Έχετε νιώσει ποτέ ότι δεν μπορείτε να φύγετε από μια σχέση που σας εξαντλεί, αλλά ταυτόχρονα δεν είστε καν χαρούμενοι σε αυτήν;

Συχνά συναντάμε ζευγάρια που έχουν κολλήσει σε ταραχώδεις και εξαντλητικές σχέσεις. Μερικοί από αυτούς αναζητούν βοήθεια μέσω ατομικής θεραπείας, ενώ άλλοι επιλέγουν τη συμβουλευτική γάμου. Αλλά έχουν ένα κοινό - λένε συνεχώς ο ένας στον άλλο «τέλειωσε», σαν να χωρίζουν και να ξαναβρίσκονται μαζί, αλλά χωρίς πραγματική συναισθηματική και οικεία εγγύτητα, παραμένοντας σε μια σχέση που τους κάνει δυστυχισμένους, λέει "ζω".

Ένα παράδειγμα από την πραγματικότητα

Η Jana ζει εδώ και μήνες σε μια συναισθηματική καταιγίδα. Ο σύντροφός της, Λούκα, της είπε πολλές φορές ότι δεν έβλεπε μέλλον μαζί της, ότι δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν μαζί και ότι το καλύτερο ήταν να χωρίσουν. Αλλά ακόμα και μετά από αυτά τα λόγια, συνεχίζουν να βλέπονται - περιστασιακά, ανεπίσημα, χωρίς μια σαφώς καθορισμένη σχέση. Ο Γκόραν την επικρίνει συχνά, της υπενθυμίζει παλαιότερες διαφωνίες και διατηρεί συναισθηματική απόσταση. Στη σχέση τους η οικειότητα περιορίζεται στο ελάχιστο, αν υπάρχει καθόλου.

Η Τζάνα, από την άλλη, δεν μπορεί να μείνει μακριά. Επιμένει να τον ακούνε και να τον βλέπουν, εκλιπαρεί για αγάπη, κρατιέται από τις μικρές στιγμές τρυφερότητας που λαμβάνει περιστασιακά και ελπίζει σε αλλαγή. Παρόλο που της αξίζουν πολλά περισσότερα από αυτό το είδος σχέσης, δεν μπορεί να το τελειώσει γιατί πιστεύει ότι χωρίς αυτόν δεν θα είναι ολοκληρωμένη, ότι θα μείνει μόνη και ότι δεν θα βρει κανέναν που να την καταλάβει.

Η ψυχολογική δυναμική τέτοιων σχέσεων

Αυτές οι σχέσεις συχνά πηγάζουν από ανασφαλή πρότυπα προσκόλλησης. Η προσκόλληση είναι ο τρόπος που συνδεόμαστε με τους άλλους και η ανασφαλής προσκόλληση περιλαμβάνει ασταθείς και αντιφατικές συμπεριφορές στις σχέσεις. Τις περισσότερες φορές, τέτοια ζευγάρια δεν μπορούν να βρουν ισορροπία - ο ένας σύντροφος ξεφεύγει από την οικειότητα, ενώ ο άλλος αναζητά απεγνωσμένα ασφάλεια. Αυτό δημιουργεί έναν ατελείωτο κύκλο χωρισμών και επανασυνδέσεων, καθώς οι δυο τους παραμένουν συναισθηματικά εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον.

Δύο τύποι συμπεριφοράς είναι πιο συχνά παρόντες:

Αποφευκτικός σύντροφος (Λουκάς) – συναισθηματικά απόμακρος, δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει την εγγύτητα. Όταν ο σύντροφός του αναζητά μια βαθύτερη σχέση, αποσύρεται γιατί αυτό τον κάνει να νιώθει άβολα. Μπορεί να νιώθει αγάπη με τον δικό του τρόπο, αλλά δυσκολεύεται να διατηρήσει μια σταθερή και υγιή σχέση.

Ανήσυχη σύντροφος (Jana) – έχει έντονη ανάγκη για αγάπη, επιβεβαίωση και συναισθηματική εγγύτητα, την οποία δεν έλαβε ποτέ με τον τρόπο που επιθυμούσε. Όταν νιώθει απόσταση από τον σύντροφό της, γίνεται ακόμη πιο επίμονη στην αναζήτηση εγγύτητας, κάτι που παραδόξως προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη απόσυρση από το άλλο μέρος.

Συνεργάτες κολλημένοι σε τοξική δυναμική

Ο άνθρωπος που χωρίζει συνέχεια αλλά επιστρέφει

• Συχνά έχει στυλ αποφυγής προσκόλλησης.
• Νιώθει «παγιδευμένος» όταν ο σύντροφός του δείχνει υπερβολικά συναισθήματα.
• Παλεύει με μια εσωτερική σύγκρουση – δεν θέλει να τη χάσει εντελώς, αλλά δεν μπορεί να διατηρήσει ούτε μια σταθερή σχέση.

Η γυναίκα που μένει παρά τα πάντα

• Έχει ένα ανήσυχο ύφος προσκόλλησης και αναζητά συνεχώς την επιβεβαίωση της αγάπης.
• Αρκείται σε μικρές στιγμές τρυφερότητας, νομίζοντας ότι δεν αξίζει περισσότερα.
• Μένει στη σχέση, ακόμα και όταν είναι δυστυχισμένη, από φόβο μήπως μείνει μόνη.

Φυσικά, αυτοί οι ρόλοι δεν χωρίζονται πάντα αυστηρά ανά φύλο – η γυναίκα μπορεί να είναι αυτή που τερματίζει τη σχέση και ο άνδρας αυτός που αναζητά απεγνωσμένα την οικειότητα.

Γιατί οι άνθρωποι μένουν σε τέτοιες σχέσεις;

Τέτοιες σχέσεις σπάνια είναι τυχαίες – είναι συνήθως το αποτέλεσμα βαθιών ψυχολογικών προτύπων που διαμορφώθηκαν από την παιδική ηλικία ή προηγούμενων ερωτικών εμπειριών.

Οι κύριοι λόγοι για να παραμείνετε σε μια τοξική σχέση:

• Ανασφαλής προσκόλληση από την παιδική ηλικία – εάν ένα άτομο δεν είχε σταθερές και ασφαλείς σχέσεις με τους γονείς του, μπορεί ασυνείδητα να επαναλάβει αυτά τα μοτίβα στις σχέσεις των ενηλίκων.
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση – ένας σύντροφος που είναι ικανοποιημένος με «ψίχουλα αγάπης» συχνά πιστεύει βαθιά μέσα του ότι δεν αξίζουν περισσότερα.
• Φόβος της μοναξιάς – πολλοί άνθρωποι μένουν σε δυστυχισμένες σχέσεις επειδή πιστεύουν ότι δεν θα βρουν τίποτα καλύτερο.
• Συναισθηματική εξάρτηση – η έντονη δυναμική των χωρισμών, των συμφιλιώσεων και των συγκρούσεων δημιουργεί εξάρτηση από τον σύντροφο.

Μπορούν τέτοιες σχέσεις να γίνουν υγιείς; Μπορούν, αλλά μόνο εάν και οι δύο σύντροφοι είναι πρόθυμοι να δουλέψουν μόνοι τους. Αυτό σημαίνει:

• Επίγνωση των δικών του προτύπων συμπεριφοράς και των ριζών τους.
• Ειλικρινής και ανοιχτή συζήτηση.
• Το άτομο ή ο συνεργάτης εργάζονται για τη συναισθηματική εγγύτητα.

Αν όμως μόνο ο ένας σύντροφος κάνει προσπάθεια και ο άλλος παραμένει κλειστός και απόμακρος, οι πιθανότητες για μια υγιή σχέση είναι ελάχιστες.

Πώς να απαλλαγείτε από την τοξική αγάπη;

Εάν αναγνωρίζετε τον εαυτό σας στο ρόλο του ανήσυχου συντρόφου που ελπίζει συνεχώς σε αλλαγή, κάντε την εξής ερώτηση: Είναι αυτό αγάπη ή συναισθηματική εξάρτηση;

Βήματα για να βγείτε από μια τοξική σχέση:

• Αναγνωρίστε ότι η αγάπη δεν χρειάζεται να είναι ένας συνεχής αγώνας.
• Δουλέψτε για την αυτοπεποίθησή σας.
• Θέστε ξεκάθαρα όρια και μην συμβιβάζεστε με λιγότερο από αυτό που σας αξίζει.
• Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια – η θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να απαλλαγείτε από καταστροφικά πρότυπα.
• Επίδραση των τοξικών σχέσεων στην ψυχική υγεία

Η μακροχρόνια παραμονή σε τέτοιες σχέσεις μπορεί να οδηγήσει σε:

• Άγχος και κατάθλιψη
• Μειωμένη αυτοπεποίθηση
• Συναισθηματική εξάντληση

Στο τέλος, είναι σημαντικό να καταλάβουμε – η αληθινή αγάπη δεν πρέπει να πονάει. Η αναγνώριση τοξικών προτύπων και η εργασία με τον εαυτό σας είναι το κλειδί για να ξεφύγετε από αυτή τη δυναμική και να δημιουργήσετε μια πιο ευτυχισμένη ζωή.