Мистеријата за исчезнатиот кинески блогер „Програм Тинк“

Програм Тинк / Кина / Фото Слободен печат

Веќе 12 години, анонимниот кинески блогер „Програм Тинк“ претставува отворен предизвик за зајакнувањето на кинеската авторитарна контрола и проширувањето на државниот надзор.

Овој бесплатен блог понуди мешавина од технички совети за сајбер-безбедност и остри политички коментари – вклучително совети за тоа како безбедно да се заобиколи „Големиот кинески заштитен ѕид“ на интернет цензурата, да се развие критичко размислување и да се спротивстави на сè пототалитарното владеење на кинеската Комунистичка партија, пренесува „Си-Ен-Ен“.

Блогерот се гордее со својата способност да ги покрие своите дигитални траки и да избегне откривање, додека во исто време сè поголем број владини критичари се затекнати во сузбивање на несогласувањето од страна на кинескиот лидер Си Џинпинг.

Но, во мај 2021 година, „Програм Тинк“ одеднаш замолкна.

Блогот престана да се ажурира, а неговите профили на „Твитер“ и „Гитхаб“ станаа неактивни. Авторот им ветил на своите следбеници дека никогаш нема да остане неактивен повеќе од 14 дена. Многумина стравуваа дека блогерот бил погоден од несреќа или болест или дека властите го пронашле и го привеле.

Шпекулациите се многубројни, но никој не може да понуди конкретни одговори.

Програмата „Тинк“ го чувала својот идентитет толку строго што никој од нејзините поддржувачи не знаеле кој е блогерот – освен дека тој бил развивач во Кина со повеќедецениска кариера во безбедноста на информациите.

Сега, речиси две години подоцна, сопругата на блогер неодамна осуден на седум години затвор во Кина за „поттикнување на субверзија на државната власт“ верува дека има одговор на прашањето што се случи со „Програм Тинк“.

Жената со презиме Беи е сопруга на Руан Ксијаохуан, 45-годишен маж кој полицијата го однела од неговиот дом во Шангај на 10 мај 2021 година – еден ден по последната објава на блогот „Програм Тинк“.

Притворот на Руан ја оставила Беи целосно запрепастена. Уште повеќе се шокирала кога дознала дека нејзиниот сопруг пишувал блогови за политички чувствителни теми.

„Полицијата ми кажа дека неговиот случај е многу сериозен, а јас не разбрав како тоа е можно. Тој е технолошки гик и сака да работи со технологија. Како можеше да има толку многу енергија да пишува написи за актуелните политички настани?“ изјави Беи за Си-Ен-Ен.

За време на истрагата и судскиот случај, Беи не можеше да дознае многу детали за случајот на нејзиниот сопруг, бидејќи властите и рекоа дека станува збор за „државни тајни“. На Руан му се судеше тајно, а Беи не го виде повторно до изрекувањето на пресудата во судот во Шангај на 10 февруари оваа година.

„Беше ненормално слаб, а неговата коса беше речиси целосно сива. Руан не кажа ни збор, а половина од лицето му беше покриено со маска. По изрекувањето на пресудата се сврте и ме погледна како да го изразува своето несогласување и да бара помош. Казната беше многу построга отколку што очекуваше. Му реков да поднесе жалба“, изјави Беи.

Што вели пресудата?

Според копијата од пресудата до која дојде „Си-Ен-Ен“, судот пресуди дека Руан „долго негувал незадоволство“ од политичкиот систем и социјалното владеење на Кина.

„Од јуни 2009 година, Руан го користеше својот компјутер за да напише повеќе од сто бунтовнички написи кои шират гласини и клевети, го напаѓаат и оцрнуваат политичкиот систем на земјата, поттикнуваат субверзија на државната власт и намера да се урне социјалистичкиот систем“, гласи пресудата.

Се додава дека написите, објавени на странски платформи, привлекле „голем број корисници да ги читаат, коментираат и споделуваат, предизвикувајќи катастрофални последици“.

Но, судските документи не го спомнуваат името на блогот на Руан, ниту пак даваат детали за содржината која се смета за субверзивна. По изрекувањето на пресудата, судијата побарал од Беи да потпише договор за необјавување, што таа го одбила.

Решена да открие што чуваат властите од неа, Беи научила како да користи ВПН, или виртуелна приватна мрежа, за да ги заобиколи строгите ограничувања на интернетот во Кина. Таа барала медиумски извештаи за кинески блогери кои исчезнале, додека не наишла на блог со слика од скулптурата на Роден „Мислителот“.

Тогаш и се разјаснило. Сите информации за блогот се поклопиле со информациите за нејзиниот сопруг. Блогот започнал во 2009 година, а неговата последна објава, долга листа на препораки за книги, била објавена на 9 мај – ден пред да биде приведен Руан и одземен неговиот лаптоп.

Имало и период од четири месеци, се сеќава Беи, кога Руан бил болен и врзан за кревет, што се совпаднало со затишјето во објавувањата.

Стилот на пишување и аспирациите на авторот изгледале сосема познати, како и неговата отвореност и самодоверба кои понекогаш се граничеле со ароганција, објаснува неговата сопруга. За време на полициските истраги, таа дознала дека нејзиниот сопруг објавил повеќе од 700 написи на странска платформа – исто како што направила „Програм Тинк“.

„Сфатив под колкав притисок беше толку долго време. Тој ги правеше сите овие опасни работи, носејќи толкава тежина на рамениците сам. Дури и откако беше фатен, никој не можеше да му помогне бидејќи никој не го знаеше дека стои зад Програм Тинк“, рече Беи.

Беи е убедена дека блогерот и нејзиниот сопруг се истата личност и рече дека жали што порано не дознала за она што таа верува дека е онлајн идентитетот на нејзиниот сопруг. Да знаела, вели таа, веднаш ќе побарала помош од адвокати за човекови права кои имаат експертиза и искуство во застапување на обвинетите во чувствителни политички случаи.

Во февруари, Беи ангажирала двајца од најпознатите кинески адвокати за човекови права, Мо Шаопинг и Шанг Баоџун, како бранители на Руан за неговата жалба. Но, судот во Шангај ги отфрли со образложение дека Руан побарал правна помош и дека државата веќе назначила двајца адвокати.

И покрај официјалниот притисок врз неа да молчи, таа одлучи да излезе во јавноста со случајот на Руан, надевајќи се дека медиумската изложеност и вниманието на јавноста може да му помогнат на нејзиниот сопруг да добие фер процес на жалби.

„Ја изгубив можноста да му помогнам за неговото прво судење. Не можам да ја пропуштам жалбената постапка, тоа е последна шанса, морам да се погрижам да биде фер“, рече Беи.

Кој е Руан?

Роден во провинцијата Фуџиан на југоисточниот брег на Кина, Руан првпат дошол во контакт со компјутер во средно училиште. Се интересирал за софтверски вируси и самиот се научил да програмира. Тој продолжил да студира на престижниот Универзитет за наука и технологија на Источна Кина во Шангај, каде што ја запознал Беи, неговата идна сопруга.

Двајцата дипломирале хемиски инженеринг, но Руан дотогаш станал опседнат со компјутерски науки. Целото слободно време го поминувал читајќи за тоа во библиотеката. Тој и неговите цимери купиле компјутер за да можеле наизменично да го користат во нивниот студентски дом.

Руан бил толку желен да се приклучи на ИТ индустријата што се откажал од студиите.

„Тој ми кажа дека компјутерската наука се развива премногу брзо и дека академските квалификации не можат да претставуваат нечија способност“, се сеќава Беи.

Кариерата на Руан брзо тргнала на добар пат. Почнал да работи за познати кинески компании за сајбер безбедност. Работел како главен инженер за информацискиот безбедносен систем на Летните олимписки игри во Пекинг 2008. Потоа бил вработен во компанијата за мрежна безбедност „Венустек“.

Руан подоцна се придружил на друга компанија и бил унапреден во главен технички директор. Во интервју за државно списание во тоа време, Руан рече: „Фасциниран сум од технологијата, само новата технологија ме прави полн со страст“.

Но, тој станал сè повеќе фрустриран со ограничувањата на истражувањето и развојот во компаниите поради нивното немилосрдно стремење кон профит. Во 2012 година, Руан ја напуштил својата работа за да се фокусира на развој на софтвер со отворен код. До неговото апсење, се сеќава Беи, Руан поминувал часови работејќи од својата работна соба, пишувајќи на тастатурата или читајќи.

Руан никогаш не се грижел многу за парите или материјалната удобност. Наместо тоа, тој копнеел по она што тој го нарекол „духот на отворениот код“ – слобода, отвореност, споделување и соработка, објаснува Беи.

Руан работел во својата работна соба кога полицијата тропнала на вратата од станот на 10 мај 2021 година. Беи мислела дека тоа е испорака на флаширана вода и го замолила нејзиниот сопруг да ја отвори вратата. Руан бил однесен со сила и му биле скршени очилата. Неколку полицајци влетале во нивниот стан за да претресат. Потрагата траела од пладне до раните утрински часови наредниот ден, рече Беи.

Лаптопот на Руан сè уште работел во тоа време, а полицијата го задржала уредот вклучен кога го транспортирала до полициската станица за да ги одземе сите негови податоци, се вели во судската одлука.

Сега, размислувајќи наназад, Беи мисли дека можеби занемарила некои рани предупредувачки знаци.

Околу една година пред апсењето на Руан, интернет услугата во нивниот дом станала нестабилна и често паѓала. Кога излегувале на прошетка, Руан понекогаш одеднаш брзал дома, како да проверува дали има натрапници.

Да знаела за што се работи, Беи вели дека немала да ја поддржи одлуката на нејзиниот сопруг да пишува за политика: „Мислам дека тој ќе придонесе повеќе за човечкото општество доколку го потрошеше своето време на технологија.

„Програм Тинк“, исто така, не започна како блог кој изразува политичко несогласување. Во својата прва објава, објавена во јануари 2009 година, авторот го претставил блогот како место за споделување вештини и искуства за развој на софтвер и програмски јазик. Но, не требало долго за содржината да се судри со политиката.

На 20-годишнината од масакрот на плоштадот Тјенанмен во Пекинг на 4 јуни 2009 година, блогерот споделил инструкции „како да ги заобиколите ограничувањата на интернет и како да го скриете вашиот идентитет на интернет“.

Една недела подоцна, во друга објава, авторот ја осудил построгата цензура на интернет во Кина. Голем број меѓународни платформи за социјални медиуми, вклучувајќи ги „Твитер“ и „Фликр“, се додадени на листата на забранети, додека кинеските власти издадоа директива со која се бара задолжително инсталирање на софтвер за цензура на сите нови компјутери.

„Не сакам повеќе да молчам, не сакам повеќе да ги избегнувам овие прашања, време е да напишам нешто друго освен технологија!“ стои во соопштението.

Набргу потоа, „Програм Тинк“ започна да објавува поотворени политички коментари. „Во Кина не треба да се грижите за политиката, но политиката ќе дојде и ќе ви обрне внимание“, напиша „Програм Тинк“ на 4 јуни 2011 година, објаснувајќи ја одлуката за објавување серија објави за задушување на протестите во Тјенанмен.

По објавувањето на Панамските документи во 2016 година, „Програм Тинк“ собрал јавно достапни податоци кои наводно ги детализирале врските меѓу лидерите на Комунистичката партија и нивните роднини.

Податоците, за кои „Програм Тинк“ напишал дека имаат за цел „да ги разоткријат моќните семејства“ на кинеската владејачка елита, го поттикнаа Кинеското здружение за сајбер безбедност да испрати барање за отстранување на „Гитхаб“. „Гитхаб“ не го прифати ова и базата на податоци сè уште е достапна на платформата.

Како што „Програм Тинк“ стануваше се попопуларна и поотворена во своите објави, така се зголемуваше и надзорот од кинеските власти.

Во објавата од 2019 година со наслов „Зошто властите не можат да ме фатат – резиме на моето безбедносно искуство по десет години антипартиски активности“, „Програм Тинк“ напиша дека владините хакери двапати се обиделе да го нападнат неговиот профил на мејл. Имаше многу објави во коментарите за кои блогерот се сомнева дека се напишани од вработени во кинеската влада. Но, „Програм Тинк“ не беше одвратен и продолжи со блогот, сè додека објавите навидум исчезнаа без трага.

Кинеските власти никогаш јавно не го спомнале „Програм Тинк“. Но, многу кинески активисти за човекови права, кинески експерти и следбеници на блогот веруваат дека Руан е навистина исчезнатиот блогер.

Неколку меѓународни групи за човекови права, вклучително и ПЕН Америка и Хјуман рајтс воч, исто така го поврзаа Руан со „Програм Тинк“ и повикаа на негово итно ослободување.

Џоу Фенгсуо, студентски лидер на движењето Тјенанмен во 1989 година, рече дека официјалната тајност околу „Програм Тинк“ го издава стравот на владата од влијанието на блогерите: „Под сеприсутен надзор на Комунистичката партија – и онлајн и во реалниот живот, таа успеа да работи за 12 години – тоа е само убава легенда сама по себе“.

„Програм Тинк“ лесно можеше да ужива во удобен живот, но сепак тој избра да ја искористи својата експертиза за да ја шири идејата за слобода, рече Џоу: „Тој влијаеше на многу луѓе – на стотици илјади. Еден човек против државната машина“.

За поддржувачите на „Програм Тинк“, самото постоење на блогот служеше како отворен предизвик за авторитетот на партијата, и во однос на идеологијата и технологијата.

Некои го споредија блогерот со „В“, маскираниот борец за слобода во романот „В за Вендета“ на Алан Мур. Други го нарекоа „кибернетичкиот Прометеј“.

По изрекувањето на пресудата на Руан, неговото име било забрането и од кинеските платформи за социјални мрежи. „Властите не сакаат луѓето да зборуваат за него, а последното нешто што тие сакаат е кампања за солидарност и повик за негово ослободување“, пишува американскиот медиум.

Иако можеби никогаш нема да има официјална потврда дали Руан и „Програм Тинк“ се иста личност, многу следбеници се убедени дека тоа е навистина така. И покрај тоа што властите го приведоа, тие велат дека знаењето и идеите споделени на блогот веќе се прошириле надалеку.

„Веќе станавте заслужен херој во срцата на безброј луѓе, а ние ќе живееме со факелот што го запаливте“, рече следбеник на Твитер профилот на „Програм Тинк“.

Почитуван читателу,

Нашиот пристап до веб содржините е бесплатен, затоа што веруваме во еднаквост при информирањето, без оглед дали некој може да плати или не. Затоа, за да продолжиме со нашата работа, бараме поддршка од нашата заедница на читатели со финансиско поддржување на Слободен печат. Станете член на Слободен печат за да ги помогнете капацитетите кои ќе ни овозможат долгорочна и квалитетна испорака на информации и ЗАЕДНО да обезбедиме слободен и независен глас кој ќе биде СЕКОГАШ НА СТРАНАТА НА НАРОДОТ.

ПОДДРЖЕТЕ ГО СЛОБОДЕН ПЕЧАТ.
СО ПОЧЕТНА СУМА ОД 60 ДЕНАРИ

Видео на денот