Η Κροατία έχει το «Nevera» στο Rimac, η Βοσνία λάνσαρε το πρώτο ηλεκτρικό όχημα, το ηλεκτρικό «Citroen C» θα συναρμολογηθεί στο Kragujevac... Η Μακεδονία εξακολουθεί να είναι η μόνη χώρα στα Βαλκάνια που δεν παράγει αυτοκίνητα.

Χρησιμοποιώντας την πρώην βάση του "TAM" ή του "Zastava", ορισμένες από τις παγκόσμιες μάρκες αυτοκινήτων έχουν τοποθετηθεί στις πρώην δημοκρατίες του Νότου-Νότου, αλλά η εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία δεν περιλαμβάνει καμία σειρά αυτοκινήτων συναρμολόγησης. Ωστόσο, αυτό το τμήμα ξεκίνησε ουσιαστικά από το μηδέν πριν από δεκαπέντε χρόνια και τώρα απασχολεί αρκετές δεκάδες χιλιάδες άτομα στη χώρα, αποτελώντας έναν μικρό, αλλά ακόμα υγιή πυρήνα επιτυχημένων κατασκευαστών ανταλλακτικών αυτοκινήτων.

Αν και για κάποιους το όνομα της αυτοκινητοβιομηχανίας ακούγεται προσχηματικό για εκείνες τις είκοσι περίπου εταιρείες που παράγουν ανταλλακτικά και εξοπλισμό αυτοκινήτου, εξακολουθούν να παράγουν το 60 τοις εκατό των εξαγωγών της πΓΔΜ. Το άλλοτε πανταχού παρόν «101» κυλάει ακόμη στους δρόμους της Μακεδονίας, παρά το γεγονός ότι τον περασμένο Νοέμβριο συμπληρώθηκαν 14 χρόνια από την παραγωγή της τελευταίας σημαίας. Εκτός από τα 20 δικά του εργοστάσια σε διάφορα μέρη της πρώην Γιουγκοσλαβίας, το εργοστάσιο Zastava από το Kragujevac είχε επίσης 16 συνεργάτες και προμηθευτές στη Μακεδονία για 312 θέσεις. Ως εκ τούτου, η προοπτική της χώρας μας είναι στην κατασκευή εγκαταστάσεων που θα εξυπηρετούν την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία.

Με την είσοδο του γίγαντα της αυτοκινητοβιομηχανίας «Johnson Controls», και μετά την κατασκευή της δυναμικότητας της εταιρείας «Johnson Mattei» στη ζώνη Μπουνάρτζικ, η χώρα έγινε ένα ελκυστικό κέντρο εξυπηρέτησης για την αυτοκινητοβιομηχανία. Το κράτος επικεντρώνεται ολοένα και περισσότερο στην προσέλκυση ξένων εταιρειών που θα εξυπηρετούσαν αυτά τα κέντρα με την παραγωγή εξαρτημάτων αυτοκινήτου, επειδή η παραγωγή αυτοκινήτων είναι πολύ μεγαλύτερη και διαφορετική από τεχνολογική, αλλά και τελευταία και από εργασιακή άποψη.

Επαγγελματικές μελέτες έχουν προβλέψει ότι τα επόμενα χρόνια, η Τσεχική Δημοκρατία, η Σλοβακία και η Τουρκία θα είναι οι κύριοι κατασκευαστές αυτοκινήτων στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές εξαρτημάτων και όλες οι συνδεδεμένες εταιρείες που εξυπηρετούν τον κλάδο θα επεκταθούν σε μια περιοχή που τους προσφέρει ανταγωνιστικότητα, εργασία και άλλα οφέλη. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η προοπτική μας και οι τεχνολογικές-βιομηχανικές ζώνες είναι ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχει η ΠΓΔΜ.

Βραχυπρόθεσμα, η στρατηγική για την προσέλκυση επενδύσεων στην αυτοκινητοβιομηχανία ήταν λογικά να επικεντρωθεί σε προϊόντα έντασης εργασίας που βασίζονται στο χαμηλό κόστος εργασίας, όπως ζώνες αυτοκινήτων, αερόσακοι, φρένα, καταλύτες, πλαστικά μέρη, υφάσματα και δερμάτινα εξαρτήματα. Όμως οι φιλοδοξίες για μεγαλύτερη και ακριβότερη παραγωγή θα στεφθούν με τις ανακοινώσεις ότι στην Οχρίδα η «Kostal» θα ξεκινήσει την παραγωγή φορτιστών για τα υβριδικά οχήματα του ομίλου «Volkswagen». Η γερμανική «Costal» είναι μαζί μας για περισσότερα από πέντε χρόνια και οι επενδύσεις τους ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια ευρώ.

Ωστόσο, η υπέρβαση των σχεδίων για νέες επενδύσεις είναι το πρόβλημα της έλλειψης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αν και οι επενδυτές σε αυτόν τον κλάδο προσφέρουν πολύ υψηλότερους μισθούς από άλλους κλάδους, μοιράζονται και αυτοί την ίδια μοίρα με άλλες επιχειρήσεις. Τα σχέδιά τους εξαρτώνται από το πού και πόσους εργάτες θα βρουν. Γιατί μάταια ανοίγουν νέα φυτά, αν είναι άδεια.

Η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων δεν είναι μόνο βάρος για τις εταιρείες, αλλά και πρόβλημα για την υλοποίηση των προκλήσεων του εγγύς μέλλοντος, όπως η ενεργειακή μετάβαση, η ψηφιοποίηση και η κατασκευή βιομηχανικών υποδομών. Η έρευνα έχει δείξει ότι έως και το 84 τοις εκατό των εταιρειών δεν είναι σε θέση να καλύψουν κενές θέσεις. Το μηχανικό και το τεχνικό προσωπικό είναι το πιο δύσκολο.

Οι νέες γενιές χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να φτάσουν στα επιθυμητά προσόντα, γιατί το δίπλωμα είναι μόνο το πρώτο βήμα προς την πραγματική γνώση. Είναι τα Ανοιχτά Βαλκάνια η μόνη λύση ή η θεραπεία θα αναζητηθεί στην εισαγωγή εργατικού δυναμικού από την Άπω Ανατολή; Το κράτος και οι εταιρείες θα πρέπει να επιλέξουν τη σωστή λύση.