Mинаа 68 години од смртта на Јосиф Висарионович Џугашвили Сталин, поранешен лидер на СССР, кој во исто време беше обожуван, омразен и одговорен за смртта на над 20 милиони луѓе. За време на неговото владеење, Советскиот Сојуз се разви од заостаната земјоделска земја во светска сила, а веста за неговата смрт на 5 март во 1953 година ја пресретна младиот радио-везист Џони Кеш.

Тој е познат кантри музичар кој во наредните години од животоот ќе продаде 90 милиони копии на плочи ширум светот. Џони Кеш тогаш беше везист на мобилната бригада во базата во Западна Германија и беше прв Американец кој дозна дека Сталин починал.

– Прв ја слушнав веста дека Сталин починал. Го лоцирав сигналот кога советски авион-бомбардер го изврши својот прв лет од Москва до Смоленск. Сите знаевме што треба да слушаме, но јас бев оној што го слушна тоа, напиша Кеш во својата автобиографија.

5 март 1953 година

На тој ден, народите на СССР останаа во шок. На 5 март во 1953 година беше објавено дека Јосиф Сталин починал. Милиони граѓани во наредните три дена му оддаваа почит на својот покоен лидер. Но, набргу по погребот, започнаа да се шират гласини дека Сталин бил навистина убиен, односно дека е предизвикана природна смрт.

Сталин починал во неговата резиденција во село во Кунчево. Тоа бил добро чуван објект и на 28 февруари, тој најпрво гледал филм со своите пријатели, па гозба и забава.

Таа вечер Сталин легнал околу четири часот наутро. Иако имаше полна куќа на телохранители, добро беше познато дека не им беше дозволено да го вознемируваат во куќата во секојдневниот живот. Иронично, се покажа дека тоа е еден од двата главни потега на параноичниот и тврдоглав лидер што на крајот му дојдоа на глава.

Утрото дојде, а Сталин не излегувал од собата, па сите помислиле дека тој сè уште не се разбудил. Можно е на почетокот да помислиле дека тој останал во кревет подолго поради пијанство од претходната ноќ. Сепак, денот поминувал, а Сталин сепак не излегувал од собата. На никого сè уште не му паднало на памет да предизвикува и да влезе. Околу 18:30 часот, конечно се запалило светлото во собата. Но, освен тоа, сè уште немало друг знак за активност од Сталин. Дури во 22 часот на 1 март, државниот врв им наредил на чуварите да влезат, при што го пронашле како лежи на килимот меѓу масата и каучот.

Официјалната верзија вели дека Сталин претрпел силен мозочен удар и во тој момент никој не бил во негова близина да му помогне. Дури и тогаш, не било крај на неговите маки. Очигледно, минале часови пред да ја разбијат атмосферата на страв и недопирливост околу телото на Сталин, пред тие да се осмелат да го кренат на каучот, на кој ги минал преостанатите денови од животот во транс, и пред конечно да се јават на лекарите.

Сите во страв дека „Коба“ ненадејно ќе се освести и ќе падне од гневот на човекот кој испрати милиони во Сибир. Суштинскиот проблем беше што Сталин го однесе своето диктаторско владеење со СССР во толку крајности што дури и неговиот најблизок круг на соработници беше целосно изгубен во време кога тој веќе не беше во состојба да води сè, да контролира сè, дури и параноично.

Другата околност што дополнително го забрзала заминувањето на Сталин од лицето на светот биле проблемите со наоѓање на најдобри лекари. Во претходните години, водачот имаше епизода на параноја поврзана со „еврејскиот медицински заговор“. Така тој уништи многу врвни советски медицински лица на сите начини на кои тоа го правеше до тогаш со политички непослушните маси.

Историчарот Сергеј Девјатов вели дека тие организирале импровизиран, но сепак добар медицински центар за давање прва помош во куќата. Но, оштетувањето на мозокот на Сталин било преголемо. Некои денес се убедени, иако Сталин го преживеал крвавењето во мозокот и дека бил жив некое време, дека неговите блиски соработници го изневериле, дека намерно не повикувале лекари со часови, се со цел да се забрза долгоочекуваната можност да се се ослободат од него елегантно.

Во секој случај, на 2 март, кај Сталин беа донесени неговата ќерка и неговиот син, Светлана и Василије, Подоцна, таа изјавила дека го затекнала нејзиниот татко пијан, дури и во таква ситуација, и дека им викал на лекарите. „Тоа беше тешка и ужасна смрт“, се сеќава таа..

Брзо пропаѓаше и покрај различните инјекции и лекови. Денеска, некои експерти веруваат дека е многу веројатно некој од опкружувањето на Сталин тогаш да го отрул и тоа со варфарин, лек што се употребува против згрутчување на крвта, бидејќи се користи во строги дози.

Леонид Млечин, исто така историчар, рече: „Невообичаено, но има навистина претпоставки дека неговите блиски соработници од Централниот комитет и претседателството биле криминалци кои без никаков проблем би го убиле својот шеф. Интересно е, но денес скоро и да нема сомнеж во тоа “, рече тој.

Голема чистка

Се верува дека за време на тридецениското владеење на Советскиот Сојуз, Сталин имал поголема политичка моќ од која било друга историска личност. Тој помогнал во поразот на Хитлеровата Германија, ја индустријализираше советската економија, насилно го колективираше земјоделството, го прошири советското влијание во Европа, Азија, но и низ целиот свет и денес со забранети методи ја зацврсти својата долгогодишна позиција на чело на СССР.

И покрај напредокот на Советскиот Сојуз, тој беше одговорен за смртта на околу 20 милиони луѓе. Тој беше клучен човек во пактот со Хитлер кој во еден момент се сврте против него, но Сталин имаше среќа, па Советскиот сојуз го поздрави крајот на војната со територијално проширување во форма на група сателитски држави. Следуваа години на политички чистки, тортура, ослабено земјоделство и кукавичлук на диктаторот.