Σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο στη σελίδα του Facebook «Λεξικό ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία 1850-1950» εμφανίζεται μια νέα ιστορία που σχετίζεται με έργα τέχνης φτιαγμένα στο έδαφος της Μακεδονίας, δημιουργημένα από ξένους ζωγράφους που για διάφορους λόγους παρέμειναν στο μακεδονικό έδαφος τη δεδομένη περίοδο. .

Η συλλογή περιέχει έργα ξένων ζωγράφων, εικονογράφων, γραφιστών, γλυπτών και φωτογράφων τέχνης που επισκέφτηκαν τη Μακεδονία και δημιούργησαν ένα έργο τέχνης εμπνευσμένο από τη χώρα, τον πολιτισμό, την παράδοση, τη φύση ή ιστορικά γεγονότα στη Μακεδονία και τις μακεδονικές εθνότητες μεταξύ 1850 και 1950.

Δημιουργός του λεξικού είναι ο Βλάτκο Μιλοσέφσκι, ο οποίος ζει και εργάζεται εκτός Μακεδονίας με την οικογένειά του για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Στο επάγγελμα ο Milosevski είναι ηλεκτρολόγος μηχανικός και έχει μεταπτυχιακό στις επιστήμες υπολογιστών και πληροφορικής. Εργάζεται στο ΙΜΕΚ, έναν βελγικό οργανισμό επιστημονικής έρευνας ως ανώτερος διευθυντής επιχειρηματικής ανάπτυξης. Το πάθος του για την τέχνη και το πάθος του για τη συλλογή έργων τέχνης τον μεταφέρει στα συλλεκτικά νερά. Μετά από 15 χρόνια συλλογής έργων τέχνης, αποφάσισε να τα παρουσιάσει στο site «Artlexikon.mk». Δημιουργεί ένα χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργούνται τα συλλεγμένα έργα.

Το μεμονωμένο έργο «Λεξικό ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία 1850-1950» του Βλάτκο Μιλοσέφσκι το 2021 έχει αναπτυχθεί σε διάφορες κατευθύνσεις τόσο στον εικονικό όσο και στον φυσικό χώρο. Μιλήσαμε μαζί του στην αρχή του έργου με το λεξικό τέχνης. Καθώς ο αριθμός των ιστοριών που δημοσιεύονταν στη σελίδα του στο Facebook αυξήθηκε, το ενδιαφέρον για το περιεχόμενο αυξήθηκε και προέκυψαν νέες ιδέες για την ανάπτυξη του έργου.

Στα τέλη του 2021 έκανε μια αναδρομή σε όσα συνέβησαν μέσα στη χρονιά, και σχετίζονταν άμεσα με το «Λεξικό των ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία την περίοδο 1850-1950». Τα πράγματα φαίνεται να κινούνται πολύ από την προηγούμενη συζήτηση που είχαμε πριν από ενάμιση χρόνο. Τι περιλαμβάνει η αναδρομική έκθεση του 2021;

- Το 2021 η σελίδα του «Lexicon» στο Facebook γνώρισε μια αναγέννηση. Δημοσίευσα 97 ιστορίες, που έφτασαν σε περισσότερους από 265 χιλιάδες αναγνώστες, συγκέντρωσαν πάνω από 19 χιλιάδες «likes» ή άλλες αντιδράσεις. Η σελίδα στο Facebook ακολουθείται ενεργά από περισσότερα από 6.000 άτομα, τα οποία είναι κυρίως από τη Μακεδονία, αλλά υπάρχει και μεγάλος αριθμός ακολούθων από Βουλγαρία, Ελλάδα, Σερβία, ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία κ.λπ.

Οι ιστορίες σχετίζονται με την επίσκεψη ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία τον ταραγμένο αιώνα 1850-1950. Στις ιστορίες προσπαθώ να εισαγάγω ένα μέρος του στυλ του Μίλτσο Μάντσεφσκι, όπου τα όρια μεταξύ παρελθόντος και παρόντος είναι θολά. Προσπαθώ επίσης να φέρω λίγη από την ατμόσφαιρα του Νταν Μπράουν, που καταφέρνει πάντα να εισάγει μια αύρα θρίλερ ή δράματος στα ξερά ιστορικά δεδομένα της «wikipedia».

Είναι προφανές ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για αυτή την ανάγνωση στο μακεδονικό κοινό. Οι άνθρωποι απλά θέλουν να δουν την ιστορία και την τέχνη της Μακεδονίας μέσα από ένα νέο πρίσμα, να μάθουν κάτι νέο και να εκπλαγούν από κάποια γνώση που δεν είναι πολύ οικεία στο κοινό.

Στην αρχή του έργου, η κύρια εστίαση ήταν η ανταλλαγή πληροφοριών μέσω του site «Artlexikon.mk», δηλαδή στον χώρο του Διαδικτύου, αλλά ήδη υπάρχει ανακοίνωση για παρουσίαση των έργων στον φυσικό χώρο μέσω έκθεσης και βιβλίου. . Ποια είναι τα σχέδια για το 2022;

- Το 2021, με την οικονομική βοήθεια του «Lexicon», δημιουργήθηκε έκθεση με αναπαραγόμενες υδατογραφίες του Βρετανού ζωγράφου και ταξιδιωτικού συγγραφέα Έντουαρντ Ληρ, ο οποίος επισκέφτηκε την Οχρίδα και τη Μπίτολα το 1848. Η έκθεση είναι ακόμη ανοιχτή για το κοινό στο House of Robevci στην Οχρίδα. Υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας με το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στα Σκόπια, όπου δανείστηκα τις συλλογές μου με αντικείμενα από το Μακεδονικό Μέτωπο από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2022 σχεδιάζουμε να το φέρουμε στη Μακεδονία με το Μουσείο και να εκθέσουμε την ιδιωτική μου συλλογή έργων ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία την περίοδο μεταξύ 1850 και 1950. Στο μεταξύ, επικοινώνησαν μαζί μου οι οικογένειες των Γάλλων ζωγράφων Rene Castan, Etienne Valentine, Marcel Kangoulem και Jean Pejrisac, οι οποίοι ήταν στρατιώτες και ζωγράφοι στη Μακεδονία κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου και εξέφρασαν την επιθυμία να έχουν μια έκθεση με τα σχέδιά τους στη Μπίτολα. κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Θα γίνει προβολή του «Λεξικού» σε έντυπη μορφή. Υπάρχουν λοιπόν πολλές ιδέες, αλλά όλα εξαρτώνται από τον χρόνο, τον κόπο και τα χρήματα που πρέπει να επενδυθούν για την υλοποίηση αυτών των καλών ιδεών.

Αν και είσαι επαγγελματίας στα ηλεκτρονικά και την πληροφορική, έχεις όλη σου τη ζωή το ενδιαφέρον και την αγάπη για την τέχνη και τα τελευταία 15-16 χρόνια έχει εμφανιστεί το πάθος για τη συλλογή. Τι είδους συλλεκτικό είναι;

- Όλα όσα σχετίζονται με την ιστορία και την τέχνη της Μακεδονίας. Πρώτα τα έργα ξένων ζωγράφων που δημιουργήθηκαν στη Μακεδονία. Ακολουθεί ένα «κυνήγι» έργων κολοσσών της τέχνης της ΠΓΔΜ (Μαρτινόσκι, Μαζέβ, Κοντόφσκι, Λαζέσκι, Ναουμόφσκι…) που περιπλανήθηκαν σε όλο τον κόσμο και εμφανίστηκαν απροσδόκητα σε δημοπρασίες σε όλο τον κόσμο. Δεν αρκεί μόνο να βρεις και να αγοράσεις το έργο -πρέπει να αποκαλυφθεί και η ιστορία αυτού του έργου- πότε, πώς και πού φτιάχτηκε και πώς περιπλανήθηκε εκεί που βρέθηκε. Επίσης, θα πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή αν το έργο είναι πρωτότυπο ή πλαστό. Θυμώνω πολύ όταν βλέπω ορισμένους οίκους δημοπρασιών στη γειτονιά να πουλάνε λάδια σε καμβά από το "Lichenoski" και το "Martinoski", τα οποία εμφανίζονται στις δημοπρασίες τους σαν να είναι κατασκευασμένα σε ταινία εργοστασίου.

Ακολουθείτε την παγκόσμια αγορά τέχνης ή απλώς το επίκεντρο του λεξικού της τέχνης;

- Ακολουθώ την παγκόσμια αγορά. Παρόμοια με τη μόδα ή τη μουσική - τα έργα τέχνης αλλάζουν τη γεύση του κοινού. Πριν από πέντε χρόνια, οι ιμπρεσιονιστές του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα ήταν στη μόδα, αλλά σήμερα η τιμή αυτών των έργων έχει μειωθεί στο μισό. Οι εξπρεσιονιστές και οι κυβιστές της δεκαετίας του 1920 και τα μεταπολεμικά σύγχρονα έργα των δεκαετιών του 1950 και του 1960 είναι στη μόδα σήμερα. Οι επενδυτές της Wall Street ανέβηκαν επίσης στη σκηνή, βλέποντας τα έργα τέχνης ως μετοχές που θα έπρεπε να αυξηθούν για κέρδος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι τιμές των έργων τέχνης υψηλής κατηγορίας να ανέβουν παραμυθένια ψηλά, αλλά ταυτόχρονα οι τιμές των έργων «μεσαίας» και «χαμηλής» κατηγορίας να πέφτουν απότομα. Το μεσαίο και κατώτερο τμήμα της τέχνης πρακτικά εξαφανίζεται. Σήμερα, πολλοί όμορφοι πίνακες ή γλυπτά από ελάχιστα γνωστούς συγγραφείς μπορούν να αγοραστούν για μια μικρή τιμή, απλώς και μόνο επειδή οι πλούσιοι στη Wall Street τα έχουν απορρίψει ως έργα χωρίς δυνατότητα αύξησης των τιμών.

Συμμετέχετε μόνο σε διαδικτυακές δημοπρασίες ή παρακολουθείτε φυσικά κάποιες από αυτές;

- Όλα είναι online σήμερα. Μου λείπει η ώρα της φυσικής παρουσίας στην αίθουσα προσφορών, όπου κοιτάς τους «αντιπάλους» στα μάτια και συχνά παίρνεις απόφαση για υψηλότερη προσφορά όχι ορθολογικά, αλλά συναισθηματικά. Ήταν οι φορές που πριν ή μετά τη δημοπρασία συναντούσες συναδέλφους συλλέκτες και, όπως οι ψαράδες, ανταλλάξεις ιστορίες για κάποια μεγάλα «ψάρια» από παλαιότερες δημοπρασίες.

Τι είδους ανταγωνισμό αντιμετωπίζετε στις δημοπρασίες, έχοντας κατά νου ότι επικεντρώνεστε σε έργα που σχετίζονται με τη Μακεδονία;

- Πολλοί από τους διαγωνιζόμενους είναι συλλέκτες από την Ελλάδα, που έχουν βαθύτερες τσέπες από εμένα όταν πρόκειται για έργα τέχνης ή αντικείμενα από το μακεδονικό μέτωπο από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ή έργα από τη Μακεδονία του Αιγαίου. Στη συνέχεια υπάρχει ανταγωνισμός από Βρετανούς, Γάλλους, Γερμανούς και Αυστριακούς συλλέκτες, γκαλερί ή μουσεία που συλλέγουν έργα των καλλιτεχνών τους. Για αυτούς το γεγονός ότι τα έργα σχετίζονται με τη Μακεδονία σημαίνει ελάχιστα - αλλά τους ελκύει περισσότερο η δεδομένη περίοδος της δουλειάς τους.

Υπάρχουν περιπτώσεις που έργα Μακεδόνων δημιουργών εμφανίζονται σε μεγάλες δημοπρασίες και τι τιμές επιτυγχάνουν;

- Το 2021, κατάφερα να αγοράσω μια εξαιρετικά σπάνια λιθογραφική αφίσα από τη Γαλλία από την πρώτη έκθεση του Juan Mirro στο πρόσφατα άνοιξε Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στα Σκόπια το 1965, στη συνέχεια έναν πίνακα μεγάλου σχήματος του Petar Mazev, τον οποίο ζωγράφισε στη Νέα Υόρκη το 1981. κατά την παραμονή του εκεί με αφορμή την ατομική του έκθεση και το παρουσίασε στους Μακεδόνες φίλους του από το Νιου Τζέρσεϋ, τότε μια αφηρημένη εικόνα του Ντιμίταρ Κοντοβσκί, η οποία το 1986 παρουσιάστηκε στον Πρωθυπουργό του Βελγίου κ. Έντμοντ Λέμπερτον. Στο παρελθόν είχα την τύχη να «συναντήσω» σχέδια και γραφικά του Νίκολα Μαρτινόσκι, λάδια του Μπόρκο Λαζέσκι κ.λπ. Αυτά τα έργα σχεδόν πάντα επισκιάζονται από άλλα επειδή συχνά περιγράφονται ανακριβώς στον κατάλογο (συχνά περιγράφονται ως "ρωσικά"), γεγονός που κάνει την προσπάθεια ανακάλυψής τους ακόμη μεγαλύτερη. Εξαιτίας αυτού, οι τιμές αυτών των έργων είναι εκπληκτικά χαμηλές σε σύγκριση με τις τιμές στις μακεδονικές γκαλερί.

Για ποιο σκοπό σκοπεύετε να εκδώσετε το βιβλίο βασισμένο στο έργο «Λεξικό ξένων ζωγράφων στη Μακεδονία 1850-1950» και τι θα περιέχει το βιβλίο;

- Το "Lexicon" έχει σχεδιαστεί για να είναι μια γέφυρα μεταξύ της ιστορίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Μακεδονίας, μια γέφυρα μεταξύ της ανατολίτικης και εξωτικής Μακεδονίας και της Μακεδονίας που ήταν πάντα μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού, μια γέφυρα μεταξύ της Μακεδονίας "μου" και της Μακεδονίας σε όλους τους ανθρώπους στο έδαφός της, ανεξαρτήτως γλώσσας, θρησκείας ή εθνότητας. Το βιβλίο στοχεύει να παρουσιάσει τη Μακεδονία όχι ως «βαλκανικό μήλο της έριδος» ή «πυριτίδα», αλλά ως καλλιτεχνική μούσα και έμπνευση για την οποία πρέπει όλοι να είμαστε περήφανοι και να απολαμβάνουμε την κοινή μας πολιτιστική κληρονομιά.

Σε περίπου 400 σελίδες, το βιβλίο θα περιέχει περισσότερες από 230 βιογραφίες ξένων ζωγράφων και περισσότερες από 500 φωτογραφίες των μακεδονικών έργων τους που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1850 και 1950. Το κείμενο θα είναι γραμμένο στα Μακεδονικά και Αγγλικά σε χαρτί υψηλής ποιότητας και σκληρό εξώφυλλο. Το βιβλίο προορίζεται να αποτελέσει ένα ωραίο δώρο για τους φίλους μας στο εξωτερικό και στη γειτονιά, αλλά και ως ένα νέο και μοναδικό περιεχόμενο στο μουσείο της ΠΓΔΜ και στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες. Αντίγραφα του βιβλίου θα ταξιδέψουν σε βιβλιοθήκες πολλών μουσείων στο Λονδίνο, το Παρίσι, την Ουάσιγκτον, τη Βουδαπέστη, τη Δρέσδη, το Βελιγράδι και αλλού σε όλο τον κόσμο.

(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στον «Πολιτιστικό Τύπο» Νο 112, στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος» στις 15-16 Ιανουαρίου 2022)