Δεν έχουμε πρόβλημα με την Ακαδημία Επιστημών των Αλβανών. Μια μέρα θα το πάρουν. Οι εθνικιστές και στις δύο πλευρές δεν τους νοιάζει. Η επιστήμη ενώνει και βρισκόμαστε στην πολιτική τροχιά των διχασμών. Το πρόβλημα είναι ότι η ακαδημία τους θα είναι χειρότερη από το MANU, που δεν είναι επιστημονικό ίδρυμα αλλά εθνικό ορόσημο του μακεδονικού έθνους. Το ίδιο θέλει και ο αφυπνιστής, ο αλβανικός. Οτιδήποτε άλλο, όπως η επιστήμη ή η αλήθεια, δεν έχει σημασία.

Τέλος, όπως σε όλες τις πολυεθνικές κοινωνίες, κάθε έθνος επιθυμεί τα ίδια εθνικά χαρακτηριστικά με το άλλο. Πριν από χρόνια διάβασα για δύο μη κυβερνητικές οργανώσεις στη Στρούγκα για την προστασία της λίμνης Οχρίδας - η μία Μακεδονική και η άλλη Αλβανική. Όπως τα ψάρια μαθαίνουν να διακρίνουν. Και οι ακαδημαϊκοί από το MANU δεν λένε αλήθεια όταν λένε ότι δεν υπάρχει χώρα στην οποία υπάρχουν δύο ακαδημίες επιστημών.

Το μήνυμα ότι θα γίνουμε η μόνη χώρα στον κόσμο που θα έχει δύο ακαδημίες επιστημών αντήχησε τόσο έντονα στους Μακεδόνες, που πλέον έχει μαζέψει τα φτερά της. Στον Καναδά, για παράδειγμα, υπάρχουν τρεις ακαδημίες: αγγλικές και γαλλικές για τις ανθρωπιστικές επιστήμες και δίγλωσσες για τις άλλες επιστήμες. Ένα κλικ στο διαδίκτυο και ο καθένας μπορεί να μπει στον κόσμο της πληροφορίας και να μάθει την αλήθεια για τις ακαδημίες επιστημών άλλων χωρών. Όμως η αναζήτηση της αλήθειας δεν είναι στην αρμοδιότητα των πολιτικών κομμάτων. Η «εθνική ιδέα» αμφισβητείται, και δεν έχει καμία σχέση με την επιστήμη.

Ο διάσημος Μακεδόνας συγγραφέας Ντίμιταρ Μπασέφσκι, σε μια πιο ελεύθερη συνέντευξη, όταν τον ρωτούν τι θα ήθελε να είναι αν ξαναγεννιόταν, απαντά με ένα ελαφρύ μειδίαμα: «Ακαδημαϊκός». Γιατί;

Έτσι το MANU έγινε εθνικό σύμβολο όπως το εθνόσημο, ο ύμνος ή η σημαία των Μακεδόνων, αλλά και σύμβολο κατάστασης για άτομα που ήξεραν πώς να φτάσουν σε αυτό το μέρος. Ανίκανοι να συμβαδίσουν με την παγκόσμια επιστήμη, υπερασπίζονται τώρα σθεναρά το status quo που τους φέρνει κύρος και προνόμια. Να διευκρινίσω. Όταν λέω ότι δεν υπάρχει επιστήμη στο MANU, μιλάω για κοινωνικές επιστήμες, με πενταετή «εργασιακή» εμπειρία στο Κέντρο Στρατηγικών Μελετών, μετά από πρόσκληση του ιδρυτή του, Xente Bogoev.

Αλλά η κοινή λογική λέει ότι αν αυτή είναι η κατάσταση στις πολιτικές και νομικές επιστήμες, πρέπει να είναι ασύγκριτα χειρότερη σε εκείνες ακριβώς που απαιτούν εξοπλισμένα εργαστήρια και τεράστια χρηματικά ποσά. Πραγματοποιώντας κύλιση σε πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ακαδημίες σε ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Αμερική, για παράδειγμα, έχει κανείς την εντύπωση ότι η φόρμα δεν είναι σημαντική. Αυτό που έχει σημασία είναι η ουσία: ποια είναι η συμβολή των μελών μιας ακαδημίας σε ένα συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Αυτό σημαίνει απαραίτητα στενή συνεργασία με τα πανεπιστήμια, μόνο τα καλύτερα φυσικά.

Το MANU, όπως είπα ανοιχτά στους ακαδημαϊκούς κατά τη συνεργασία μου μαζί τους πριν από χρόνια, είναι κάτι σαν ένα σκοτεινό και σκονισμένο μουσείο. Ένας θεσμός που δεν είναι τόσο στην υπηρεσία της επιστήμης όσο στην υπηρεσία της προσωπικής προβολής ατόμων, ενίοτε με αμφισβητούμενες αξίες.

Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι μεγαλύτεροι εκφραστές της εθνικής υπόθεσης ήταν ένας ακαδημαϊκός από το χώρο των τεχνικών επιστημών και ένας ακαδημαϊκός γλωσσολόγος είναι ξεκάθαρη απόδειξη ότι «δεν είχαν καλύτερη δουλειά». Όχι, δεν είμαστε εξαίρεση. Ως σύμβολα του έθνους και του εθνικισμού, οι βαλκανικές ακαδημίες επιστημών είναι πάντα το έδαφος αναπαραγωγής εθνικισμού και όχι επιστημονικοί θεσμοί όπως στις δυτικές δημοκρατίες. Το ιδανικό των ακαδημαϊκών μας από την εποχή που συνεργάστηκα με το δύσμοιρο Κέντρο Στρατηγικών Μελετών, που πέθανε κάτω από το βάρος της άγνοιας και της εθνικής εξύψωσης, ήταν κάποιο είδος διακήρυξης, κάποιου είδους υπόμνημα, κάποιου είδους γυαλιστερό έγγραφο με το οποίο η οι ακαδημαϊκοί θα αποκτούσαν εγχώρια και παγκόσμια φήμη.

Οι πόλεμοι στη Γιουγκοσλαβία απέδειξαν ότι δεν είναι ο τρόπος οικοδόμησης και ότι αυτό προκαλεί μόνο εθνοτικές συγκρούσεις. Εντάξει, συμφωνώ ότι η δουλειά των ατόμων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και να δίνεται ο σεβασμός που τους αξίζει. Αλλά τους είπα πριν από πολύ καιρό, αφήστε έναν όροφο αυτού του σκοτεινού κτιρίου να γεμίσει με αναμνηστικά και πορτρέτα ακαδημαϊκών με βαριές κουρτίνες. Αλλά το δεύτερο πρέπει να είναι γεμάτο φως, με υπολογιστές που διαχειρίζονται σκληρά άτομα δικτυωμένα με πανεπιστήμια στην Ευρώπη και τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας, που είναι αντίγραφο του MANU: ιδρύματα στην υπηρεσία της προσωπικής προώθησης ακαδημαϊκών και καθηγητών, όχι της επιστήμης και γνώση.

Ο συγγραφέας είναι καθηγητής και πρώτος υπουργός Εξωτερικών