Σε περισσότερες από 480 αεροπορικές επιδρομές στη Συρία από την ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν βάλει στο στόχαστρο στρατιωτικά αεροδρόμια, αποθήκες όπλων, συμπεριλαμβανομένων κέντρων χημικών, έρευνας και ηλεκτρονικού πολέμου. Συριακά πλοία δέχθηκαν επίσης επίθεση κοντά στο λιμάνι της Λαττάκειας. Σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους, σκοπός αυτής της ενέργειας είναι να αποτραπεί ο στρατιωτικός εξοπλισμός, τη στιγμή που δεν είναι σαφές ποιος θα ηγηθεί της Συρίας, να πέσει στα χέρια δυνάμεων των οποίων τις προθέσεις υποπτεύεται το Ισραήλ.

Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (SOHR) που εδρεύει στο Λονδίνο δήλωσε ότι το Ισραήλ «κατέστρεψε τις πιο σημαντικές στρατιωτικές τοποθεσίες στη Συρία, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων και των αποθηκών τους, μοίρες αεροσκαφών, ραντάρ, στρατιωτικούς σταθμούς σήματος και πολλές αποθήκες όπλων και πυρομαχικών σε διάφορες τοποθεσίες στις περισσότερες τις συριακές επαρχίες». Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα ανώτερη πηγή ασφαλείας, περιέγραψαν τα πλήγματα ως τη μεγαλύτερη επιχείρηση της αεροπορίας στην ιστορία της χώρας.

Ανάπτυξη και ιστορία της σύγκρουσης

Την τελευταία δεκαετία, η Συρία αντιμετώπισε μια από τις πιο δύσκολες συγκρούσεις στη σύγχρονη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ξεκινώντας ως μέρος ενός ευρύτερου κύματος διαμαρτυριών στο πλαίσιο της Αραβικής Άνοιξης του 2011, η σύγκρουση στη Συρία μετατράπηκε γρήγορα σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, προσελκύοντας την προσοχή των περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων. Μεταξύ των πιο ενεργών εξωτερικών παραγόντων στη Συρία είναι το Ισραήλ, το οποίο έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις σε διάφορους στόχους στο συριακό έδαφος. Αυτές οι επιθέσεις είχαν σκοπό να αποδυναμώσουν την επιρροή του Ιράν και της Χεζμπολάχ, αλλά αποσταθεροποίησαν περαιτέρω την ήδη εύθραυστη κατάσταση στη χώρα.

Μετά την έναρξη της σύγκρουσης, η Συρία κατακερματίστηκε γρήγορα σε διάφορες ζώνες που ελέγχονται από διαφορετικούς παράγοντες. Ενώ μεγάλο μέρος της δυτικής Συρίας παρέμενε υπό τον έλεγχο του Μπασάρ αλ Άσαντ, το βόρειο και το ανατολικό τμήμα της χώρας έπεσαν στα χέρια των κουρδικών δυνάμεων, των ανταρτικών φατριών και των εξτρεμιστικών οργανώσεων όπως το Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το Ισραήλ είδε μια ευκαιρία αλλά και μια απειλή, καθώς οι ιρανικές παραστρατιωτικές δυνάμεις και η Χεζμπολάχ εκμεταλλεύτηκαν το χάος για να εδραιωθούν στη Συρία, δημιουργώντας βάσεις και λαθραία όπλα στον Λίβανο.

Τα υψώματα του Γκολάν

Τα υψώματα του Γκολάν είναι ένα από τα πιο αμφισβητούμενα εδαφικά ζητήματα σε αυτήν την περιοχή. Το Ισραήλ κατέλαβε τα Υψίπεδα του Γκολάν κατά τον πόλεμο των έξι ημερών το 1967 και το προσάρτησε το 1981, αν και η διεθνής κοινότητα, εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν αναγνωρίζει αυτή την προσάρτηση. Για το Ισραήλ, ο έλεγχος του Γκολάν είναι στρατηγικά σημαντικός, καθώς εξασφαλίζει στρατιωτική υπεροχή στην περιοχή και προστατεύει τα βόρεια σύνορα της χώρας.

Υπό το πρίσμα της συριακής σύγκρουσης, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει πολυάριθμες επιχειρήσεις στην ουδέτερη ζώνη των υψωμάτων του Γκολάν, προκαλώντας καταδίκη από αραβικές χώρες και διεθνείς φορείς. Σύμφωνα με αναφορές, Ισραηλινοί στρατιώτες εισήλθαν στη ζώνη απεμπλοκής που ορίζει η συμφωνία του 1974, την οποία ο ΟΗΕ χαρακτήρισε ως παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Χημικά όπλα στη Συρία

Η χρήση χημικών όπλων στη Συρία έχει καταδικαστεί από τη διεθνή κοινότητα. Το πιο διάσημο περιστατικό συνέβη το 2013 στα προάστια της Δαμασκού, όταν το αέριο σαρίν σκότωσε περισσότερους από 1.400 ανθρώπους. Αυτό το γεγονός οδήγησε στην επέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, οι οποίες συνήψαν από κοινού συμφωνία για την εξάλειψη των χημικών όπλων της Συρίας υπό την επίβλεψη του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ). Αν και η Συρία έχει επίσημα παραδώσει όλα τα αποθέματά της σε χημικά όπλα, πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι οι συριακές δυνάμεις συνέχισαν να χρησιμοποιούν χημικούς παράγοντες στη σύγκρουση.

Οι ισραηλινές επιχειρήσεις είχαν στόχο να αποτρέψουν την αποκατάσταση της ικανότητας παραγωγής χημικών όπλων της Συρίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των επιχειρήσεων, το Ισραήλ βομβάρδισε πολυάριθμες εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων ερευνητικών κέντρων για την ανάπτυξη όπλων, γεγονός που αύξησε περαιτέρω τις εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Συρίας.

Διεθνείς αντιδράσεις

Οι ενέργειες του Ισραήλ έχουν προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν τις ισραηλινές επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας ότι είναι απαραίτητες για την υπεράσπιση του Ισραήλ έναντι της ιρανικής απειλής. Από την άλλη πλευρά, αραβικές χώρες, όπως το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν, καταδίκασαν τις ισραηλινές επιθέσεις, υποστηρίζοντας ότι επρόκειτο για επιθετικές ενέργειες.

Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν επανειλημμένα απευθύνει έκκληση και στις δύο πλευρές να σεβαστούν τη συμφωνία για την ουδέτερη ζώνη του Γκολάν. Ωστόσο, παρά τις προειδοποιήσεις του ΟΗΕ, οι Ισραηλινοί στρατιώτες συνεχίζουν τις επιχειρήσεις στη ζώνη αυτή, δικαιολογώντας τις με λόγους ασφαλείας.

Μετά την πτώση της κυβέρνησης Άσαντ, η δυναμική της σύγκρουσης στη Συρία άλλαξε δραματικά. Ισραηλινοί στρατηγοί πιστεύουν ότι το γεγονός θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα κενό εξουσίας που θα μπορούσε να καλυφθεί από τη Χεζμπολάχ ή άλλες παραστρατιωτικές ομάδες. Εξαιτίας αυτού, το Ισραήλ προτιμά συχνά μια πολιτική «ελεγχόμενου χάους» που του επιτρέπει να διατηρεί έναν βαθμό ελέγχου της κατάστασης.

Στο μέλλον, η περιοχή μπορεί να αντιμετωπίσει ακόμη πιο έντονο γεωπολιτικό ανταγωνισμό. Η Ρωσία, η οποία υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ, προσπαθεί να διατηρήσει τις στρατιωτικές της βάσεις στη Συρία. Το Ιράν θέλει να δημιουργήσει έναν «άξονα αντίστασης» ενάντια στο Ισραήλ, ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί του επιδιώκουν να περιορίσουν την ιρανική επιρροή. Το Ισραήλ, από την άλλη, χρησιμοποιεί την ευκαιρία για να ενισχύσει την ασφάλειά του και να αποτρέψει πιθανές απειλές.