Πριν από λίγες ημέρες, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης για ευρωπαϊκές υποθέσεις, Bojan Maricic, τροφοδότησε ελπίδες με τη δήλωση ότι αξίζει να συζητηθεί η ιδέα της ταχύτερης ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ με παγωμένο δικαίωμα αρνησικυρίας ή ενός Επιτρόπου τα πρώτα 5 έως 10 χρόνια, εξηγώντας ότι για εμάς είναι σημαντικό να εισέλθουμε στο σύστημα λήψης πολιτικών αποφάσεων μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου Υπουργών το συντομότερο δυνατό.

Αλλά για ορισμένους ειδικούς και για ορισμένους διπλωμάτες, αυτή η «γρήγορη είσοδος χωρίς δικαίωμα βέτο» δεν είναι ρεαλιστική και συνορεύει με μια ψευδαίσθηση. Είναι αλήθεια ότι μια τέτοια πρωτοβουλία συζητείται εδώ και χρόνια, αλλά διπλωμάτες λένε ότι είναι δύσκολο, σχεδόν αδύνατο να περιμένουμε υλοποίηση μέχρι να αλλάξει η Συνθήκη της ΕΕ.

- Αυτό χτυπά σε λάθος πόρτα σε μια εποχή που δεν χρειάζεται να σπαταλάμε ενέργεια σε ψεύτικες ελπίδες, σχολίασαν εν συντομία διπλωματικές πηγές.

Ακόμη και αν γίνεται λόγος για κάποιου είδους διαδικασία για την ψήφιση αυτής της πρωτοβουλίας, οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν πολλά τμήματα που δεν είναι ξεκάθαρα. Αν κοιτάξετε μόνο το παγωμένο βέτο, ορισμένοι νομικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι συνεπάγεται αλλαγή των συμφωνιών, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να επιλυθεί με παρέκκλιση. Αλλά είναι ήδη μια νομική συζήτηση που κανείς δεν ξέρει αν είναι απαραίτητη και αν μπορεί να ανοίξει αυτή τη στιγμή.

Η Simonida Katsarska από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Πολιτικών λέει ότι η ένταξη στην ΕΕ με καθυστερημένο βέτο για μέρος της περιοχής είναι μία από τις ιδέες που έχουν εμφανιστεί σε κυκλοφορία τα τελευταία δύο χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη πόσο περίπλοκη είναι η ενταξιακή διαδικασία, με απρόβλεπτο και αβέβαιο τέλος.

- Η πρόταση απευθύνεται πρωτίστως στα κράτη μέλη, για να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους ότι η αύξηση του αριθμού των παραγόντων στο τραπέζι θα οδηγήσει σε πρόσθετο αποκλεισμό στην ΕΕ - λέει η Κατσάρσκα για το «Sloboden Pechat».

Αυτή, διευκρινίζει, είναι μία από τις προτάσεις που αποτελούν αντικείμενο συζήτησης πρωτίστως στο έμπειρο κοινό, όπου εξετάζονται και οι πιθανές επιπτώσεις, αλλά απέχει πολύ από κάποια μορφή επίσημης πρότασης.

Ο Μαρίσιτς, υπερασπιζόμενος αυτή την πρωτοβουλία, είπε ότι «είναι καλύτερα να είμαστε στο τραπέζι παρά να περιμένουμε άλλα δέκα χρόνια για να μεταρρυθμιστεί η ΕΕ και φυσικά να μην έχει αυτά τα δικαιώματα».

- Το δικαίωμα του βέτο και το δικαίωμα να εκλέγουμε έναν επίτροπο από εμάς, ακόμα κι αν έρθουν αργότερα, δεν είναι τρομερό πρόβλημα, γιατί φυσικά τα κράτη χρειάζονται πέντε έως δέκα χρόνια για να κοινωνικοποιηθούν σε αυτό το νέο σύστημα. Θέλουμε να είμαστε στην ΕΕ λόγω της αποδοχής αυτών των αξιών και προτύπων, της εισόδου στην κοινή αγορά και της συμμετοχής σε σημαντικές αποφάσεις», είπε ο Maricic.

Διπλωμάτες λένε ότι βάσει της Συνθήκης ΕΕ, η μόνη δυνατότητα είναι ο κανόνας Passarella ως μηχανισμός για την εισαγωγή μιας τροποποίησης συγκεκριμένης φύσης. «Αυτοί οι κανόνες τροποποιούν τους κανόνες λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τις πράξεις του Συμβουλίου της ΕΕ επιτρέποντας την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία αντί της ομοφωνίας ή τη μετάβαση από μια ειδική σε μια συνηθισμένη νομοθετική διαδικασία», λέει η εξήγηση του κανόνα του Passarella.

Σύμφωνα με διπλωμάτες, το να αναμένουμε αλλαγές τώρα είναι μόνο ένα θεωρητικό ερώτημα.