Пресудата на полскиот суд со која се оспорува превласт на правото на Европската унија, ја внесе ЕУ во егзистенцијална криза во петокот, зголемувајќи ги стравувањата кај креаторите на политиките на ЕУ и кај многу Полјаци дека Полска на крајот може да го напушти блокот.

Политичарите ширум Европа изразија вознемиреност од пресудата на Уставниот суд на Полска во четвртокот дека делови од правото на ЕУ се некомпатибилни со полскиот устав, што го поткопува правниот столб на кој стои 27-члената ЕУ.

Урсула фон дер Лајен, претседателка на Европската комисија, рече дека е „длабоко загрижена“ и дека извршната власт на ЕУ што ја предводи ќе стори сé што е во нејзина моќ за да го обезбеди приматот на правото на ЕУ.

Таа во изјавата рече дека на 450 милиони граѓани на ЕУ и на нејзините бизниси им е потребна правна сигурност, а Комисијата ќе спроведе брза анализа за да одлучи за следните чекори.

Иако Варшава и Брисел се во спор откако владејачкиот Закон и правда (PiS) дојдоа на власт во 2015 година, тие сега се во целосен курс на судир.

„Мораме јасно да кажеме дека оваа влада во Полска си игра со оган“, рече министерот за надворешни работи на Луксембург, Жан Аселборн, при пристигнувањето на состанокот на министрите на ЕУ во Луксембург.

– Приматот на европското право е од суштинско значење за интеграција на Европа и заеднички живот во Европа. Ако се наруши овој принцип, Европа како што ја знаеме, како што е изградена со Римските договори, ќе престане да постои.

Официјални лица во Брисел изјавија дека судската одлука во четвртокот може да доведе до серија парични казни и правни случаи против Варшава, за кои ќе бидат потребни месеци, ако не и години, за да се одиграат.

ПиС вели дека нема планови за „Полексит“ и – за разлика од Велика Британија пред референдумот за Брегзит во 2016 година – популарната поддршка за членство во ЕУ е висока во Полска.

Полското членство во блокот од 2004 година помогна да се стигне до најбрзиот економски раст во Европа. Со се повеќе наметлива Русија што ги вознемирува некои држави од Централна и Источна Европа кои со децении беа под комунистичка власт, многу Полјаци ја гледаат ЕУ како суштински дел од националната безбедност.

Но, поздравувајќи ја судската пресуда, полскиот премиер Матеуш Моравјецки рече дека секоја земја -членка мора да се третира со почит и дека ЕУ не треба да биде „група на оние кои се еднакви и повеќе еднакви“.

ПОЛСКИ ЗАШТИТИ

Популистичките влади во Полска и Унгарија се повеќе се спротивставуваат со Европската комисија за прашања кои се движат од ЛГБТ правата до независноста на судството.

Уставниот суд го презеде случајот откако Моравиецки го праша дали институциите на ЕУ можат да ја спречат Полска да го реорганизира судството.

Полска треба да добие околу 770 милијарди злоти (193 милијарди долари) од блокот до 2028 година, а критичарите велат дека владата го става тоа финансирање во ризик. Номиналниот БДП на Полска изнесуваше 2,3 трилиони злоти во 2020 година.

Истражувањето на Евробарометар спроведено во јуни и јули 2021 година покажа дека речиси двојно повеќе Полјаци и веруваат на ЕУ отколку на нивната национална влада.

„Мислам дека … постои ризик да излеземе од ЕУ, бидејќи сите овие дејствија што се случуваат можат да доведат до тоа чекор-по-чекор“, рече Варшавската пензионерка, Грајна Гулбинович.

„Мислам дека тоа ќе има многу негативно влијание врз нашата целокупна ситуација, бидејќи работите не се лесни и без средства од ЕУ ќе биде уште потешко, а да не зборуваме за фактот дека ќе се чувствуваме изолирано, додаде таа.

Извор: Ројтерс