Η πλατφόρμα δημιουργικού διαλόγου και κριτικής σκέψης «Λογοτεχνικοί προβληματισμοί» ξεκίνησε την αποστολή της να συνδέσει τη βρετανική και τη μακεδονική λογοτεχνία και τον πολιτισμό με την πρώτη συζήτηση με θέμα «Η λογοτεχνία ως υπερασπιστής της ελευθερίας».

Η πρώτη από μια σειρά προγραμματισμένων συζητήσεων στο πλαίσιο της πλατφόρμας «Λογοτεχνικοί προβληματισμοί» πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου στο Ινστιτούτο Μακεδονικής Λογοτεχνίας σε συνεργασία με τη Βρετανική Πρεσβεία στα Σκόπια. Η συγγραφέας και επικεφαλής του έργου, Ana Jovkovska, λέει ότι ο σκοπός της πλατφόρμας «Λογοτεχνικοί προβληματισμοί» είναι να υποκινήσει την κουλτούρα της συζήτησης μέσω της πολιτιστικής εκπροσώπησης, του διαλόγου και της εκπαίδευσης και να ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή της τοπικής επιστημονικής και πολιτιστικής κοινότητας στην οικοδόμηση μιας ελεύθερης, ανοιχτής και δημιουργικής κοινωνίας.

Μέσα από τα έργα λατρείας και σύγχρονων Βρετανών συγγραφέων, που με την πολιτισμική-ιστορική τους σημασία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία σύγχρονων θεωριών και κοσμοθεωριών, αντιμετωπίζονται σημαντικά κοινωνικά ζητήματα: ελευθερία του λόγου, λογοκριμένη λογοτεχνία, φωνή των περιθωριοποιημένων, ισότητα φύλων. , τέχνη, πολιτιστική παραγωγή, κριτική θεωρία, κουλτούρα των μέσων ενημέρωσης και άλλα.

Στην πρώτη συζήτηση με τίτλο «Η λογοτεχνία ως υπερασπιστής της ελευθερίας», συζητήθηκαν διάφορες θεματικές ενότητες: Λογοκριμένη λογοτεχνία; Ελευθερία του λόγου; Η φωνή των περιθωριοποιημένων. Στο επίκεντρο συγγραφείς ήταν οι Ian McEwan, George Orwell, Aldous Huxley, Salman Rushdie, Oscar Wilde, Mark Haddon, Carol Ann Duffy και David Herbert Lawrence.

Συμμετέχοντες στη συζήτηση ήταν ο Matthew Lawson, Πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος μίλησε στα μακεδονικά για ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης, ο καθ. Η Δρ Νατάσα Αβραμόφσκα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μακεδονικής Λογοτεχνίας, καθ. Ο Δρ Γκότσε Σμιλέφσκι, συγγραφέας και καθηγητής πανεπιστημίου, καθ. Ο Δρ. Aleksandar Prokopiev, συγγραφέας και καθηγητής πανεπιστημίου.

Στη διαδραστική συζήτηση συμμετείχαν μεγάλος αριθμός συγγραφέων, εκδοτών, εκδοτών, μεταφραστών και καθηγητών, μεταξύ των οποίων οι: Sonja Stojmenska-Elzeser, νικήτρια του βραβείου καλύτερου βιβλίου δοκιμίου στο RSM για το 2022, Todorce Tasevski, διευθυντής των βραδιών της Στρούγκα ποίησης, Vladimir Martinovski, καθηγητής πανεπιστημίου και συγγραφέας, Vesna Mojsova-Chepishevska, διευθύντρια του Διεθνούς Σεμιναρίου για τη Μακεδονική Γλώσσα, Λογοτεχνία και Πολιτισμό στο UKIM και νυν νικήτρια του βραβείου «13 Νοεμβρίου» της πόλης των Σκοπίων, Lidija Kapushevska-Drakulevska , καθηγητής πανεπιστημίου και κριτικός λογοτεχνίας, Gjoko Zdraveski από το Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών (INALKO), Zharko Kujundziski, εκδοτικός οίκος "Antolog", Biljana Crvenkovska, εκδοτικός οίκος "Cudna Šuma", Igor Angelkov, "Ili-ili Εκδοτικός οίκος, Milan Damjanovski, καθηγητής πανεπιστημίου και μεταφραστής, Jasmina Vasileva, ηθοποιός και άλλοι.

Η λογοτεχνία έχει τη δύναμη να μεταφέρει τον εσωτερικό διάλογο των ανθρώπων, να δείχνει αλλαγές στην κοινωνία μέσα από αυτό που συμβαίνει στην ψυχή ενός ανθρώπου, σημείωσε ο Βρετανός πρεσβευτής Μάθιου Λόσον. «Στο βρετανικό πλαίσιο, το βιβλίο που συνδέεται πιο συχνά με τη λογοκρισία είναι η «Φάρμα των ζώων» του Τζορτζ Όργουελ». Είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε γιατί το «Animal Farm» και γιατί το «Lady Chatterley's Lover» του D. H. Lawrence απαγορεύτηκαν και σε ποιο πλαίσιο. Ο λόγος για τον οποίο απαγορεύτηκε το «Lady Chatterley's Lover» ήταν η πρόθεση του συγγραφέα να δώσει καλλιτεχνική έκφραση στα πιο ενστικτώδη χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, ενώ η μεγάλη επιτυχία του «Animal Farm» είναι ότι θέτει το ζήτημα της εξουσίας και πώς επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις. , πώς χρησιμοποιείται για χειραγώγηση, για προπαγάνδα και τελικά για έλεγχο», είπε ο Πρέσβης Lawson.

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μακεδονικής Λογοτεχνίας, καθ. Η Δρ Natasa Avramovska επεσήμανε ότι αυτό που διαβάζουμε σήμερα και τι συζητάμε εξαρτάται από την τρέχουσα στιγμή επικοινωνίας. «Η ανάγνωση αλλάζει, ανάλογα με τα παραδείγματα. Σήμερα, ζούμε εκείνη την περίοδο της ερμηνευτικής ανατροπής μετά τη δεκαετία του '80 του 20ού αιώνα, που το πολιτικό, το ηθικό και το αισθητικό συμπλέκονται... έτσι διαβάζουμε. «Το διάβασμά μας σήμερα και η συζήτησή μας σήμερα καθορίζεται από την τρέχουσα επικοινωνιακή στιγμή που ζούμε και δεν μπορούμε απολύτως να ξεφύγουμε από αυτήν», είπε ο καθηγητής. Δρ Αβραμόφσκα.

Ο συγγραφέας Γκότσε Σμιλέφσκι απευθύνθηκε στη φωνή των περιθωριοποιημένων μέσα από μια ιστορία για ένα παιδί με διαταραχή αυτιστικού φάσματος, αμφισβητώντας τις σχέσεις εξουσίας, διαφορετικότητας και ενσυναίσθησης μέσα από το παράδειγμα του έργου «Το περίεργο περιστατικό του σκύλου τη νύχτα» από τον Mark Haddon. Και ο καθηγητής και συγγραφέας Aleksandar Prokopiev ακολούθησε τα θέματα της ελευθερίας, της προπαγάνδας, της λογοκριμένης λογοτεχνίας, της δύναμης της τέχνης, της μαγευτικής ψυχαγωγίας και του πολιτικού ελέγχου.

Η συντονιστής Ana Jovkovska ανακοίνωσε ότι η επόμενη συζήτηση, η οποία θα διεξαχθεί στα τέλη Μαρτίου, θα είναι αφιερωμένη στην αφήγηση του φύλου στη βρετανική λογοτεχνία, στην κριτική θεωρία του φύλου, καθώς και στην αποδοχή των ελευθεριών και δικαιωμάτων των γυναικών στο τοπικό περιβάλλον.

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον «Πολιτιστικό Τύπο» με αριθμό 169, στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας «Sloboden Pechat» στις 4-5.3.2023)