Ελεύθερος Τύπος για την υποστήριξη των παλιών χειροτεχνιών από το παζάρι των Σκοπίων. Μέσα από συνεντεύξεις με τους τεχνίτες θα προσπαθήσει να τους σώσει από τη λήθη, να γνωρίσει τις νέες γενιές με την παράδοση που διατηρείται στο Παζάρι εδώ και αιώνες. Ίσως οι εισφορές να αποτελέσουν κίνητρο για έναν νέο να επιλέξει ένα επάγγελμα ως μελλοντικό του επάγγελμα και έτσι να συνεχίσει την παράδοση. Αυτό θα σώσει τα καταστήματα από το οριστικό κλείσιμο.

Ο Qazim Matoshi είναι τσαγκάρης. Εργάζεται στο παζάρι των Παλαιών Σκοπίων για περισσότερα από 50 χρόνια. Αποφάσισε να ασχοληθεί με την υποδηματοποιία λόγω των μικρότερων αδελφών του, που δούλευαν αλλού. Λέει ότι αντί για εργάτες, τους έκανε ιδιοκτήτες του μαγαζιού του. Για "Ελεύθερος Τύπος " λέει ότι τα χειροποίητα παπούτσια είναι δύσκολα και χρονοβόρα, είναι φτιαγμένα στα μέτρα μόνο για το πόδι σου. Δεν υπάρχει διάδοχος, λέει ότι όσοι θέλουν χειροποίητα παπούτσια δεν αγοράζουν από αυτά αλλά στην Ιταλία.

- Η τέχνη είναι δύσκολη και σιγά σιγά χάνεται. Καταρρέει σιγά σιγά λόγω των χαμηλών τιμών των εισαγόμενων, αλλά και λόγω της έλλειψης ανθρώπων, κανείς δεν θέλει να εργαστεί, οι εισαγωγές είναι μεγάλες, η Κίνα είναι πρόβλημα, φοριέται φτηνά, κανείς δεν βλέπει ποιότητα - λέει ο Matoshi .

Οι αρχές του σε αυτό το εμπόριο ήταν μετά το Λύκειο.

- Είχα δύο αδέρφια που δούλευαν αλλού ως τσαγκάρηδες. Ήταν μικρότεροι από εμένα και γι' αυτό επέστρεψα στη δουλειά για τον εαυτό μου. Μετά γράφτηκα στο σχέδιο στην Κωνσταντινούπολη, πήρα ένα πιστοποιητικό μετά από ένα χρόνο. Από το 1976 έως το 2000 ήταν μια χρυσή εποχή για το Bazaar, για την παραγωγή παπουτσιών. Έχουμε βγάλει διάφορα είδη παπουτσιών, δεν μπορείς να μετρήσεις, ό,τι έχουμε δει το έχουμε αντιγράψει και φτιάξει. Δεν υπάρχει αριθμός - λέει ο Matoshi.

Η παραγωγική διαδικασία λέει ότι είναι πολύ δύσκολο στην αρχή, πρώτα σχεδιάζεται το παπούτσι, γίνεται πατρόν. Στη συνέχεια επιλέγεται το δέρμα, το δέρμα κόβεται, η επένδυση κόβεται, ράβεται, τοποθετείται. Ο Καζίμ εξηγεί ότι η υποδηματοποιία είναι επιστήμη, τέχνη.

- Δεν υπάρχουν νέες γενιές, δεν υπάρχει λόγος να υπάρχουν. Ένα ζευγάρι παπούτσια για να φτιάξω μόνη μου θα μου κοστίσει 25 με 30 ευρώ. Θα έπρεπε να τα πουλήσω 40 ή 50 ευρώ. Αν πω 50 ευρώ, μου λέει ο πελάτης ότι θα αγοράσει 10 ζευγάρια στην αγορά. Υπάρχουν όμως και αυτοί που καταλαβαίνουν τι είναι ποιότητα. Ούτε όμως παραγγέλνουν. Αυτός που ξέρει τι είναι ποιότητα πηγαίνει Ελλάδα και Ιταλία και αγοράζει από εκεί.

Η Matoshi λέει ότι το δέρμα με το οποίο δουλεύουν είναι υψηλής ποιότητας και διαρκεί πολύ. Λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, δεν ακολουθεί πλέον τις τάσεις, δεν παράγει, πουλάει μόνο δέρμα.

- Είμαι μεγάλος, είμαι 73 ετών. Έχω κληρονόμους, αλλά δεν εργάζονται ως τσαγκάρηδες, έχω ένα γιο, το πέμπτο παιδί, αλλά είναι φοιτητής και δεν θέλει να εργαστεί. Οι νύφες και οι γαμπροί έρχονταν για να φτιάξουν παπούτσια. Όλοι αναζητούσαν κάτι ξεχωριστό. Ήρθε ένα ζευγάρι, έψαχναν για νυφικά παπούτσια. Έκαναν γάμο στην Οχρίδα, θέλει παπούτσια στο στυλ του Al Capone και της Bonnie Clyde. Τους κάναμε φυσικά. Η αγαπημένη μου περίοδος στην καριέρα μου είναι η δεκαετία του ογδόντα, από το 1980 έως το 2000. Υπήρχε πολλή δουλειά, το μόνο που χρειαζόσουν ήταν η επιθυμία να την έχεις. Ήταν μια χρυσή εποχή για όλες τις συναλλαγές - λέει ο Matoshi.

Ο Matoshi λέει ότι δεν θα άλλαζε τη ζωή του ή το επάγγελμά του με τίποτα.

- Αν ήμουν πάλι 30 με 40 χρονών, θα ήμουν ξανά τσαγκάρης και αν μπορούσα να γυρίσω τη ζωή μου πίσω, θα ήμουν πάλι αυτός που είμαι - λέει ο Qazim.

Δείτε τη διαδικασία κατασκευής χειροποίητων παπουτσιών και τη συνέντευξη της συναδέλφου Αγνέσας Τσαβόλη εδώ: 

Την Παρασκευή, περιμένετε ένα βίντεο για τον πιο πρόσφατο ράφτη ανδρικών κοστουμιών Celaidin Mani.