Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος κυρίως για υποθέσεις που διεξάγονται στα δικαστήρια, που σχετίζονται με την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία του λόγου, μετά για δίκες στις οποίες οι δημοσιογράφοι μηνύονται για συκοφαντική δυσφήμιση και εξύβριση και άλλες παρόμοιες υποθέσεις.

- Ο βαθμός ελευθερίας της έκφρασης ως νομικό ζήτημα μπορεί να εξεταστεί μέσω ορισμένων στατιστικών δεδομένων που έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία από έναν από τους πιο σχετικούς διεθνείς οργανισμούς που κατατάσσει τις χώρες ανάλογα με την πραγματοποίηση του βαθμού ελευθερίας σε καθεμία από αυτές. Μιλάμε για μια οργάνωση που ονομάζεται Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα και της οποίας η αξιολόγηση, μέσω του λεγόμενου δείκτη ελευθερίας της έκφρασης, δίνει μια εικόνα της κατάστασης σε 180 χώρες στον κόσμο. Η χειρότερη κατάταξη της ΠΓΔΜ σε αυτή τη λίστα κατάταξης ήταν το 2014, όταν ήταν 123η, και στα κοντινά «πέριξ» ήμασταν παρέα με το Αφγανιστάν. Για σύγκριση, το 2007, η πΓΔΜ ήταν στην 36η θέση, γεγονός που την τοποθετεί στην εταιρεία των ευρωπαϊκών χωρών με υψηλό δείκτη ελευθερίας και καλύτερη θέση από όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τώρα ή το 2022, η ΠΓΔΜ βρίσκεται στην 57η θέση, η Βουλγαρία στην 91η και η Ελλάδα στην 108η θέση, κάτι που απλώς ενισχύει τη θέση μας σε σύγκριση με τις χώρες της περιοχής ως εξαιρετικά θετική όσον αφορά τον δείκτη του βαθμού ελευθερία. Κατά τη γνώμη μου, πολλοί παράγοντες επηρέασαν αυτή τη θετική εικόνα και την εξαιρετική θέση του κράτους σε σύγκριση με άλλες χώρες του κόσμου, όπως η αποποινικοποίηση της εξύβρισης και της δυσφήμισης, και αυτό το έγκλημα από ποινική υπόθεση έγινε αστική υπόθεση, η αύξηση των μέσων ενημέρωσης ελευθερία και δικαιώματα, την ασφάλεια των δημοσιογράφων. Αυτό δήλωσε ο Ιβάν Μπρεσκόφσκι, δικηγόρος, σε guest εμφάνιση στην εκπομπή «Utrinski Pechat».

Μπορούμε να μιλήσουμε για τη συμπεριφορά των διαδικτυακών ΜΜΕ από νομική άποψη και ήδη υπάρχουν παραδείγματα στη Μακεδονία για τα οποία καθίστανται αρμόδια τα δικαστήρια.

- Με την τροποποίηση του Νόμου για τα ΜΜΕ, αυτού του είδους τα ΜΜΕ διαγράφηκαν από τη λίστα των μέσων ενημέρωσης και αυτό έδωσε τη δυνατότητα στα δικαστήρια να καθοδηγηθούν από το νόμο ότι δεν είναι ΜΜΕ και ότι τα πρόσωπα που απασχολούνταν σε αυτά δεν ήταν θεωρούνται δημοσιογράφοι. Αυτή η ερμηνεία του νόμου έδωσε τη δυνατότητα στα δικαστήρια να μην αντιμετωπίσουν νομικά την παράβαση του νόμου από μέρους τους, δηλαδή απέρριψαν τις αγωγές εναντίον τους και ότι δεν ευθύνονται. Στόχος μας είναι τα εγχώρια δικαστήρια να εφαρμόσουν την πρακτική του Διεθνούς Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, η οποία είναι υποχρεωτική για τα δικαστήρια, αφενός, και αναμένω τους νέους δικαστές και εισαγγελείς, με την απόκτηση εκπαίδευσης στην Ακαδημία για δικαστές και εισαγγελείς, να ασκούν αυτή την πρακτική πολύ περισσότερο, από την άλλη πλευρά. Σύμφωνα με διεθνείς νομικούς θεσμούς, η εκτίμηση είναι ότι τα διαδικτυακά μέσα είναι μέσα ενημέρωσης και υπόκεινται στους νομικούς κανόνες που ρυθμίζουν αυτόν τον τομέα, σημείωσε ο δικηγόρος Ιβάν Μπρεσκόφσκι.

Στην ΠΓΔΜ έχει παρατηρηθεί μια πρακτική επιθέσεων σε δημοσιογράφους και ιδιαίτερα θύματα είναι οι γυναίκες δημοσιογράφοι. Είναι απαραίτητο να αναλυθεί η ασφάλεια των δημοσιογράφων ως γενική κατάσταση, και ταυτόχρονα απαιτείται ειδική προστασία από επιθέσεις σε γυναίκες δημοσιογράφους.

- Εργάστηκα σε ανάλυση επιθέσεων σε δημοσιογράφους από το 2017 έως το 2022, με ιδιαίτερη έμφαση στις επιθέσεις σε γυναίκες δημοσιογράφους. Οι επιθέσεις ήταν αποκλειστικά διαδικτυακές, και ορίζονται ως ρητορική μίσους, ύβρεις, απειλές και κυρίως τα θύματα ήταν γυναίκες δημοσιογράφοι. Δέχονται διπλές διακρίσεις με βάση το φύλο τους και με βάση το επάγγελμά τους, δηλαδή την εργασία. Οι δημοσιογράφοι ασχολήθηκαν κυρίως με θέματα δημοσίου ενδιαφέροντος και προφανώς προκάλεσαν κάποιους με τα γραπτά τους. Ωστόσο, μπορώ να επισημάνω ότι ορισμένα από αυτά τα άτομα, τα οποία δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε, δημοσίευσαν περιεχόμενο στα προφίλ τους στο FB χωρίς να συνειδητοποιήσουν ότι διέπραξαν έγκλημα. Οι επιτιθέμενοι στο διαδίκτυο έχουν γίνει εξελιγμένοι και δεν είναι εύκολο για τις αρχές επιβολής του νόμου να προσδιορίσουν ποια είναι αυτά τα άτομα, λέει ο δικηγόρος.

Νέο φαινόμενο στη Μακεδονία είναι η λεγόμενη δίκη SLAPP (Στρατηγική Αγωγή κατά της Συμμετοχής του Δημοσίου).

- Με άμεση απειλή, συνήθως φυσική και βίαιη, ή με απειλή μέσω αγωγής, ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο σε ρόλο ενάγοντα θέλει να αποτρέψει τη δημοσίευση από δημοσιογράφους όταν απειλείται το δημόσιο συμφέρον. Σύμφωνα με ορισμένους θεωρητικούς, είναι μια μορφή πίεσης στους δημοσιογράφους μέσω πολιτικών, οικονομικών και ψυχολογικών μέσων για να αποτρέψουν τον δημοσιογράφο από την πρόθεση να μην γράψει για ένα συγκεκριμένο θέμα. Χρειάζεται χρόνος για να καθοριστεί πόση δυναμική μπορεί να αποκτήσει αυτό το φαινόμενο προς την κατεύθυνση της παρεμπόδισης της πρόσβασης στην αλήθεια που ερευνούν οι δημοσιογράφοι - επεσήμανε ο Ιβάν Μπρεσκόφσκι, δικηγόρος από τα Σκόπια.

Δείτε ολόκληρη τη συνέντευξη του Ιβάν Μπρεσκόφσκι στο βίντεο: