Ο συγγραφέας, ποιητής και πρώην καθηγητής λογοτεχνίας Tihomir Jancovski προώθησε το τελευταίο του ποιητικό βιβλίο «Medieval Century», ενώ αποκάλυψε τον μεγαλύτερο θησαυρό του - έναν ευρύ κύκλο φίλων από διάφορους τομείς της τέχνης.

Πολυμεσικό χαρακτήρα είχε η προώθηση του ποιητικού βιβλίου «Μεσαιωνικός αιώνας» του Τιχομίρ Α. Γιαντσόφσκι, που έγινε στις 17 Οκτωβρίου στην Κινηματοθέα των Σκοπίων. Ποίηση διάβασε διαφορετικά προφίλ ανθρώπων, στο μουσικό μέρος ερμήνευσε το γκρουπ «Flying Pekingese», με μια εικαστική παράσταση που παρουσιάστηκε ο Strahil M.. Petroovski, και ειδικοί καλεσμένοι στην εκδήλωση ήταν μέλη της ομάδας «Mizar».

Ο χαρακτήρας της προώθησης αντικατοπτρίζει πρακτικά τον χαρακτήρα του συγγραφέα του βιβλίου, πλούσιο σε εμπειρίες και γνώσεις από ένα ευρύ φάσμα τομέων και εστιασμένο σε αυτό που ξέρει καλύτερα και μπορεί να κάνει.

Ποια ήταν η πρόκληση για εσάς ως συγγραφέα να κάνετε μια πολυμεσική παρουσίαση του βιβλίου «Μεσαιωνικός αιώνας»;

- Δεν υπήρχε ιδιαίτερη πρόκληση, γιατί όλες τις προωθητικές ενέργειες τις κάνω αυθόρμητα, όπως θα έρθει και όπως θα τεθούν τα πράγματα εκείνη τη στιγμή. Δεν πίστευα ότι θα κατάφερνα να βγάλω τόσο γρήγορα το βιβλίο «Μεσαίωνας», γιατί έτυχε να κυκλοφορήσουν ταυτόχρονα δύο βιβλία μου, το «Πριν από λίγο καιρό» και το «Μεσαίωνα». Τα βιβλία περιέχουν τραγούδια που γράφτηκαν ταυτόχρονα, μεταξύ του καλοκαιριού του 2018 και της άνοιξης του 2019. Από περίπου 130 τραγούδια έκανα μια επιλογή από περίπου 95 τραγούδια που μπήκαν στις σελίδες και των δύο βιβλίων. Η προώθηση του «Πριν από λίγο καιρό» ήταν στο καφέ-βιβλιοπωλείο «Μπούκβα» και ήθελα να είναι μικρότερο σε μέγεθος και με λιγότερους καλεσμένους. Για το «Medieval Century» ήθελα να κάνω μεγαλύτερη προβολή, γιατί στο μεταξύ έκανα ξανά εγγραφή ως άτομο. Παράτησα οποιαδήποτε δουλειά ως καθηγητής ή υπάλληλος και εγγράφηκα ως ελεύθερος επαγγελματίας καλλιτέχνης. Όμως, φαίνεται ότι σήμερα δεν μπορεί να πάει όπως πριν, και αφού δεν ήμουν πια εγώ, έπρεπε να δώσω στον εαυτό μου ένα νέο όνομα και γι' αυτό το βιβλίο "Μεσαιωνικός αιώνας" υπογράφηκε από τον Tihomir Sivejan.

Δημοσίευσε λοιπόν ένα λογοτεχνικό-ποιητικό δίπτυχο με δύο επώνυμα;

- Στο ένα βιβλίο υπέγραψα με το επώνυμο Jancovski, ενώ στο άλλο χρησιμοποίησα έναν συνδυασμό επωνύμων από την πλευρά της μητέρας και του πατέρα μου, από τον Sivevski και τον Jancovski και έτσι προέκυψε ο Sivejan.

Υπήρξε πολύς κόσμος που προώθησε την ποίησή σου στην προώθηση του «Μεσαιωνικού Αιώνα» στην Κινηματοθέα. Ποια είναι η κοινή ενέργεια που τους συνέδεσε μαζί σας;

- Δεν τους συνδέει τόσο η ποίησή μου, όσο η προσωπικότητά μου. Η Μακεδονία είναι μια μικρή χώρα και τα Σκόπια, αν και γίνονται μεγάλη πόλη, ωστόσο, οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη γνωρίζονται μεταξύ τους. Προσωπικά προσκάλεσα όλους όσους προώθησαν την ποίησή μου και κανείς δεν με απέρριψε. Προσωπικά γνωρίζω τον Pece και τον Ivo από το "Flying Pekingese" και τους προσκάλεσα να διαβάσουν ποίηση, αλλά αποφάσισαν να έρθουν μια ολόκληρη ομάδα και να έχουν μια μουσική παράσταση στο promotion. Γνωρίσαμε τον ζωγράφο Strahil M: Petrovski πέρυσι, αλλά δέχτηκε αμέσως να κάνει μια εικαστική παράσταση στην προώθηση. Τον Zoran Tortevski, τον νέο τραγουδιστή των «Mizar», και την Dobrila Grasheeska τον γνωρίζουμε πολλά χρόνια. Η σύνδεση με το "Mizar" είναι ότι έγραψα τους στίχους των τεσσάρων τελευταίων τραγουδιών τους μαζί με τον Tortevski. Όταν γράφαμε τα τραγούδια, ο Gorazd Chapovski έκανε τις διασκευές και τη μουσική. Τον γνωρίζουμε τριάντα χρόνια, οπότε η μεταξύ μας συνεργασία είναι φυσική και αυθόρμητη.

Αν θυμάμαι καλά, πριν από τριάντα χρόνια, όταν γνωριστήκαμε, ασχολούνταν με τη μουσική ή κάνω λάθος;

- Ήμουν μουσικός, αλλά δεν ασχολήθηκα με τη μουσική με δημιουργικό τρόπο, όπως έκαναν στο «Μιζάρ», αλλά ήμουν περισσότερο αναπαραγωγικός. Θα μπορούσα να παίξω ή να τραγουδήσω κάτι που έκανε κάποιος άλλος. Δεν δημιούργησα τη δική μου μουσική, γιατί σταμάτησα να την κάνω στα 14-15 μου. Δεν μπορεί κανείς να αναπτύξει όλα τα ταλέντα εξίσου, αλλά πρέπει να κατευθύνεται προς μια κατεύθυνση για να επιτύχει κυριαρχία σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Δεν ζούμε σε μια εποχή αναγέννησης, που οι άνθρωποι αναπτύχθηκαν εξίσου σε όλους τους τομείς. Είναι πολύ δύσκολο στον 21ο αιώνα να δημιουργηθεί ένας νέος Λεονάρντο ντα Βίντσι ή Μικελάντζελο Μπουοναρότι.

Πότε έγινε η μεταμόρφωση και η αποφασιστικότητα για τη λογοτεχνία;

- Εκτός από τη μουσική και τους στίχους, ασχολήθηκα και με τη ζωγραφική. Νομίζω ότι το ταλέντο μου στη ζωγραφική είναι το πιο δυνατό, αλλά με εξάντλησε περισσότερο, οπότε ένιωσα πολύ κουρασμένος. Τις λέξεις, δηλαδή τη γραφή, τις αποφάσισα όταν επέστρεψα από το Λονδίνο. Αυτός ήταν ο λόγος που επέστρεψα από το Λονδίνο σε ηλικία 26 ετών. Είχα την ευκαιρία να μείνω εκεί, να πάρω έγγραφα και να βρω μια ωραία δουλειά, αλλά παρόλα αυτά αποφάσισα να επιστρέψω. Ένιωθα πολύ καλά τότε, γιατί χωρίς τη γλώσσα μου ένιωθα άστεγος. Μόνο όταν επέστρεψα ένιωσα ευτυχισμένος και δεν το μετάνιωσα ποτέ. Δεν λέω για τους άλλους ότι δεν είναι καλό να βγαίνεις έξω και να αναζητάς την ευτυχία τους, αλλά για μένα, ως άτομο που συνειδητοποιεί τον εαυτό του στη γλώσσα, δεν υπάρχει άλλη χώρα και περιβάλλον εκτός από αυτό που ομιλείται η γλώσσα του. . Πουθενά δεν αισθάνομαι τόσο καλά όσο στη χώρα που ομιλείται η μακεδονική γλώσσα, στη Μακεδονία.

Πόσο από τη ζωή σας ήταν καθηγητής;

- Ήμουν καθηγητής για πολύ καιρό και αυτό είναι σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς μου ως ανθρώπου. Άρχισα να διδάσκω σε ηλικία 24 ετών και σταμάτησα αυτό το 2021. Το τελευταίο μέρος που δίδαξα ήταν στο American College. Αποφάσισα να παρατήσω τη δουλειά μου, παρόλο που ήμουν καθηγητής για τριάντα χρόνια. Ήμουν στη «Nova» το μεγαλύτερο διάστημα, 18 χρόνια, και πριν από αυτό δίδασκα στα λύκεια «Josip Broz Tito» και «Orce Nikolov».

Στο λογοτεχνικό σας έργο υπάρχουν ήδη 11 ποιητικές συλλογές, τέσσερις ποιητικές επιλογές, δύο μυθιστορήματα, ένα βιβλίο με στήλες και ένα βιβλίο ιστορίας, αλλά και 15 μεταφράσεις βιβλίων. Μετά τις δύο τελευταίες ποιητικές συλλογές, τι ακολουθεί;

- Αφού επανεγγραφώ ως Τ.Π. «Σιβετζάν», θέλω να εκδώσω τη μετάφραση του βιβλίου «Μονκ Καλλίστας». Είναι ένας μοναχός που έζησε μοναχική ζωή σε όλη τη Μακεδονία τη δεκαετία του 20 και είναι ο τελευταίος άνθρωπος που έζησε στο Snake Island στη λίμνη Πρέσπα.

Ανεξάρτητα από το είδος στο οποίο εκφράστηκες, πάντα ένιωθες τη φιλοσοφική στιγμή στις δημιουργίες σου. Πώς νιώθετε προσωπικά, ως ποιητής, ως συγγραφέας, ως στοχαστής;

- Δεν υπάρχει διαφορά. Η πεζογραφία είναι πολύ πιο εύκολο για μένα να γράψω, γιατί είναι εκτενής και της επιτρέπει να εκτείνεται. Η ποίηση είναι πολύ πιο σφιχτή και ακριβής, και απαιτεί περισσότερη ενασχόληση από αυτόν που τη διαβάζει και της δίνει χώρο για πιο ελεύθερη ερμηνεία. Η πεζογραφία ελευθερώνει περισσότερο τον συγγραφέα, αλλά περιορίζει περισσότερο τον αναγνώστη. Προσωπικά δεν με νοιάζει πώς εκφράζομαι. Μπορώ να πάρω τα παλιά μου τραγούδια και να φτιάξω μικρές ιστορίες από αυτά. Είναι τεχνικό πράγμα για μένα, το έχω κάνει και έχω παρατηρήσει ότι όταν δημοσιεύεται στα social media, η πεζογραφία είναι πολύ πιο διεισδυτική από την ποίηση. Θα πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι για την ποίηση που θέλουν να σκέφτονται, να χρησιμοποιούν το μυαλό όταν διαβάζουν για να συλλαμβάνουν το νόημα των μεταφορών στο μυαλό τους.

Αναφέρθηκε στα κοινωνικά δίκτυα. Πώς ερμηνεύετε το φαινόμενο ότι ο κόσμος διαβάζει όλο και περισσότερο μόνο ό,τι δημοσιεύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

- Ο κόσμος διαβάζει. Βιβλία υπάρχουν και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά στη Μακεδονία, επειδή είναι μια μικρή χώρα, δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα σε κανένα ίδρυμα για τη διοχέτευση της πρόσβασης στα βιβλία, ανεξάρτητα από το αν είναι σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Τα ηχητικά βιβλία, που έχουν ήδη γίνει μια σοβαρή επιχείρηση στη Δύση, υποεκπροσωπούνται επίσης. Το πρόβλημα με τα social media είναι ότι εκεί διαβάζονται σύντομα κείμενα. Ακόμη και μια στήλη δύο σελίδων είναι ήδη ένα μακροσκελές κείμενο για αυτά τα μέσα, και όσοι ξέρουν πώς να εκφράσουν τη σκέψη τους με τη μορφή ενός ρητού, σε μία ή δύο προτάσεις, είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η παραδοσιακή λογοτεχνία και η συγγραφή μυθιστορημάτων και μυθιστορημάτων πρέπει να ξεχαστούν, να καταστραφούν ή να γραφτούν ιστορία. Συνυπάρχουν παράλληλα, αλλά τώρα είναι η ώρα για σύντομες φόρμες. Έχουν τη μεγαλύτερη δημοτικότητα.

Γεννήθηκες στα Σκόπια. Περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου στα Σκόπια. Πώς νιώθετε για τα Σκόπια, σε αντίθεση με αυτό που ζούσαμε πριν από τριάντα χρόνια;

- Τα Σκόπια στα τέλη της δεκαετίας του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90 του 20ού αιώνα ήταν μια εκπληκτική πόλη, με τα υπέρ και τα κατά. Δεν μπορώ να εξηγήσω στις νεότερες γενιές ότι πήγαιναν στο Παλιό Παζάρι των Σκοπίων τα μεσάνυχτα και στη ντίσκο στις τρεις η ώρα το πρωί. Η νυχτερινή ζωή των Σκοπίων ξεκινούσε όταν σκοτείνιασε, οπότε υπήρχε μια πρώτη βάρδια μέχρι τα μεσάνυχτα, η δεύτερη βάρδια διαρκούσε μέχρι τα ξημερώματα και συνήθως κατέληγε σε φούρνο ή στιφάδο. Αυτό κράτησε αρκετά χρόνια και μετά ήρθε η επιρροή από τη Δύση και η εισαγωγή του ωραρίου εργασίας και άλλων παρόμοιων νόμων και απαγορεύσεων. Έτσι, τα Σκόπια έχασαν τη γοητεία τους. Όμως τα Σκόπια για μένα είναι ταυτόχρονα η πιο μισητή και η πιο αγαπημένη πόλη, γιατί είναι δική μου. Οι άνθρωποι που αγαπούν τα Σκόπια δεν πρέπει να επιτρέψουν σε κανένα χρώμα να διαμορφώσει την πόλη τους τόσο με κτίρια όσο και με πολιτικές, γιατί έτσι θα διώξει τους πράους και τους ήμερους και οι άγριοι θα κάνουν ό,τι θέλουν. Τότε τα Σκόπια θα γίνουν μια βάρβαρη πόλη, όπως είναι ήδη.

Τι εννοούσε όταν ονόμασε το τελευταίο του βιβλίο «Μεσαίωνας»;

- Ο τίτλος έχει κυριολεκτική και μεταφορική σημασία. Η μεσαιωνική εποχή είναι η διαταραχή αυτού του αιώνα. Όλη αυτή η ζούγκλα πληροφοριών, ανάμειξης στυλ και παγκοσμιοποιητικών συνδέσεων που μπερδεύει τους ανθρώπους κάνει τον αιώνα ακατάστατο. Δεν είναι μεσαιωνικό γιατί διαφέρει από τον Μεσαίωνα. Αλλά, από την άλλη, μοιάζει με τον Μεσαίωνα, γιατί κράτησε πολύ, και νομίζω ότι αυτός ο ακατάστατος αιώνας θα διαρκέσει πολύ. Ο Μεσαίωνας διαρκεί αιώνες, όπως και ο μεσαίωνας του ανθρώπου διαρκεί πολύ. Ο Μεσαίωνας έχει και καλές και κακές πλευρές, γιατί υπάρχει κάποια σταθερότητα, αλλά υπάρχει και η υπεροχή της εκκλησίας έναντι της κοινωνίας με την επιβολή μιας αλήθειας σε όλους. Κάτι ανάλογο βλέπουμε σήμερα μέσω της χρήσης βίας και εξουσίας του κράτους επιβάλλοντας μια ομοφωνία που δεν διαφέρει πολύ από τη μεσαιωνική. Κάποιες ιδέες κυκλοφορούν ως προοδευτικές και όποιος δεν τις αποδέχεται είναι εκτός χρόνου και δεν πρέπει να υπάρχει. Υπάρχει μεγάλη επιθετικότητα απέναντι σε όποιον έχει διαφορετική άποψη από αυτή που είναι γενικά αποδεκτή στις σημερινές δυτικές δημοκρατίες. Με αυτό τον τρόπο επιβάλλεται η ομοφωνία υπό το πρόσχημα της ελεύθερης αγοράς και της δημοκρατίας. Εφόσον έχουμε ήδη ζήσει σε ένα μυαλό, είναι πολύ εύκολο να το αναγνωρίσουμε.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πού βλέπετε τον εαυτό σας ως TP "Sivejan" στο άμεσο μέλλον;

- Δεν βλέπω τον εαυτό μου στο μέλλον, ούτε στο παρελθόν. Τελικά έμαθα να υπάρχω στην παρούσα στιγμή. Κάθε μέρα είναι μια νέα μέρα και μια όμορφη μέρα για μένα, οπότε δεν σκέφτομαι πολύ για το αύριο. Μπορώ να προγραμματίσω σε κάποιες πρόχειρες γραμμές, αλλά αφήνω τη νέα μέρα να με εκπλήξει με τις καινοτομίες της. Δεν προσπαθώ λοιπόν να φανταστώ τον εαυτό μου κάπου σε πέντε χρόνια, καθώς δεν μπορώ να θυμηθώ τι έκανα πριν από πέντε χρόνια. Μόνο η παρούσα στιγμή έχει σημασία.

(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στον "Πολιτιστικό Τύπο" Αρ. 102, στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας "Ελεύθερος Τύπος" στις 23-24 Οκτωβρίου 2021)