Хибридна промоција: Хуманата дисторзија на сегашноста како подлога за „Парадоксикон“ на Томислав Османли
Новата книга „Парадоксикон“ на македонскиот писател Томислав Османли својата хибридна промоција ја имаше на 7 јули во паркот пред Културно-информативниот центар во Скопје. Пред публиката во паркот и истовремено за гледачите на онлајн-стримингот на интернет, книгата ја промовираше професорката Кристина Николовска.
Здравствената криза со коронавирусот и протоколите за одржување на културните настани драстично го променија текот на книжевните промоции, а тоа го забележа и самиот автор во беседата на промоцијата.
– Не само промоциите – ништо веќе не е како што беше порано! Ништо веќе не подлежи на законите и на принципите какви што ги знаевме досега; светот личи како да е свртен на глава, како да е извртен од опачината, цивилизацијата како да е влезена во гротескниот свет зад огледалото на Алиса… Тоа чувствување за изневерата на севкупната вредност и хуманата дисторзија на сегашноста, всушност, е и подлогата за книгата „Парадоксикон“.
„Парадосиконот“ на нашите современи животи не се сведува на оваа пандемија, понапред таа е дел од гротеската во која историјата нѐ населува еве веќе две децении од новиот век. Од својот роман „Дваесет и првиот“ и можеби нешто порано од прозната книга „Каприча“ (2009) сѐ до оваа збирка не можам да се ослободам од впечатокот дека светот – ние во него, посебно! – сме жртви на едно преметнување на историјата, на една иронична игра на безвредностите што надоаѓаат како неконтролиран порој од сите страни, а се промовираат како новолиберални вредности. Така потопот бучно ветува дека ќе ни биде подобро, ако цивилизацијата почне да дише – на шкрги!
И додека светот тоне во дехуманизација, во воени силништва на моќните кои во меѓувреме се намножија на светската сцена, во уништувањето татковини и произведувањето бегалци, кризи, социјални контрасти на пребогати поединци и земји и на светски омасовена сиромаштија. Среде тоа ново ропство на политичката прагма, во јавниот дискурс речиси никој веќе – освен непоправливите идеалисти, филозофи и мечтатели на подобри светови – не говори за етичките вредности; за човечноста, за моралот, за идеалите, за политичката култура и етика.
Општеството го владее суровата прагма, а светот кој поетите го замислуваа како градина, како чист и питом парк, како ѓулбавча, како ѓулистан, барем две децении е простор на моќта без скрупули, на профитерството по секоја цена, на корупционерите, клиентелистите, на егоизмот, на партократизмот, на манипулацијата со вистината, која денес се релативизира и се именува како пост-вистина. Денес сѐ станува пост-… ништо не е веќе стабилно, не е сигурно, не е безбедно, не е сега, не е тука и не е целосно. Живееме во испарцелизиран свет и во распарчена, партизирана реалност – рече Османли.
Неговата книга „Парадоксикон“ содржи 12 раскази во одбрана на повредениот човек на денешницата, инструментализираниот човек, многу пати злоупотребената единка, женското битие особено, но и на цели социјално, бирократски или политички повредувани и ранувани колективитети.
(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 39, во печатеното издание на „Слободен печат“ на 11-12 јули 2020)