Θα χάσει η Ρωσία, μετά τη νίκη των ισλαμιστών ανταρτών στη Συρία και τη διαφυγή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, τα δύο στρατιωτικά προπύργια στη χώρα αυτή; Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό και η απάντηση δεν φαίνεται ακόμη. Ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε τη Δευτέρα (9 Δεκεμβρίου) ότι ήταν "πολύ νωρίς" για να μιλήσουμε γι' αυτό. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι ισλαμιστές που κατέλαβαν την εξουσία στη Συρία, με επικεφαλής την ομάδα Hayat Tahrir al-Sham (HTS), έδωσαν στη Μόσχα εγγυήσεις για την ασφάλεια των στρατιωτικών βάσεων. Δεν υπάρχει επιβεβαίωση από άλλες πηγές. Η Ρωσία λειτουργεί δύο στρατιωτικές βάσεις στη Συρία – τη ναυτική βάση Tartus στη Μεσόγειο Θάλασσα, η οποία είναι κληρονομιά της Σοβιετικής Ένωσης, και τη στρατιωτική αεροπορική βάση Khmeimim, που ιδρύθηκε το 2015.

«Αυτή τη στιγμή, κινήσεις μεταφορικών αεροπλάνων μπορούν να παρατηρηθούν στο Χμεϊμίμ, αλλά όχι σε βαθμό που να υποδηλώνει πλήρη εκκένωση», δήλωσε ο Γκούσταβ Γκρέσελ, πρώην εμπειρογνώμονας στο τανκ σκέψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR). Τα ρωσικά πλοία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη Μεσόγειο «σε ελιγμούς», αλλά όχι μακριά από την Ταρτούς.

«Πιστεύω ότι η Ρωσία διαπραγματεύεται στα παρασκήνια για το πώς θα διατηρήσει τις βάσεις στη Συρία», είπε ο Γκρέσελ στη DW.

«Αν τους άφηναν, θα είχε ήδη ξεκινήσει εκκένωση».

Είναι πιο σημαντική η ναυτική βάση στο Tartus;

Ο Αυστριακός στρατιωτικός ιστορικός συνταγματάρχης Μάρκους Ράισνερ πιστεύει ότι η ναυτική βάση στο Ταρτούς είναι «στρατηγικά πιο σημαντική» για τη Ρωσία, καθώς επιτρέπει «την ανάπτυξη δυνάμεων στη Μεσόγειο». Η αεροπορική βάση Χμεϊμίμ χρειαζόταν η Μόσχα για να στηρίξει το καθεστώς Άσαντ ενάντια στους αντάρτες. «Αλλά δεν υπάρχει ανάγκη για αυτό τώρα», εξηγεί ο Reisner.

Ο Βρετανός πολιτικός επιστήμονας Mark Galeotti, συγγραφέας του βιβλίου «Putin's Wars», πιστεύει ότι οι δύο βάσεις είναι «πολύ σημαντικές για τις ρωσικές δραστηριότητες στη Μεσόγειο και την Αφρική».

«Είναι ενδιαφέρον πόσο γρήγορα προσπάθησαν να καταλήξουν σε συμφωνία με την HTS», προσθέτει ο Galeotti. Πριν από λίγο καιρό, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ αποκάλεσε την ομάδα «τρομοκράτες», αλλά το περασμένο Σαββατοκύριακο η Μόσχα άρχισε να τους αναφέρει ως «αντάρτες». Ο Γκαλεότι σημειώνει ότι ο τόνος της Μόσχας απέναντι στους ισλαμιστές στη Συρία έχει γίνει «πολύ πιο ήπιος», ακόμη και πριν από την πτώση του Άσαντ.

Τι μπορεί να προσφέρει η Μόσχα στους αντάρτες;

«Η Ρωσία πιθανότατα ελπίζει σε μια συμφωνία με την HTS», λέει ο Galeotti. Τι μπορεί όμως να προσφέρει η Μόσχα; Οι αντάρτες, αν και έχουν υποστήριξη από την Τουρκία, «δεν θέλουν να γίνουν τουρκικά πιόνια» και χρειάζονται συμμάχους και σχέσεις με άλλες χώρες, πιστεύει. Η Ρωσία θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτό.

«Οι Ρώσοι είναι αρκετά κυνικοί και πραγματιστές, γεγονός που δίνει στο HTS την ευκαιρία να διαφοροποιήσει την εξάρτησή του από την Άγκυρα», προσθέτει ο Βρετανός ειδικός.

Υπενθυμίζει επίσης ότι η Ρωσία δεν είναι παρούσα στη Συρία μόνο στρατιωτικά, αλλά έχει και στενούς οικονομικούς δεσμούς.

Ο Burcu Ozcelik, ειδικός στη Μέση Ανατολή στο βρετανικό ινστιτούτο RUSI, δεν πιστεύει ότι οι Σύροι αντάρτες θα συμμορφωθούν γρήγορα με τις ρωσικές επιθυμίες.

«Είναι μεγάλο ερωτηματικό ότι το HTS θα σπεύσει να γίνει αντιληπτό ως σύμμαχος του Βλαντιμίρ Πούτιν ή να δώσει το πράσινο φως για μια μακροχρόνια ρωσική στρατιωτική παρουσία στη συριακή ακτή της Μεσογείου, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι Ο Άσαντ έχει λάβει άσυλο στο ρωσικό έδαφος», εκτιμά.

Προβλέπει μακρές διαπραγματεύσεις στις οποίες οι περιφερειακοί παράγοντες, η Ρωσία και το Ιράν, «θα προσπαθήσουν να προσαρμόσουν την εξωτερική τους πολιτική έναντι της Συρίας».

Πού θα πάει ο ρωσικός στρατός από τη Συρία;

Εάν ο ρωσικός στρατός εγκαταλείψει τη Συρία, έστω και σταδιακά, πού μπορεί να πάει; «Δεν έχουν καλές επιλογές», λέει ο Mark Galeotti. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Συρία την εποχή του Άσαντ ήταν πολύ εξαρτημένη από τη Μόσχα και δεν υπάρχει ανάλογο μέρος στην περιοχή.

Μεταξύ των πιθανών επιλογών αναφέρεται συχνά η Λιβύη, όπου η Ρωσία διατηρεί επαφές με τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ. Στο πλευρό του πολέμησαν Ρώσοι μισθοφόροι της ομάδας Βάγκνερ. Δυτικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την υποτιθέμενη πρόθεση της Ρωσίας να δημιουργήσει μια ναυτική βάση στη Λιβύη και θα μπορούσε να βρίσκεται στο Τομπρούκ, εικάζει ο Μάρκους Ράισνερ.

Ο Mark Galeotti πιστεύει ότι αυτή η επιλογή δεν θα πραγματοποιηθεί γρήγορα, επειδή δεν υπάρχει υποδομή εκεί. Το ίδιο ισχύει και για το Σουδάν, με το οποίο η Μόσχα διαπραγματεύεται εδώ και χρόνια για μια ναυτική βάση στην Ερυθρά Θάλασσα. «Όπου κι αν πάνε - Λιβύη, Μάλι, Σουδάν - δεν θα έχουν συνθήκες όπως στη Συρία», λέει ο ειδικός.

Περιορισμένες επιπτώσεις στον πόλεμο στην Ουκρανία

Τίθεται επίσης το εξής ερώτημα: εάν η Ρωσία αποσύρει τα στρατεύματά της από τη Συρία, τι σημαίνει αυτό για τον πόλεμο στην Ουκρανία; «Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, τα αποτελέσματα είναι αμελητέα», λέει ο Galeotti. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο αριθμός των στρατευμάτων που μπορεί να μεταφέρει η Μόσχα από τη Συρία στο ουκρανικό μέτωπο είναι ασήμαντος.

«Τα καλά νέα για την Ουκρανία (από τη Συρία) είναι περιορισμένα», υποστήριξε ο Gustav Gressel. Η Ρωσία δεν έχει ούτε την ικανότητα ούτε την επιθυμία να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο ενώ διεξάγει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας.

«Η Ουκρανία δεν θα αισθανθεί απτό όφελος από την αποδυνάμωση του Ιράν λόγω των ισραηλινών επιθέσεων», πιστεύει ο ειδικός. Η μόνη συγκεκριμένη θετική συνέπεια για το Κίεβο θα μπορούσε να είναι ότι «μερικοί άνθρωποι στη Δύση γίνονται πιο γενναίοι», αλλά πιθανώς και ότι «η αδυναμία του Πούτιν κάνει εντύπωση στον Τραμπ», καταλήγει ο Γκρεσέλ.

Αλλά ακόμα κι αυτό παραμένει ανοιχτό ερώτημα για εκείνον.

Πηγή: Deutsche Welle/ Συγγραφέας: Ρομάν Γκοντσαρένκο