците за други партии – две „добитни“, а останатите се во прашање. Од оваа гледна точка, одбивањето на предизборната коалиција на ВМРО со ГЕРБ изгледа логично. А, како аргумент за раскинување на бракот со НФСБ, партијата на Каракачанов ги посочува своите резултати од европските избори: освоија две места за европратеници, со добиени околу 144.000 гласови, наспроти 22.000 за НФСБ. На ова кога ќе се додаде и непредвидливото политичко однесување на Валери Симеонов, што доведе до неколку сериозни скандали, раскинувањето на бракот со НФСБ за ВМРО делува логично.

Со својата одлука самостојно да учествува на изборите, ВМРО има две цели. Една од нив е дека ако партијата постигне најдобар резултат на овие избори во споредба со другите националистички формации, тоа ќе ѝ даде на ВМРО причина да се декларира како единствен лидер во оваа сфера. А многу е веројатно дека, преземајќи го ризикот за независен настап на ВМРО, Каракачанов предвидува и дека животот на следното Национално собрание може да биде краток, што ќе му овозможи да ги обедини националистичките гласови под покровителство на ВМРО за можно предвремено распуштање на парламентот. Меѓутоа, ако ВМРО успее да влезе во парламентот, партијата најверојатно може да се приклучи на следното владејачко мнозинство, без оглед дали тоа ќе го составува ГЕРБ или БСП.

Преземено од „Капитал“ од Софија