Наградата „Роман на годината“, што ја доделува Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“, годинава ќе се врачи по 22. пат, а во најтесниот избор влегоа пет финалисти.

Петте романи што влегоа во најтесниот избор за наградата „Роман на годината“ за 2020 година се „Лето во кое те нема“ од Петар Андоновски (Или-Или), „Суво мастило“ од Владимир Илиевски (Македоника литера), „Скриени желби, немирни патувања“ од Владимир Јанковски (Антолог), „Сфинга на гневот“ од Жарко Кујунџиски (Антолог) и „Куќа над брановите“ од Билјана С. Црвенковска (Чудна шума). Во конкуренција за наградата беа вкупно 41 роман од современи македонски автори.

Делото „Куќа над брановите“ од Билјана С. Црвенковска е апокалиптичен роман во кој централниот лик – Бела, живее целосно изолиран живот на осамен остров среде океанот, додека светот околу неа е опустошуван од разорни бури како резултат на климатски промени и многубројни пандемии. Станува збор за роман за изумирањето на човечкиот род, или, пак, роман за крајот на светот, дури и роман за нов почеток, но, тој, пред сѐ, е роман за љубовта.

Романот „Сфинга на гневот“ од Жарко Кујунџиски е комбинација од трилер и книжевна мистификација, со фина нота на љубов и верба во литературата. И еден лик занесеник по книги, речиси невозможен ендемичен вид во изумирање. Нетипично дело во контекст на македонската романескна продукција во последните години.

Романот „Скриени желби, немирни патувања“ на Владимир Јанковски е комбинацијата на педесетина приказни за ликови од различни географски меридијани и приказни за четири лика од Скопје. Авторот се занимава со прашањата за тоа како луѓето ја гледаат „својата приказна“, но и колку конструкцијата на тоа што сме или што сакаме да бидеме е виртуелна имагинација.

Дејството на романот „Суво мастило“ од Владимир Илиевски го опфаќа бурниот период на преминот меѓу 19 и 20 век и се одвива во неколку средини во Европа (Битола, Дрезден, Загреб, Софија…). Животните патишта на хрватски инженер и пронаоѓач и на македонски чорбаџиски син, студент по музика во Дрезден, се сечат во временски, просторни и судбински точки. Тие точки отвораат моќни егзистенцијални прашалници кои не се поврзани само со времето и просторот, туку се и универзални.

Првиот квир-роман во македонската книжевност, „Лето во кое те нема“ од Петар Андоновски говори за борбата да бидеш свој, а не она што другите го очекувале од тебе или оној/онаа што си мислел дека треба да бидеш. Да бидеш ти – ти, пред себе, пред оние што ги љубиш, пред оние кои те љубат, пред оние кои не те разбираат, пред целиот свет, а тоа е предизвик за секој кој се обидува да ја осознае својата мисија во светот.

Жири-комисијата во состав: Оливера Николова (претседателка), Зоран Анчевски, Калина Малеска, Живко Грозданоски и Катерина Богоева (претставник на Фондацијата) ќе го соопшти лауреатот на наградата „Роман на годината“, која се доделува под генерално покровителство на „Комерцијална банка“ АД – Скопје, на 15 март на прес-конференција во кафе-книжарницата „Буква“ во Скопје (зад киното „Култура“). Наградата „Роман на годината“ се состои од плакета, оригинална статуетка и паричен износ од 150.000 денари.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 72, во печатеното издание на „Слободен печат“ на 13-14 март 2021)