Το τέλος της βίαιης δεκαετίας κυριαρχίας της οικογένειας Άσαντ στη Συρία, μετά από μια στρατιωτική επιχείρηση υπό την ηγεσία της Hayat Tahrir al-Sham (HTS), εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον της χώρας.

Ο ηγέτης του HTS Abu Muhammad al-Jolani έχει δεσμευτεί να ενώσει τη Συρία, αλλά παραμένει αβέβαιο εάν μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο. Θα εξαρτηθεί πάνω από όλα από τη συνεργασία όλων των ομάδων στη Συρία, αλλά και από την ισορροπία συμφερόντων των παγκόσμιων δυνάμεων.

Δεδομένης της ταχέως μεταβαλλόμενης κατάστασης, είναι δύσκολο να προβλέψουμε το μέλλον της Συρίας.

Το πρώτο σενάριο θα ήταν μια Ενωμένη Συρία.

Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό θα σήμαινε ότι η ομάδα που ηγήθηκε της ανατροπής του καθεστώτος Άσαντ, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), θα επέτρεπε σε άλλες πολιτικές πολιτικές ομάδες να εργαστούν μαζί τους για να κυβερνήσουν υπεύθυνα.

Η χώρα θα μπορούσε να καλλιεργήσει ένα μεταπολεμικό περιβάλλον εθνικής συμφιλίωσης, αποφεύγοντας τον φαύλο κύκλο της εκδίκησης και της λεηλασίας, όπως φαίνεται στα γειτονικά κράτη, που διαφορετικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέα σύγκρουση.

Ο ηγέτης αυτής της ομάδας, Al-Jolani, κάλεσε για ενότητα και αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των διαφόρων συριακών αιρέσεων, οι οποίες, περισσότερο από προφανές, έχουν διαφορετικές ατζέντες.

«Το HTS έχει τοποθετηθεί ως ανοιχτό σε μια βιώσιμη, ειρηνική μετάβαση στη Συρία, αλλά η κατάσταση είναι εξαιρετικά ασταθής», λένε οι ειδικοί. Στο νότο, οι φυλετικές πολιτοφυλακές – που ποτέ δεν αναγνώρισαν την κυριαρχία της οικογένειας Άσαντ – είναι πλέον απίθανο να ακολουθήσουν τη νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό.

Στα ανατολικά, τα απομεινάρια του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους συνεχίζουν να αποτελούν απειλή, ωθώντας τις ΗΠΑ να επαναλάβουν τις αεροπορικές επιδρομές.

Ομάδες υπό την ηγεσία των Κούρδων, οι οποίες απολαμβάνουν την υποστήριξη των ΗΠΑ, ελέγχουν τμήματα του βορειοδυτικού τμήματος της χώρας.

Αυτές οι φατρίες πολεμούν επίσης ομάδες ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία στη Βόρεια Συρία εδώ και χρόνια, και πρόσφατα σημειώθηκαν νέες μάχες σε αυτές τις περιοχές.

Υπάρχουν επίσης πολλές αντιπολιτευόμενες ομάδες και πολιτικά μπλοκ που εμφανίστηκαν μετά το 2011 εκτός Συρίας.

Δεν είναι γνωστό εάν αυτά τα άτομα ή ομάδες θα επιστρέψουν στη χώρα και θα συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε πολιτική μετάβαση. Όλα αυτά δείχνουν ότι η πιθανότητα μιας ενοποιημένης κυβέρνησης στη Συρία είναι αβέβαιη.

Οι αναλυτές του κόσμου σημείωσαν επίσης την αντίφαση των δηλώσεων του αρχηγού της HTC, Al Jolani.

Ο Daher, μαζί με άλλους ειδικούς, βρίσκει αυτό το σενάριο απίθανο, υποδεικνύοντας τις αντιφάσεις στην πρώτη δημόσια ομιλία του Jolani.

Αρχικά ανακοίνωσε ότι τη μετάβαση θα επιβλέπει ο πρωθυπουργός του πρώην καθεστώτος. Μετά από αυτό, όρισε τον Πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Σωτηρίας (Muhammad al-Bashir) - την κυβέρνηση στο Idlib υπό την κυριαρχία του HTS.

Στην αρχή, αυτή η κυβέρνηση κυβερνούσε μόνο την Ιντλίμπ, και τώρα κυβερνά τη δεύτερη και τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Χαλεπίου, τη Χάμα, τη Χομς και τη Δαμασκό, καθώς και την πρωτεύουσα. Γι' αυτό θα χρειαστεί να γίνει κατανομή της εξουσίας σε αυτόν τον τομέα.

Εδώ προκύπτει το δεύτερο σενάριο για το μέλλον της Συρίας. Αυταρχικός και μονομερής έλεγχος του HTS, κατά το παράδειγμα της κυριαρχίας των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. HTS να εδραιώσει την εξουσία μέσω αυταρχικών μέτρων, παρόμοια με το καθεστώς Άσαντ.

Ο Τζολάνι είχε ήδη εγκατασταθεί στο Ιντλίμπ – άλλοτε το μεγαλύτερο προπύργιο ανταρτών στη βορειοδυτική Συρία και σπίτι περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους εκτοπίστηκαν από άλλες συριακές επαρχίες – με μια Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας που εκτελούσε πολιτικά καθήκοντα ενώ παράλληλα ηγούνταν μιας θρησκείας της Σαρία συμβούλιο.

Ο Jolani προσπαθεί να δείξει ότι το HTS μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά δίνοντας προτεραιότητα στη σταθερότητα και τις δημόσιες υπηρεσίες.

Ωστόσο, ενώ έχει τον έλεγχο της Ιντλίμπ, οι επικριτές λένε ότι η ομάδα έχει περιθωριοποιήσει αντίπαλες μαχητικές φατρίες και καταπνίγει κάθε διαφωνία.

Πριν από την επίθεση υπό την ηγεσία του HTS στις 27 Νοεμβρίου, ξέσπασαν διαδηλώσεις στο Idlib, με σκληροπυρηνικούς ισλαμιστές και Σύριους ακτιβιστές να κατηγορούν το HTS για αυταρχική συμπεριφορά.

«Το HTS έχει εδραιώσει κυρίως την εξουσία μέσω της καταστολής, αν και έχει επίσης εδραιώσει την εξουσία συμπεριλαμβάνοντας όλες τις ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης στην Ιντλίμπ και παρέχοντας χάρη στις υπηρεσίες». Αλλά η διακυβέρνησή του χαρακτηριζόταν επίσης από σκληρή καταστολή και φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων», λένε οι αναλυτές.

Σε απάντηση σε αυτές τις επικρίσεις, το HTS εισήγαγε μεταρρυθμίσεις, όπως η διάλυση αμφιλεγόμενων δυνάμεων ασφαλείας που κατηγορούνται για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η δημιουργία τμήματος παραπόνων για τη λήψη καταγγελιών από πολίτες.

Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι απλώς μια πρόσοψη για την καταστολή της εξέγερσης.

Το τρίτο και χειρότερο σενάριο θα ήταν ο ανοιχτός εμφύλιος πόλεμος, με τη Συρία να βυθίζεται στο χάος, παρόμοιο με τον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης σε άλλες χώρες.

Ο Μουαμάρ ελ Καντάφι στη Λιβύη και ο Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ ανατράπηκαν χωρίς έτοιμο αντικαταστάτη και η ξένη παρέμβαση πρόσθεσε στη δεινή κατάσταση και στις δύο χώρες.

Οι επικριτές λένε ότι το κενό που άφησαν οι αυταρχικοί άρχοντες έχει καλυφθεί από κύματα λεηλασιών, εκδίκησης, διαμάχες για την εξουσία και εμφύλιο πόλεμο.

Σε αυτό το σενάριο, ένας αγώνας εξουσίας μεταξύ διαφορετικών συριακών ένοπλων ομάδων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτεταμένη βία, αποσταθεροποιώντας όχι μόνο τη Συρία αλλά ολόκληρη την περιοχή.

Στην πρώτη ομιλία, ο νεοδιορισμένος πρωθυπουργός Αλ Μπασίρ ανησύχησε πολλούς και υπαινίχθηκε την πιθανή κατεύθυνση της νέας κυβέρνησης, δηλαδή να ακολουθήσει το μοντέλο των Ταλιμπάν, δημιουργώντας ένα Ισλαμικό Κράτος που θα κυβερνάται από τη Σαρία.

Κάθε ένα από αυτά τα αποτελέσματα θα εξαρτηθεί επίσης από τις δραστηριότητες ξένων δυνάμεων, λένε οι ειδικοί.

Για δεκαετίες, ο Άσαντ βασιζόταν στην υποστήριξη του Ιράν και της Ρωσίας.

Εκείνη την εποχή, η Τουρκία, οι δυτικές χώρες και οι χώρες του Περσικού Κόλπου υποστήριζαν διάφορες ομάδες της αντιπολίτευσης.

Τις τελευταίες ημέρες, το Ισραήλ έχει βάλει στο στόχαστρο τη συριακή στρατιωτική υποδομή και αναγνώρισε ότι τα στρατεύματά του επιχειρούν στο συριακό έδαφος έξω από την αποστρατικοποιημένη ζώνη ασφαλείας μεταξύ της Συρίας και των κατεχόμενων από το Ισραήλ Υψωμάτων Γκολάν.

Το Ισραήλ λέει ότι έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες αεροπορικές επιδρομές στη Συρία από τότε που ο Άσαντ εγκατέλειψε τη χώρα, καταστρέφοντας «τα περισσότερα αποθέματα στρατηγικών όπλων της Συρίας», ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου προειδοποίησε τις δυνάμεις των ανταρτών της Συρίας να μην επιτρέψουν στο Ιράν να «αποκαταστήσει την επιρροή» στη χώρα .

Αυτό οδήγησε την Τουρκία και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής να κατηγορήσουν το Ισραήλ ότι εκμεταλλεύεται την πτώση του Άσαντ.

Οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι ενέργειες του Ισραήλ θα μπορούσαν να «αποσταθεροποιήσουν τη Συρία αποδυναμώνοντας την κυβέρνηση ή ενθαρρύνοντας σκληρά ρεύματα».

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το κενό εξουσίας στη Συρία και να αντιμετωπίσει τους Κούρδους της Συρίας.

Η Συρία βρίσκεται εδώ και καιρό υπό διεθνείς κυρώσεις και οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι διεθνείς κυρώσεις στη Συρία θα πρέπει να αρθούν για να υποστηριχθεί η οικονομική ανάκαμψη και ότι οι ξένες δυνάμεις θα πρέπει να στείλουν ανθρωπιστική βοήθεια.