„Говорит Москва“: Руски рулет со заробените бугарски медиуми

Говор на Путин / Фото: ЕПА

Лажни вести и „гледишта“ во корист на агресорот го преплавуваат информативниот простор и го делат бугарското општество, пишува Ани Коџаиванова во бугарски „Капитал“, а делови од анализата ви пренесуваме во „Слободен печат“.

______________________________________

Ако за време на војна медиумите се оружје, тогаш шансата Бугарија да си пука в глава не е мала. Додека западното јавно мислење е невидено консолидирано против неиспровоцираната руска агресија во Украина, во Бугарија дури и воените напади врз болници и станбени згради стануваат тема на „гледна точка“. Ова е природна последица на стратешката про-Кремљ пропаганда која со години ја преплавува земјата. Ефектот што го бара и постигнува е поларизирано општество, што ја прави земјата слаба карика на ЕУ и НАТО.

На прв поглед, Бугарија брзо се солидаризираше со одлуката на ЕУ и кон крајот на февруари ги блокира официјалните руски пропагандни канали РТ и Спутник. Сепак, тие се само капка во морето на дезинформации, кои се водат главно од локалните медиуми и особено социјалните платформи. Проруската „гледна точка“ за војната – без разлика дали се работи за искрено лажни вести или пософистицирана манипулација – лесно се вкорени во историската добра волја на Бугарите кон „братска“ Русија. Неодамна, Алфа Рисрч измери дека рејтингот на Путин во Бугарија паднал за половина во првите денови по инвазијата на Украина, но изненадувачки број луѓе – 32 отсто – го поддржуваат.

„Постојат бугарски медиуми и новинари кои со години се вклучени во руската хибридна војна и систематски лансираат тези кои радикално се спротивни на европските, евроатлантските и демократските вредности на Бугарите“, напишаа група јавни личности во отворено писмо минатата недела, барајќи да се преземат мерки и свесни дека таквиот потег носи ризици за слободата на говорот. Со нејасната разлика помеѓу слободата на говорот и злонамерната манипулација во јавната дебата, пропагандните медиуми вешто ги користат овие аргументи во своја одбрана.

50 нијанси на пропаганда

Во Бугарија во моментов се гледа цела пропагандна палета. Од една страна, има мали веб-локации и блогови кои директно објавуваат дезинформации од руски извори (како лажни тврдења дека „Азовците разнесоа зграда со 200 лица за да ја запрат евакуацијата во Мариупол“) или популарни мислења кои го бранат Кремљ преку социјалните мрежи. Коментарот на Велислава Дарева на Фејсбук, кој се совпаѓа со ставот на Москва дека „нема војна за Украина, има војна против Русија и ја водат САД“, е реплициран на десетици сајтови, според извештај на Google.

Самите по себе, овие сајтови се маргинални, но со нивниот голем број успеваат да создадат леплив дезинформациски и пропаганден слој на социјалните мрежи, кој продира насекаде. На Фејсбук силно одекнуваат проруските луѓе, благодарение на илјадниците платени тролови кои беа преактивни во различни тематски кампањи на пропагандата на Кремљ во последните 7-8 години. Но, дезинформацијата има и органско ширење преку вистинските потрошувачи настроени кон русофилите.

Браун сајтовите, кои во последниве години ги бранеа интересите на поранешните владетели на ГЕРБ, како и на МРФ, се исто така се извор на хибридна пропаганда. „Последниот легитимно избран претседател на Украина, Виктор Јанукович, го повика Зеленски да го запре крвопролевањето“, објави Блиц на Ивајло Крачунов, велејќи прво дека Зеленски е „нелегитимен“ и дека тој, а не Путин, води војна против народот што е едно од упориштата на Кремљ.

Блиц беше медиум во кругот околу Корпоративната комерцијална банка – компанијата што ја поседуваше страницата се финансираше преку матната компанија на Цветан Василев со кредит, кој не го врати. По стечајот на банката, Блиц и официјално е продаден на сопственичката на „Стандарт“ Славка Бозукова, а според различни извори зделката тогаш делумно ја финансирал Кирил Домушчиев. Не е познато дали тој се повлече од контролата врз медиумите. Судејќи според другата содржина, медиумите секако се едни од ретките што останале блиски до Дељан Пеевски и ДПС. „Блиц“ една по една ги следи медиумските тези на движењето, што најјасно се гледа во публикациите против Иво Прокопиев (основач на „Капитал“).

Каков став ќе заземат медиумите блиски до ДПС е прилично интересно прашање со оглед на санкциите против Пеевски според американскиот закон „Магнитски“. Во моментов, одговорот е релативно јасен – тие вклучуваат значителна количина на руско пропагандно бомбардирање. Така се случува, на пример, во БНТ, која ја водат именувани лица со поддршка и одобрение на ДПС Емил Кошлуков. Таму, под превезот на „другата гледна точка“, се проби видлива количина на проруски мислења и коментари (види и подолу).

Во оваа категорија спаѓа и „Труд“ на Петјо Бласков. „САД се во шок: 15 биолаборатории на Пентагон во Украина би можеле да паднат во рацете на Русија“, објавија медиумите, лансирајќи ги наводите на русија кои беа Демантирани од ООН. Објавите за војната во „Труд“ речиси без исклучок ја опфаќаат само проруската информативна кампања.

Ова не е случајно. Аналитичарот Горан Георгиев од Центарот за проучување на демократијата (ЦСД), кој внимателно ги следи кампањите за дезинформации на Русија во Бугарија (видете го и неговото интервју), потсетува дека постојат медиуми во земјата кои се директно или индиректно контролирани од луѓе со сериозни политички припадности и со деловни врски со Русија. Тие и нивните руски партнери со години имаат заеднички интерес за градење на позитивна слика за руските проекти и политики во Бугарија, што продолжува и денес.

-Постои намерна стратегија пропагандата да биде поддржана од локални актери. Всушност, таа е најактивно креирана од мали сајтови и групи на социјалните медиуми. Некои од нив не се ни регистрирани како медиуми, даваат фиктивни адреси и не се јасни нивните начини на финансирање. Институциите имаат што да прават по оваа линија, но проблемот е што тие не реагираат со години и во моментов има десетици и десетици слични сајтови кои се преплавени со дезинформации, вели Георгиев.

Пропагандата е опасна затоа што влијае на јавното мислење и вметнува политики во дискурси кои инаку би можеле да бидат различни. Односно, се контролира агендата на јавниот дискурс, кој има многу голема тежина во земја како нашата со слабо лидерство и високи нивоа на популизам, поларизација и корупција. И тоа го турка до крајности, а тоа се опасни процеси кои имаат за цел да го нарушат нормалниот демократски дијалог. Русија со години води ескалирачка информативна војна против Бугарија. Уредувачките методи на медиумите контролирани од тајните служби на Кремљ со бугарска содржина зборуваат не само за кампања за дезинформација, туку и за континуирана психолошка операција, додава Георгиев за Капитал.

Меѓу отворените бранители на Кремљ е и новинарот на БНР, Петар Волгин, чие емитување во основа се декларира како алтернатива на медиумскиот пејзаж во Бугарија во кој доминира прозападниот наративен. Волгин го користи официјалниот речник на Москва – не војна, туку „специјална операција“. Неговите гости зборуваат за „бандерите“ во Украина, за „нелегитимната“ влада во Киев, за вината на НАТО и САД, кои го испровоцираа Путин.

Слободата на говор е многу деликатна конструкција, но како што напиша експертот за медиумско право Нели Огњанова во својот блог, „аргументот за сите гледишта е лажен кога зборуваме за медиумска заштита на агресор… Законот не обезбедува апсолутна заштита за слободата на изразување. „Нема информации или гледиште за фалсификуваните приказни на пропагандната машина за Кремљ за злосторствата на Украина врз населението во Донбас или употребата на хемиско и друго оружје против цивилите во Донбас. Ова е дел од хибридна војна“, вели таа.

Целата анализа прочитајте ја во Капитал

Почитуван читателу,

Нашиот пристап до веб содржините е бесплатен, затоа што веруваме во еднаквост при информирањето, без оглед дали некој може да плати или не. Затоа, за да продолжиме со нашата работа, бараме поддршка од нашата заедница на читатели со финансиско поддржување на Слободен печат. Станете член на Слободен печат за да ги помогнете капацитетите кои ќе ни овозможат долгорочна и квалитетна испорака на информации и ЗАЕДНО да обезбедиме слободен и независен глас кој ќе биде СЕКОГАШ НА СТРАНАТА НА НАРОДОТ.

ПОДДРЖЕТЕ ГО СЛОБОДЕН ПЕЧАТ.
СО ПОЧЕТНА СУМА ОД 60 ДЕНАРИ

Видео на денот